به گزارش ایرنا، فرونشست، پدیده‌ای مخرب که از آن به عنوان زلزله خاموش نیز یاد کرده‌اند طی سال‌های اخیر خسارت‌های مختلفی به شهرستان‌های دشت ورامین (ورامین، پیشوا و قرچک) وارد کرده است و سبب شده رتبه نخست جهان در میزان پیشروی فرونشست زمین به این منطقه اختصاص یابد.
براساس اعلام مسئولان سازمان محیط زیست، ورامین با سالانه ۳۶ سانتیمتر نشست زمین، رتبه نخست جهان را به خود اختصاص داده است.
تخریب کاربری بخش‌هایی از زمین‌های کشاورزی دشت ورامین، ویرانی برخی تاسیسات زیربنایی، ایجاد شکاف های عمیق در دشت، دیواره های منازل و میله های چاه آب روستاییان از جمله این خسارت ها بوده و حالا این فرونشست به نزدیکی خط آهن سراسری رسیده است.
جنوب راه‌آهن سراسری تهران – مشهد، در مجاورت ایستگاه ابردژ، جایی که انبوهی از درختان کویری تاغ در عرصه‌ای به وسعت ۱۱ هکتار همچون سپری محافظ از پیشرفت کویر به مناطق مسکونی عمل و از ورود شن و ماسه بر روی راه‌آهن جلوگیری می‌کند، حالا شکاف های عمیقی مشاهده می‌شود که عرض برخی از آنها به بیش از ۲۰ متر می‌رسد و حتی آبرسانی به جنگل های تاغ را نیز با مشکل مواجه ساخته است.
فرونشست عمدتا به دلیل استفاده بیش از حد از منابع آب زیرزمینی و نابودی سفره های زیرزمینی رخ می‌دهد؛ پدیده‌ای که برای اهالی روستای معین‌آباد شهرستان پیشوا چنان بی‌سرو صدا هم اتفاق نمی‌افتد و لرزه های ایجاد شده در فروریختن آبخوان‌ها، به گوش روستاییان و کشاورزان نیز می‌رسد.
حال این پدیده مخرب در منطقه سلمان‌آباد ورامین به کمترین فاصله ممکن به راه‌آهن سراسری تهران- مشهد رسیده و این در حالی است که روزانه بیش از ۱۸۰ رام قطار از ریل رآهن عبور می‌کند و هر آن ممکن است فرونشست، زیر ریل‌ها صورت بگیرد.
موضوع در وزارت راه در حال پیگیری است
مدیرکل راه آهن استان تهران در این باره گفت: در راه آهن سراسری تهران- مشهد روزانه ۱۸۰ رام قطار شامل قطار تهران – مشهد، تهران- شمال و قطار حومه‌ای تهران- ورامین- گرمسار از دشت ورامین و منطقه ابردژ که بیشترین میزان فرونشست دشت را دارد عبور می کند و مسئولان راه آهن را بیش از پیش به این موضوع حساس کرده است.
عابدین هادی‌نژاد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: موضوع فرونشست اکنون در وزارت راه و شهرسازی در حال بررسی است و مطالعات جامعی در خصوص پیشروی آن در محل عبور ریل صورت گرفته است.
وی افزود: وضعیت فرونشست زمین در حاشیه راه‌آهن به صورت روزانه پایش می شود و در طرحی جامع قرار است تا حاشیه ریل در محدوده منطقه ابردژ ایمن سازی شود تا کمترین دغدغه مردم و مسافران عبوری از این مسیر نیز برطرف شود.
فرونشست در حال نزدیکی به مناطق مسکونی پیشوا
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان پیشوا گفت: فرونشست زمین در پیشوا درحال نزدیک شدن به مناطق مسکونی شهری و نیز خطوط راه آهن و سه خط بزرگ فشارقوی برق است.
امامعلی یگان‌زاده به خبرنگار ایرنا اظهارداشت: ویلاسازی، تغییر کاربری، ساخت‌وسازهای غیرمجاز و بویژه حفر چاه‌های غیرمجاز و پایین رفتن سفره آب‌های زیرزمینی از جمله عوامل موثر بر فرونشست زمین در این منطقه است.
وی گفت: شکاف‌های عمیق و متعددی در نزدیکی زیرساخت‌های شهرستان‌های ورامین و پیشوا از جمله تیرهای برق، دیواره‌های دامداری‌ها، میله‌های چاه‌ها و کانال‌های انتقال آب ایجاد که سبب آسیب شده است.
یگان‌زاده افزود: شکاف‌های ایجاد شده در زمین‌های کشاورزی روستای معین‌آباد شهرستان پیشوا نیز تا آنجا ادامه یافته که کشاورزی در این زمین‌ها امکان‌پذیر نیست و پرکردن چاله‌های ایجاد شده با خاک نیز چاره‌ساز نخواهد بود.
وی گفت: طبق آخرین آمار در استان تهران سالانه ۱۵۰ میلیون مترمکعب افت آب زیرزمینی رخ می‌دهد که حدود ۸۰ میلیون مترمکعب آن مربوط به دشت ورامین و ۴۰ میلیون مترمکعب مربوط به دشت‌های تهران و شهریار است.
رئیس محیط زیست پیشوا افزود: زمین در جنوب غرب شهرستان پیشوا و در حوالی روستای معین آباد سالانه ۳۶ سانتیمتر نشست دارد و آنقدر حاد شده که درحال نزدیک شدن به مناطق مسکونی شهری در این شهرستان، خطوط راه‌آهن و سه خط بزرگ فشارقوی برق است.
شناسایی ۱۴۰۰ چاه غیرمجاز
مدیر امور آب شهرستان ورامین با اشاره به اینکه مهمترین علت فرونشست زمین برداشت بی‌رویه آب از منابع زیرزمینی است از شناسایی یکهزار و ۴۰۰ حلقه چاه آب غیرمجاز در دشت ورامین خبر داد که اقدام به استحصال آب از منابع زیرزمینی می‌کنند.
محمد داودی افزود: در حال حاضر بیش از یک هزار و ۷۰۰ حلقه چاه آب مجاز در شهرستان های ورامین، قرچک، پیشوا و پاکدشت فعالیت می‌کنند که از این تعداد ۷۱۸ حلقه در ورامین، ۱۵۴ حلقه در قرچک، ۲۹۷ حلقه در پیشوا و مابقی در پاکدشت حفر شده است.
وی تصریح کرد: با اخذ مجوز از دستگاه قضایی نسبت به انسداد چاه های غیرمجاز اقدام می‌شود.
مدیر امور آب ورامین اظهارداشت: سال ۹۷ تعداد ۲۱۵ حلقه چاه غیرمجاز مسدود و از ابتدای امسال نیز ۸۲ حلقه چاه غیرمجاز شناسایی و مسدود شده است.
داودی یکی راه‌های کنترل وضعیت برداشت آب از سفره های زیرزمینی را نصب کنتورهای هوشمند بر روی چاه ها اعلام کرد و افزود: سال گذشته ۵۰ دستگاه کنتور هوشمند و امسال نیز تاکنون ۲۵ دستگاه کنتور هوشمند بر روی چاه های آب نصب شده است تا میزان استحصال آب بر اساس پروانه بهره برداری صورت گیرد.
وی گفت: مهمترین عامل برای تغذیه سفره های زیرزمینی شهرستان ورامین راه‌اندازی خط دوم انتقال پساب تصفیه شده جنوب تهران به دشت ورامین است تا با استفاده از حوضچه های تغذیه مصنوعی شمال دشت، آب به اعماق زمین وارد و از افت سطح سفره های زیرزمینی جلوگیری شود.
داودی افزود: اگر برداشت بی‌رویه از سفره های زیرزمینی ادامه پیدا کند، نه تنها فرونشست تشدید می‌شود بلکه در سال های آینده، آب شرب سالمی هم برای مردم باقی نمی‌ماند.
جلوگیری از فرونشست عزم ملی نیاز دارد
رئیس اداره حفاظت از محیط زیست ورامین نیز در این باره گفت: جلوگیری از فرونشست دشت ورامین به عزمی ملی نیاز دارد تا از حوادث و خطرات ناشی از آن پیشگیری شود.
منصور گل‌محمدی افزود: در عمق ۳۰ تا ۴۰ متری زمین لایه‌ای رُسی رسوب‌گذاری شده که همانند یک پوشش در عمق زمین گسترش پیدا کرده و باعث شده ۲ سفره آب زیرزمینی یکی در قسمت بالایی و دیگری در زیر این لایه تشکیل شود و به دلیل ایجاد اختلاف میان سطح آب بالای دشت نسبت به پایین، لایه های زیرین به دلیل اختلاف فشار بتوانند وزن طبقات رویی را تحمل کند.
وی اظهارداشت :به دلیل افزایش میزان بهره‌برداری آب از سفره های زیرزمینی، وزن طبقات بر فشار آبخوان می‌چربد و سبب می شود آب از خلل خاک خارج شود و تراکم لایه رسی که ضخامت ۴ تا ۱۰ متری دارد در قسمت رویی تغییر یابد و در سطح زمین ایجاد شکاف و پدیده فرونشست کند.
مشکل فرونشست زمین به ستاد بحران کشور اطلاع رسانی شده
فرماندار شهرستان پیشوا نیز گفت: مشکل فرونشست زمین به دلیل بعد کشوری به رئیس ستاد بحران کشور اطلاع داده و از وی درخواست شده برای جلوگیری از تشدید این وضعیت، چاره‌ای اساسی بیندیشند.
حسین عباسی اظهارداشت: در جلسات متعدد با کارشناسان، وضعیت فرونشست در مناطق مختلف دشت ورامین بررسی شده ولی این موضوع در توان و ظرفیت شهرستان نیست و تمامی دستگاه های استانی و کشوری برای جلوگیری از پیشرفت آن باید پیشقدم شوند.
وی تصریح کرد: امروز فرونشست زمین به زیرساخت‌های شهرستان‌های ورامین و پیشوا آسیب جدی وارد کرده و نزدیک شدن آن به دکل های برق فشار قوی و راه آهن سراسری، زنگ خطر را به صدا در آورده است.
مخاطبان عکس‌های بیشتر این پدیده را می‌توانند از طریق لینک زیر مشاهده کنند:
www.irna.ir/photo/83513624
تهرام/۷۲۵۴/ ۱۰۰۸