طبق آمار سازمان بهداشت جهانی (who ) در حال حاضر ۴۵ میلیون نفر نابینا در دنیا زندگی می‌کنند و هر ساله ۱ تا ۲ میلیون نفر به این آمار افزوده می‌شود زیرا در هر ثانیه ۵ نفر و در هر دقیقه یک کودک در دنیا نابینا می‌شود و بدون مداخله جدی، آمار نابینایان تا سال ۲۰۲۰ به ۷۵ میلیون نفر افزایش پیدا خواهد کرد؛ در حالی که با اقداماتی پیشگیرانه و درمان به موقع می‌توان از نابینایی پیشگیری کرد.
شمار نابینایان کشور ۱۵۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود که با احتساب افراد کم بینا، این رقم به ۷۵۰ هزار نفر می‌رسد که به درجات مختلفی اختلال بینایی دارند.
حوادث مختلف، انواع ﺑﯿﻤﺎری، ﮐﻬﻮﻟﺖ ﺳﻦ و وراﺛﺖ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾﯽ و ﮐﻢﺑﯿﻨﺎﯾﯽ است و اگرچه برخی درمان‌های محدود در جبران نقیصه بینایی شناخته شده است اما تجربه نشان داده که بسیاری از روشندلان هرگز تجربه بینایان را نخواهند داشت بنابراین خودمراقبتی و ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی در خصوص این عارضه باید جدی گرفته شده و تقویت شود.
فارغ از علل ارثی، ابتلا به آب مروارید یکی از علل شایع نابینایی، در کشورهای در حال توسعه است و کم توجهی به عوارض برخی بیماری‌ها نظیر دیابت تراخم، جذام، انکوسرکیازیس و گزروفتالمی نیز می‌تواند بینایی را برای همیشه از فرد بگیرد.
نامگذاری ۱۵ اکتبر (۲۳ مهر ماه) با عنوان عصای سفید فرصتی جهانی است تا مشکلات این قشر از جامعه مرور شود و اهمیت راهبردهای خودمراقبتی در حوزه بینایی، ضرورت بهبود زیرساخت ها و امکانات فیزیکی برای روشندلان مرور شود و با توجه به اینکه کلیات لایحه حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت در دیماه سال ۹۶ در خانه ملت به تصویب رسیده؛ نیاز است که گام‌های عملی و موثری در این زمینه برداشته شود.
با وجود تحولاتی که در سطح بین الملل از لحاظ حقوقی و اجتماعی برای معلولان روشندل به وقوع پیوسته، اما هنوز هم محدوده دقیق حقوق قانونی این دسته از افراد در هاله‌ای از ابهام است و نقاط تاریک و مبهم زیادی وجود دارد که باید به صورت اصولی به آن پرداخته شود.
روشندلان استان مرکزی نیز از این قاعده مستثتی نیستند و با طیفی از معضلات نظیر ناامنی تردد در محیط شهری، اجرای ناقص و سلیقه‌ای قانون سه درصدی اشتغال معلولان، ناکافی بودن مستمری پرداختی برای گذران زندگی، چالش‌های حوزه ازدواج و تشکیل خانواده و مسکن مناسب دست و پنجه نرم می‌کنند.
اشتغال و مسکن عمده مشکل نابینایان استان مرکزی
یکی از نابینایان اراک گفت: معلولیتم مادرزادی و از نوع خیلی شدید است اما نقصم باعث نشد تا خانه‌نشین باشم بلکه با ممارست و حمایت خانواده موفق به کسب مدرک دانشگاهی شدم.
«محمد قنبری» افزود: اکنون کاردانی روابط عمومی دارم و با وجود تسلط کامل به رایانه با مراجعه به دستگاه‌های اجرایی استان و شرکت در آزمون‌های متعدد همچنان بیکار هستم.
وی اظهار داشت: قانون سه درصد استخدام معلولان به درستی اعمال نمی‌شود و با فراهم شدن شرایط جذب، فرصت یک و نیم ساعت بیشتر برای پاسخ دادن به سوالات استخدامی آزمون عملیاتی نمی‌شود.
عضو موسسه حمایت از کم بینایان و نابینایان استان مرکزی گفت: مدیران و مسئولان از معلولان به ویژه نابینایان حمایت جدی ندارند و در مراجعه با این طیف جامعه تلاش می کنند از ملاقات با آنان خودداری کنند.
قنبری در ادامه افزود: شهرداری اراک در مناسب سازی تردد معلولان فعالیت چشمگیری انجام نداده و حتی در برخی معابر با ایجاد مانع برای آنان مشکل دوچندان ایجاد کرده است.
وی اظهار داشت: قشر معلول از خدمات بهزیستی استان که محدود است بهره‌مند هستند و با ایجاد مشکلات اقتصادی، تجهیزاتی که این نهاد حمایتی در اختیار متقاضیان قرار می دهد بی‌کیفیت شده‌است.
این جوان ۲۷ ساله نابینا گفت: بهزیستی استان عصای سفید با وزن ۳۰۰ گرم در اختیار معلولان گذاشته که نسبت به عصای ۱۳۰ گرمی استفاده از آن به سختی و با مرارت همراه است.
نابینایان می خواهند که دیده شوند
یکی از اعضای بنیاد نخبگان ایران در اراک با معلولیت کم‌بینایی نیز گفت: خواسته روشندلان و کم بینایان این است که به عنوان بخشی از جامعه از سوی مسئولان دیده شوند و با تحقق فرصت‌های موثر بتوانند مانند سایر افراد زندگی کنند، این قشر نیازمند ترحم نیستند و اگر به صورت اصولی امکانات رفاهی، اشتغال و مهارت ورزی داشته باشند سربار نخواهند بود.
«م - الف» افزود: اگرچه در کودکی نارسایی ژنتیکی باعث کم بینایی من شد اما هرگز این محدودیت را نپذیرفتم و با کوشش در رشته حقوق کیفری جرم‌شناسی در مقطع دکتری تحصیل کرده و با بهره‌گیری از قانون سه درصد شاغل شدم.
وی اظهار داشت: شعار روشندلان باید «خواستن توانستن» باشد و در مسیر دستیابی به هدف هر شکست سکوی پرش و انگیزه رشد دیده شود.
این عضو بنیاد نخبگان ایران خاطرنشان کرد: استقامت و صبر زندگی را تعریف می‌کند و بسیار افراد عادی هستند که به دلیل ضعف انگیزه ناتوان و سربار جامعه محسوب می شوند و خواست روشندلان این است که فرصت های تحصیلی، تحقیقی و مهارتی برای همه معلولان از جمله نابینایان و کم‌بینایان مهیا باشد و در گفتمان توسعه سهم این قشر به درستی دیده و اجرایی شود.
این فرد کم بینا عنوان کرد: همه تلاش من برای این است که سهم خود را به بهترین شکل در جامعه ادا کنم و در این زمینه با وجود اینکه شاید از نگاه برخی افراد معلول محسوب شوم اما تاکنون توانسته‌ام ۲ کتاب و ۲۰ مقاله علمی را به رشته تحریر درآورم.
محرومیت سه هزار و ۶۹ معلول استان مرکزی از نعمت دیدن
معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان مرکزی نیز گفت: ۳ هزار و ۶۹ نابینا در این استان از نعمت دیدن محروم هستند اما از خدمات متنوع این نهاد حمایتی برخوردارند.
«حجت الله نوروزی» افزود: ۹۹۶ نفر از نابینایان استان زن و بقیه مرد هستند که بیشترین علت نابینایی آنان پزشکی عنوان شده است.
وی اظهار داشت: اراک با یکهزار و ۷۰۷ نابینا، بیشترین و آشتیان با ۲۸ نفر کمترین شمار نابینایان استان مرکزی را به خود اختصاص داده‌اند.
معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان مرکزی گفت: ۹۲۵ نفر نابینای استان خفیف، ۹۵۱ نفر شدید، ۶۹۲ نفر نابینای متوسط و ۵۰۱ نفر نابینای خیلی شدید هستند.
نوروزی با بیان اینکه ۷۰۰ میلیون ریال امسال برای تهیه ساعت، عصا، کتاب و لپ تاب برای معلولان نابینا هزینه شده است، اظهار داشت: متقاضی برای دریافت لوازم توانبخشی از بهزیستی استان مرکزی زیاد است اما توان اعتباری این نهاد حمایتی جوابگوی تامین تجهیزات مورد نیاز نابینایان استان نیست.
معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان مرکزی گفت: ضروری است تا مرکز روزانه نابینایان در استان راه اندازی شود تا ۵۰ نفر از این قشر معلول از خدمات آن بهره‌مند شوند.
نوروزی افزود: طیف روشندلان جوان استان اغلب دارای سواد و تحصیلات عالی هستند اما زمینه شغلی برای آنان وجود ندارد و متاسفانه کارفرمایان ترجیح می‌دهند افراد سالم را به کارگیری کنند.
خدمات موسسه حمایت از کم‌بینایان و نابینایان استان مرکزی
مدیرعامل موسسه حمایت از کم‌بینایان و نابینایان استان مرکزی نیز گفت: یکهزار و ۳۱۵ نفر نابینا و کم بینا در رده سنی چهار تا ۷۰ سال در اراک عضو این موسسه هستند و از خدمات آن برخوردارند.
«ابوالفضل مولایی» افزود: پرداخت سهمیه بیمه خویش فرمایی و کارفرمایی، پرداخت شهریه و هزینه دانشجویی و دانش‌آموزی، کمک هزینه رفت و آمد، وام اشتغال روستایی و توزیع وسایل توانبخشی از جمله خدماتی است که به نابینایان و کم‌بینایان عضو ارایه می شود.
وی اظهار داشت: مستمری ماهانه پرداختی به نابینایان برای یک نفر ۵۳۰ هزار ریال، خانواده های دارای ۲ نابینا ۶۳۰ هزار ریال و سه نفره ۷۳۰ هزار ریال به همراه یارانه تعلق می‌گیرد که در سال جاری ۲۰ درصد افزایش یافته است.
مدیرعامل موسسه حمایت از کم‌بینایان و نابینایان استان مرکزی گفت: اشتغال و مسکن عمده مشکل نابینایان و کم‌بینایان استان است که با وجود تحصیلات عالیه زمینه اشتغال برای آنان فراهم نشده است.
مولایی افزود: قانون سه درصد حق استخدام معلولان نیازمند رعایت شرایط آزمون استخدامی است تا افراد معلول بتوانند در شرایط ویژه جذب شوند.
مدیرعامل موسسه حمایت از کم‌بینایان و نابینایان استان مرکزی گفت: نابینایان می‌توانستند به عنوان تلفنچی در ادارات بکار گرفته شوند و با سانترال شدن مخابرات این شغل هم از دست نابینایان خارج شده است.
مولایی افزود: مناسب‌سازی شهری برای تردد معلولان در استان عملیاتی شده اما تا تکمیل و بهره‌مندی همه مناطق شهری فاصله زیادی مانده است.
کارشناسان و دست اندرکاران امور اجتماعی بر این باورند که تدوین قوانین کارآمد برای معلولان به تنهایی کافی نیست بلکه باید بستر اجرای آن در جامعه با همراهی و بهره‌گیری از توان مردمی در کنار دولت مهیا شود.
گفتمان‌سازی در جامعه برای احقاق خواسته‌های معلولان و روشندلان موضوعی است که باید محقق شود و کارهای زمین مانده در این بخش با برجسته‌سازی در سطوح مردمی و دولتی به بار بنشیند و قوانین تصویب شده ضمانت اجرایی داشته باشند.
گزارش از معصومه ابراهیمی
۶۹۹۱/۶۰۱۲