به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ آیت‌الله عطاءالله اشرفی‌اصفهانی، در ۱۲۸۱ خورشیدی در خمینی شهر اصفهان دیده به جهان گشود. پدرش میرزا اسداللّه از عالمان دین و مردی زاهد بود. باید گفت نیاکان آیت اللّه اشرفی اصفهانی، بیشتر از عالمان دین بودند و نسب وی به علمای صدر اسلام می رسید. در این باره آیت الله اشرفی اصفهانی چنین گفته است: نسب بنده منتهی می شود به یکی از علمای جبل عامل که این ها در صدر اسلام، از برکت حضرت ابوذر، اسلام اختیار کردند و بعد آمدند در خمینی شهر و تا آن جا که در نظرم هست، اجداد پدری ما، همیشه از علمای معروف محل بودند.
این عالم دینی بعد از گذراندن تحصیلات مقدماتی در خمینی شهر به اصفهان رفت و تحصیل دروس حوزه را در آن شهر آغاز کرد. سپس به قم رفت و تا بالاترین مقطع تحصیلی در آنجا به تحصیل ادامه داد و بعد از این دوره فعالیت ها و مبارزات سیاسی وی شروع شد.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز شهادت این عالم ربانی به بررسی سیره سیاسی و اجتماعی وی پرداخته است.
سیره اجتماعی و سیاسی
مبارزات سیاسی شهید اشرفی اصفهانی در ۱۳۳۵ خورشیدی شروع شد. وی در این سال به دستور آیت‌الله سید حسین بروجردی رییس حوزه علمیه کرمانشاه شد. در واقع وی جهت تبلیغ و نشر معارف و احکام دین و تقویت بنیه دینی و مذهبی اهالی کرمانشاه به آنجا رفت.
وی در مدت اقامت در کرمانشاه و استان های غربی نقش بی نظیری در مبارزه با رژیم و حمایت از نهضت امام خمینی(ره) ایفا کرد و در سخنرانی های خود مطالب انقلابی زیادی مطرح می کرد و در زمان شروع نهضت اسلامی در ۱۳۴۲ خورشیدی با تمام توان و به طور جدی در خدمت نهضت امام خمینی(ره) بود؛ به همین دلیل بارها به علت فعالیت‌های مبارزاتی از طرف ساواک(سازمان اطلاعات و امنیت کشور) به تبعید و زندان تهدید شد.
در جریان دستگیری امام(ره) در ۱۳۴۲ خورشیدی، وی با دعوت از فعالان سیاسی، رژیم را تحت فشار قرار می داد و به مراجع بزرگ قم گفته بود: امروز روزی نیست که ما بخواهیم در مقابل این رژیم جنایت کار سکوت کنیم. ما نباید در ارتباط با دستگیری امام(ره) آرام بنشینیم، البته این گونه برخورد واکنش های شدید ساواک را هم به دنبال داشت.
شهید اشرفی اصفهانی در تمام برنامه های مبارزاتی حضوری فعال داشت و اطلاعیه هایی را که درباره مرجعیت امام(ره)، مسایل و حوادث اوایل انقلاب بود، تنظیم می کرد. ایشان همیشه به مراجع دیگر می گفتند هر اطلاعیه ای که موجب تقویت انقلاب، نظام، امام و ولایت فقیه است، نام من را زیر آن اطلاعیه بزنید و هیچ باکی از اقدامات ساواک علیه خود نداشت.
وی در اوایل۱۳۵۷ خورشیدی که هنوز محمدرضا پهلوی در ایران حضور داشت به همراه آیات عظام صدوقی، مدنی، دستغیب و طاهری امام جمعه اصفهان اطلاعیه ای مبنی بر برکناری محمدرضا پهلوی نوشتند. که با واکنش شدید ساواک روبه رو شدند. ساواک آنها را در ۱۳۵۷ خورشیدی دستگیر کرد و به زندان فرستاد. البته این دستگیری ۲ هفته بیشتر طول نکشید.
وقتی آیت الله اشرفی اصفهانی از زندان آزاد شد با وجود تعهد برای عدم ورود به کرمانشاه وی به کرمانشاه رفت و با استقبال پرشور مردم این شهر روبه رو شد. با وجود محدودیت های ساواک حمایت وی از امام خمینی(ره) در هنگام اوج‌گیری نهضت اسلامی بیشتر شد. در آن زمان اشرفی اصفهانی در کرمانشاه رهبری مبارزات مردمی را عهده‌دار بود و نقش بسیار مهمی در پیشرفت نهضت امام خمینی(ره) ایفا کرد.
به دلیل فعالیت های گسترده این روحانی مبارز در رهبری مبارزات مردمی، ساواک او را دستگیر کرد؛ رژیم پهلوی از ترس شورش مردم، جرأت حبس طولانی مدت یا تبعید وی را نداشتند. بنابراین اشرفی اصفهانی پس از آزادی دوباره به فعالیت علیه رژیم پرداخت و تا پیروزی انقلاب رهبری مردم کرمانشاه را برعهده داشت.
بعد از پیروزی انقلاب یکی از اقدامات مهم امام خمینی(ره) که نقش مهمی در خنثی کردن توطئه های ضد انقلاب و گروه های وابسته به غرب و شرق و همچنین منسجم کردن و در صحنه نگه داشتن امت اسلامی و انقلابی ایران داشت، برپایی نماز سیاسی و عبادی جمعه بود. در این خصوص امام(ره) در مهر ۱۳۵۸خورشیدی آیت الله اشرفی اصفهانی را به عنوان امام جمعه کرمانشاه منصوب کرد. وی تا ۲۳ مهر ۱۳۶۱ خورشیدی که به مقام والای شهادت نایل آمد در این مقام و جایگاه باقی ماند.
از عمده ترین محورهای سخنرانی های این عالم برجسته در مقام امام جمعه کرمانشاه می توان به ارایه مطالب مربوط به ولایت فقیه، موضوع جنگ و ضرورت حضور مردم در جبهه ها و کمک و پشتیبانی رزمندگان و از همه مهم تر تبیین خط امام(ره) و ضرورت مقابله با منحرفان و منافقان اشاره کرد.
نگرش سیاسی اشرفی اصفهانی در حفظ آرامش در منطقه غرب کشور که از حساس ترین و مهم ترین مراکز کشور به شمار می رفت از اهمیت خاصی برخوردار بود زیرا با توجه به فعالیت ضد انقلاب و عناصر سرسپرده در آنجا، دشمن در صدد ایجاد اختلاف و تفرقه افکنی بود. اما آیت اللّه اشرفی با درایت خود باعث پیوند علما و مردم شد و به مساله وحدت میان شیعه و سنی اهمیت بسیاری می داد و اقدامات ایشان در این زمینه بسیار مؤثر واقع می شد.
با آغاز جنگ تحمیلی شهید اشرفی اصفهانی با حضور خود در جبهه های جنگ و سخنرانی های دلنشین تاثیر بسیار زیادی بر روحیه رزمندگان در مناطق عملیاتی داشت. وی با وجود کهولت، مسافت های طولانی و راه های صعب العبور را طی می کرد و در جبهه ها حضور می یافت. ایشان بارها در جبهه های ایلام، قصر شیرین و پادگان ابوذر، گیلان غرب، نوسود، بستان، آبادان، خرمشهر، سومار حضور یافت.
این عالم برجسته در مدت ۲۵ ماه در تمام خطبه های نماز جمعه و مصاحبه ها و پیام های خود بر حضور مردم در جبهه ها تأکید می کرد و در بسیاری از عملیات ها حضور داشت برای نمونه در هشتم مهر ۱۳۶۱خورشیدی در منطقه غرب، عملیات مسلم بن عقیل به همراه چند تَن از مقامات کشوری و لشکری حاضر شد در این عملیات یک عدد گلوله توپ در نزدیکی چادر وی منفجر شد اما حاضر به ترک آن محل نشد و گفت: من از این محل نمی روم و آماده هر گونه مساله ای هستم زیرا خون من رنگین تر و جان من عزیزتر از این عزیزان رزمنده نیست من باید تا پایان عملیات اینجا باشم.
شهید اشرفی اصفهانی در پشت جبهه جنگ به افتتاح حسابی در بانک برای جمع آوری کمک های نقدی به جبهه ها، برای مهاجران جنگ و جهت بازسازی منطقه گیلان غرب، اختصاص داد.
با توجه به مطالب بالا مبارزات سیاسی وی را باید به ۲ دوره تقسیم کرد، مبارزات با رژیم پهلوی در پیش از انقلاب و مبارزات بعد از انقلاب با عناصر ضد انقلاب که سرانجام فعالیت های او در دوران دفاع مقدس باعث کینه منافقین از او شد، زیرا اشرفی اصفهانی از جمله روحانیونی به شمار می رفت که در جهت محکوم کردن خطوط نفاق و کفر اطلاعیه می داد و اعلان موضع می کرد.
خدمات علمی و فعالیت های مردمی
اشرفی اصفهانی علاوه بر خدمات ارزنده خود به نهضت انقلاب اسلامی در مدت حیات خود آثار بی بدیلی خلق کرد و توانست به عالم تشیع هم خدمت کند. بنابراین وی در حوزه تحقیق و پژوهش هم توانست آثار گران سنگی تالیف کند. از جمله آثار علمی این عالم برجسته می توان به البیان در موضوع علوم قرآن، تفسیر قرآن، خلاصه ای از تفاسیر شیعه و سنی، مَجْمَع الشِّتات و کتابی در موضوع غیبت امام عصر(عج) اشاره کرد.
علاوه بر تالیفات ارزنده، این عالم وارسته برای حفظ ارزش های اسلامی و خدمت به مردم فعالیت های زیادی به ویژه در مدت اقامت در کرمانشاه انجام داد. از جمله این خدمات می توان به ساختن مدارس، مساجد، یاری رساندن به جنگ زدگان، حمایت گسترده از مستمندان و تأسیس حوزه علمیه امام خمینی(ره)، تاسیس ساختمان مسجد النبی و توسعه مسجد آیت اللّه بروجردی در کرمانشاه اشاره کرد. تأسیس ساختمان مکتب الزهراء، تأسیس مسجد ولی عصر(عج) در خمینی شهر و تأسیس مسجد امام حسین (ع) در خمینی شهر از دیگر فعالیت های مردمی وی بود.
ترور
منافقان وقتی خود را در مقابله با انقلاب اسلامی و امام خمینی(ره) ناتوان دیدند، تصمیم گرفتند، یاران و پشتیبانان امام(ره) را ترور کنند که شاید از این طریق امام(ره) و انقلاب را تضعیف کنند. بنابراین منافقین تصمیم به ترور این شخصیت تاثیرگذار بر انقلاب گرفتند. آنها در ۲۳ مهر ۱۳۶۱ خورشیدی توانستند اشرفی اصفهانی را هنگامی که خطبه نخست نماز را آغاز کرده بود با انفجار نارنجکی به شهادت برسانند.
در بسیاری از منابع درباره اینکه شهید اشرفی اصفهانی چهارمین یا پنجمین شهید محراب است، اتفاق نظر وجود ندارد. پسر اشرفی اصفهانی در این خصوص می گوید: نخستین شهید محراب آیت الله مدنی امام جمعه تبریز، دومین آیت الله دستغیب امام جمعه شیراز، سومین آیت الله صدوقی امام جمعه یزد و چهارمین شهید آیت الله اشرفی اصفهانی بودند که هر چهار نفر در نمازجمعه به دست منافقین شهید شدند و چون در نماز جمعه به شهادت رسیدند به آنها شهید محراب می گویند اما پیش از شهدای محراب، آیت الله قاضی طباطبایی امام جمعه تبریز همچون آیت الله مطهری و آیت الله مفتح به دست گروهک فرقان اواسط هفته به شهادت رسیده بودند اما شهید محراب نام نگرفتند. زمانی آیت الله هاشمی رییس جمهور شد و سفری به تبریز داشت، مردم تبریز خواستند که آیت الله قاضی نیز در جمع شهدای محراب قرار گیرد که آیت الله هاشمی پذیرفت و از آن به بعد در تقویم رسمی کشور از ایشان به عنوان نخستین شهید محراب یاد شد. به همین دلیل در برخی از منابع از شهید اشرفی اصفهانی به عنوان پنجمین شهید محراب یاد می شود. بنابراین در واقع آیت الله اشرفی اصفهانی چهارمین شهید محراب است.
پیکر پاک این شهید فرزانه در تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد. البته ۲ قبر منتسب به شهید اشرفی اصفهانی وجود دارد. در این خصوص فرزند وی حجت‌الاسلام مهدی اشرفی‌اصفهانی می گوید: این ۲ قبر دلیلی خاصی دارد چرا که امام خمینی (ره) بعد از شهید محراب اعلام کردند که چون وی در کرمانشاه به شهادت رسیده در همانجا به خاک سپرده شود این در حالی است که شهید اشرفی‌اصفهانی پیش از این وصیت کرده بود که او را در کنار شهدای دفاع مقدس در تخت فولاد اصفهان به خاک بسپارند که البته همین طور هم شد اما بعد از خاکسپاری و پس از چند روز لباس‌های خون‌آلود ایشان که بخشی از بدنش هم درون آن وجود داشت به من دادند که پس از سوال از بنیان‌گذار انقلاب اسلامی ایشان فرمودند که آنها را در کرمانشاه به خاک بسپارید.
امام خمینی (ره) درباره شهادت اشرفی اصفهانی فرمودند: منافقین فردی را از ما گرفتند که آزارش به موری نرسیده بود. این شهید عزیز محراب از آن شخصیت هایی بود که اینجانب یکی از ارادتمندان این شخص والا مقام بوده و هستم. ایشان را قریب شصت سال می‌شناختم. او از مصادیق بارز رجال صدقوا ما عاهدوا الله علیه بود و رفتن او ثلمه بر اسلام وارد کرد و جامعه روحانیت را سوگوار نمود. ایشان در جای دیگر می فرماید: اشرفی اصفهانی در جبهه دفاع از حق از جمله اشخاصی بود که مایه دلگرمی جوانان مجاهد بود.