پس از آنکه رئیس جمهوری آمریکا دستور خروج نیروهای آمریکایی از شمال سوریه را صادر کرد موجی از نگرانی و سردرگمی در میان نیروهای کْرد و سایر متحدان آمریکا در سوریه، از جمله متحدان اروپایی این کشور پدید آمده است.
کاخ سفید در بیانیه رسمی خود روز یکشنبه اظهار داشت؛ نیروهای آمریکایی که هم اکنون داعش را شکست داده‌اند، دیگر در منطقه نزدیک به مرز ترکیه حضور نخواهند داشت. این بیانیه از شروع قریب الوقوع عملیات نظامی ترکیه در این منطقه خبر می دهد.
«رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه پیشتر (یکشنبه) اعلام کرده بود کشورش به زودی عملیات گسترده ای در شمال سوریه علیه نیروهای کرد آغاز خواهد کرد. «یگان های مدافع خلق» که از جمله متحدان آمریکا در منطقه هستند، از نظر ترکیه یک گروه تروریستی وابسته به پ ک ک به حساب می آیند.
بیانیه کاخ سفید همچنین می گوید دولت آمریکا تلاش کرده است فرانسه، آلمان و دولت‌های دیگر اروپایی را متقاعد کند که اعضای باقیمانده داعش که از کشورهای اروپایی گسیل شده اند را به کشورهای خود بازگردانند.
این بیانیه اظهار می دارد که پس از مخالفت کشورهای اروپایی، دولت آمریکا دیگر وظیفه نگهداری از این زندانیان را که هزینه زیادی روی دست مالیات دهندگان آمریکایی می گذارد به عهده نخواهد گرفت. این بیانیه می افزاید "هم اکنون مسولیت نیروهای دستگیر شده داعشی طی دو سال گذشته در منطقه به عهده ترکیه است."
لازم به یادآوری است که اکنون هزاران اسیر داعشی، شامل نزدیک به ۱۲ هزار مرد در اختیار نیروهای کرد قرار دارند که نزدیک ۴ هزار نفر از آنها شهروندان خارجی (غیر سوری) هستند.
با وجود آگاهی آمریکا از عملیات ترکیه، ترامپ تهدید کرده است که اگر ترکیه دست به اقدامی خارج از اندازه یا غیر انسانی بزند، اقتصاد این کشور را ویران خواهد کرد.
پنتاگون، وزارت دفاع آمریکا نیز در بیانیه ای که روز دوشنبه منتشر شد اظهار داشت که عملیات ترکیه در شمال سوریه مورد تایید ارتش آمریکا نبوده و از چنین عملیاتی حمایت نخواهد کرد.
میچ مکانل، رهبر جمهوری خواهان سنا گفته است "عقب نشینی نیروهای آمریکایی از سوریه فقط به نفع ایران، روسیه و رژیم اسد خواهد بود." همچنین نماینده مسلمان حزب دموکرات در کنگره، ایلهان عمر در اظهار نظر مشابهی با کنار هم قرار دادن ایران و داعش در توئیتی اظهار داشته است که خروج آمریکا از منطقه "پاداشی به ایران و داعش" خواهد بود.
دونالد ترامپ گفته است که در ابتدا قرار بود آمریکا فقط ۳۰ روز در منطقه بماند اما "ما ماندیم و بیشتر و بیشتر در جنگی که پایانی برای آن قابل تصور نیست فرو رفتیم." وی نبردهای منطقه را "جنگهای قبیله ای" دانست و خواهان بازگشت نیروهای آمریکایی به کشور شد.
ترکیه اعلام کرده است که هدف از عملیات نظامی ایجاد یک منطقه حائل بین نیروهای کرد در شمال سوریه و خاک ترکیه است. آمریکا و ترکیه بر سر چگونگی این منطقه حائل اختلاف نظر دارند.
استفانی گریشام، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید در اظهار نظری در عصر روز یکشنبه گفت "نیروهای آمریکایی نه از عملیات ترکیه حمایت می کنند و نه خودشان را درگیر خواهند کرد."
کوین مک کارتی، رهبر اقلیت جمهوری خواه در کنگره با اشاره به رها شدن نیروهای کرد از طرف آمریکا گفته است "می‌خواهم مطمئن شوم که ما در برابر کسانی که با ما جنگیده و به ما کمک کرده‌اند، سر قولمان هستیم." وی خواهان پایبندی آمریکا به قول حمایتش از نیروهای کرد شمال سوریه شد.
سناتور جمهوری خواه لینزی گراهام که از حامیان دونالد ترامپ به حساب می آید گفته است "اگر اخبار رسانه ها درست باشد، این یک فاجعه ی در حال شکل گیری است."
ترامپ در توئیت دیگری که همه با حروف بزرگ به نشانه تاکید نوشته شده گفته است: "ما هر جا به نفعمان باشد می جنگیم و فقط برای برنده شدن."
در ادامه اعلام موضع ترکیه برای عملیات نظامی در منطقه، گروه های وابسته به «نیروهای دموکراتیک سوریه» تهدید کرده اند که هرگونه عملیات ترکیه را با قدرت پاسخ خواهند داد. مصطفی بالی، سخنگوی این گروه در توئیت خود اظهار داشت که هرگونه عملیات نظامی ترکیه را به یک "جنگ تمام عیار" تبدیل خواهد کرد.
جیمز جفری، فرستاده آمریکا به ائتلاف بین المللی ضد داعش می گوید هم اکنون مسئولیت نگهداری از هزاران اسیر داعشی به عهده نیروهای کرد است. از جمله آنها می توان به حدود ۲ هزار و ۵۰۰ نفر عضو بسیار خطرناک داعش اشاره کرد که عمدتاً از کشورهای اروپایی گسیل شده و اکنون راه برگشت ندارند. علاوه بر آن باید نزدیک به ۱۰ هزار اسیر داعشی از عراق و سوریه را نیز به این تعداد اضافه کرد.
ترامپ بارها از کشورهای اروپایی از جمله فرانسه و آلمان خواسته است که زندانیان داعشی خود را به کشورشان بازگردانند. اما این کشورها همیشه این خواسته را رد کرده اند.
نیروهای کرد از احتمال فرار اسرای داعشی در صورت بروز درگیری ها ابراز نگرانی کرده اند.
دونالد ترامپ در سخنانی که روز دوشنبه در کاخ سفید و در برابر خبرنگاران بیان کرد، اظهار داشت که داعش مشکل آمریکا نیست. وی خواهان آن شد که کشورهای منطقه از جمله ایران، سوریه، ترکیه و عراق با آنها برخورد کنند.
دوشنبه «کینو گبریل»، نماینده «نیروهای دموکراتیک سوریه» که گروهی متشکل از نیروهای کرد معارض دولت سوریه است در مصاحبه ای با یک تلویزیون عربی گفت "آمریکایی ها قول داده بودند که جلوی هرگونه حمله از طرف ترکیه را بگیرند."
وی در ادامه گفت: "اعلامیه آمریکا غیرمترقبه بود و ما آن را خنجری از پشت به نیروهای دموکراتیک سوریه تعبیر می کنیم."
در این میان رژیم سعودی و رژیم صهیونیستی در حال هضم این واقعیت هستند که فاصله زیادی بین حرف و عمل دونالد ترامپ در مورد اقدام نظامی وجود دارد.
واکنش کشورها و متحدان آمریکا
_ روسیه
مسکو تاکنون درباره اقدام آمریکا برای کنار کشیدن از بخشی از مرزهای سوریه و ترکیه و اقدامات آمریکا برای حمله به مناطق استقرار کردهای سوریه در شمال شرق این کشور، هیچ واکنشی نداشته و فقط خبرگزاری آناتولی ترکیه اعلام کرده که «مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه این کشور در تماس تلفنی با «سرگئی لاوروف» همتای روس خود، آخرین تحولات شمال سوریه را بررسی کردند و راه‌حل‌های ممکن برای این منطقه به بحث و تبادل نظر پرداختند.
وزارت دفاع روسیه نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که «سرگئی شایگو» وزیر دفاع این کشور با « مارک اسپر» همتای آمریکایی‌اش در خصوص آخرین تحولات در سوریه تلفنی گفت‌وگو کردند.
_فرانسه
«ادوارد فیلیپ» نخست‌وزیر فرانسه در واکنش به اقدام آمریکا، با بیان اینکه جنگ با داعش تمام نشده و پاریس همچنان به همکاری با «نیروهای دمکراتیک سوریه (قسد)» ادامه می‌دهد، تردیدهای آمریکا در مورد مساله شمال شرق سوریه زیر سؤال برد.
وی خاطرنشان کرد: ثبات در سخن و پایبندی به اظهارات بسیار بهتر از آن است که با تردید به سوال‌ها پاسخ داده شود، موضعی که متحدان ما بویژه دوستان آمریکایی از خود نشان می دهند.
«فلورانس پارلی» وزیر دفاع فرانسه نیز با ابراز نگرانی از عقب‌نشینی نیروهای نظامی آمریکایی از شمال شرق سوریه، هشدار داد که این تصمیم آمریکا، دست ترکیه را در حمله به نیروهای دمکراتیک سوریه باز می‌گذارد.
- انگلیس
دونالد ترامپ در سخنان روز دوشنبه خود در جمع خبرنگاران مدعی شد که انگلیس از تصمیم وی "بسیار شگفت زده" شده است، گرچه "خیلی های دیگر این تصمیم را درک می کنند." این برای انگلیس که مدعی روابط ویژه با امریکا است نگران کننده به حساب می آید.
سخنگوی رسمی نخست وزیر انگلیس در یادداشتی که در اختیار مطبوعات قرار داده می گوید "ما عمیقاً نگران گزارش‌هایی مبنی بر تصمیم ترکیه برای یک عملیات نظامی در شمال شرقی سوریه بوده، و از عملیات مورد نظر ترکیه حمایت نمی کنیم. ما با شرکای بین المللی از جمله فرانسه و آلمان در تماس هستیم. انگلیس همواره با ترکیه صریح بوده است که از حمله یکجانبه نظامی باید پرهیز کند؛ چرا که موجب عدم ثبات در منطقه شده و تلاشهای منتهی به دوامِ شکستِ داعش را تهدید می کند."
دومینیک راب، وزیر خارجه انگلیس بر اساس این یادداشت، به همتای آمریکایی خود مایک پومپئو گفته است که عملیات نظامی ترکیه "مایه نگرانی عمیق" است.
نیکی هیلی سفیر سابق آمریکا در سازمان ملل نیز از جمله کسانی است که تصمیم ترامپ را محکوم کرده است.
گزارش‌ها نشان می دهد که همه نیروهای حاضر در منطقه از جمله متحدان اروپایی آمریکا از تصمیم اخیر ترامپ شوکه و شگفت زده هستند.
_ مصر، یونان و قبرس
«عبدالفتاح السیسی» رئیس جمهوری مصر نیز در نشست مطبوعاتی سه‌جانبه با سران قبرس و یونان بدون اشاره به اقدام آمریکا، با حمایت از حفظ تمامیت ارضی سوریه گفت: قاهره با جدا شدن هر بخشی از خاک سوریه و اقدامات یکجانبه در این خصوص که به ضرر منافع منطقه باشد، مخالف است.
وی گفت‌وگوها میان همه طرف‌های درگیر در سوریه را ضروری دانست و تحمیل هر اتفاق جدید دیگر بر بحران این کشور را غیر قابل پذیرش دانست.
«نیکوس آناستاسیادس» رئیس جمهوری قبرس نیز در این نشست مطبوعاتی، بدون اشاره به اقدام ترامپ در خروج نیروهایش از مرزهای سوریه و ترکیه، به انتقاد از اقدامات آنکارا در منطقه شرق مدیترانه پرداخت.
سران این دو کشور به همراه «کیریاکوس میتسوتاکیس» نخست‌وزیر یونان، در بیانیه‌ای مشترک بدون اشاره به اقدام آمریکا برای کنار کشیدن از مرزهای سوریه و ترکیه، تلاش آنکارا برای متزلزل ساختن تمامیت ارضی سوریه و یا تغییرات در بافت جمعیتی این کشور را محکوم و بر ضرورت همکاری برای حفظ اتحاد و یکپارچگی این کشور و تمامیت ارضی آن تأکید کردند.
_امارات
«انور قرقاش» وزیر مشاور در امور خارجی دولت امارات متحده عربی نیز اشاره‌ای به اقدام آمریکا نکرد و درباره حمله احتمالی ترکیه به شمال سوریه تاکید کرد که تمامیت ارضی کشورهای عربی در معرض تهدید است.
« تحولات خطرناک سوریه در نتیجه از هم گسیختگی کشورهای عربی در شرایط کنونی است و حوادث اخیر بذر بحران‌های طولانی و دامنه‌دار و بیانگر جدایی کنونی میان کشورهای عربی است.
_اتحادیه اروپا
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در این زمینه، بدون اشاره به اقدام آمریکا، هشدار داد که حمله ترکیه به شمال شرق سوریه سبب به خطر افتادن فرایند سیاسی صلح تحت نظارت سازمان ملل می‌شود.
«فدریکا موگرینی» خاطرنشان کرد، اقدام نظامی در شمال شرق سوریه رنج شهروندان را بیشتر و تلاش جاری ائتلاف جهانی علیه داعش را تضعیف می‌کند.
_ آلمان
وزارت خارجه آلمان نیز نیز فقط در یک پیام توئیتری، نگاه خود را به ترکیه معطوف کرده و از برگزاری عملیات نظامی یکجانبه از سوی ارتش آن کشور در خاک سوریه ابراز نگرانی کرد و نوشت: این اقدام سبب افزایش تنش ها شده و اوضاع سیاسی-امنیتی و انسانی را در این منطقه تشدید می‌کند.
- ترکیه
واکنش‌های مختلف نسبت به اقدام آمریکا و تلاش ترکیه برای حمله به نیروهای کرد در شمال شرق سوریه سبب شد تا سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه اعلام کند، آنکارا از تمامیت ارضی و سیاسی سوریه حمایت می‌کند و قرار نیست آنها جایگزین آمریکا در سوریه شوند.
«ابراهیم کالین» درباره عملیات احتمالی ارتش این کشور در شمال سوریه به سی‌ان‌ان گفت: ترکیه در پی اشغالگری و تغییر بافت قومی نیست؛ هدف ایجاد منطقه امن در سوریه و فراهم کردن زمینه بازگشت پناهجویان به کشورشان است.
«ما اجازه نخواهیم داد عناصر گروه داعش به ترکیه بیایند و یا به کشورهای اروپایی یا دیگر کشورها بروند.»
نقض سخنان ترامپ توسط وزارت دفاع آمریکا
واکنش‌ها به سخنان ترامپ درباره ضرورت خروج نیروهای این کشور از سوریه و کلید زدن آن از یک سو و واکنش‌های جهانی نسبت به این مساله سبب شد تا سخنگوی وزارت دفاع آمریکا برخلاف اظهارات رئیس جمهوری این کشور، اعلام کند که تغییری برای حضور نیروهای آمریکایی در شمال سوریه ایجاد نشده است.
«جاناتان هافمن» امروز(چهارشنبه) خاطرنشان ساخت:برخلاف گزارش‌های نادرست و ضد و نقیض، «مارک اسپر» وزیر دفاع و «میلی» رئیس ستاد مشترک ارتش در روزهای گذشته بارها با ترامپ درباره اوضاع و تلاشهای انجام شده برای حفاظت از نیروهای آمریکایی در شمال سوریه در مواجهه با اقدامات نظامی ترکیه تبادل مشورت کرده‌اند.
وی با تاکید بر اینکه «متاسفانه، ترکیه اقدام یکجانبه را انتخاب کرده است»، اضافه کرد: ما نیروهای آمریکایی در شمال سوریه را به خارج از مسیر احتمالی حملات ترکیه خارج کرده‌ایم تا از ایمنی آنها مطمئن شویم. بنابراین تا این لحظه، هیچ تغییری درباره حضور نیروهای خود در سوریه ایجاد نکرده‌ایم.