الواح گرانبهای هخامنشی سرانجام بعد از ده‌ها سال در مهرماه جاری، به موطن اصلی خود باز گشت؛ الواحی که در تخت جمشید پیدا شده بود و برای بررسی، به عنوان امانتی سه‌ساله، به دانشگاه شیکاگوی آمریکا فرستاده شد که با پیروزی انقلاب اسلامی، دولت آمریکا مانع از استرداد آنها به وطن شده بود.
اخبار و مطالب منتشره نشانگر آن است آثار گرانبهایی که به صورت غیرقانونی و حتی قانونی از کشور خارج شدند کم نیستند؛ یکی دیگر از این آثار که به کشور بازگردانده شد سردیس سرباز هخامنشی بود که بالاخره با موفقیت ایران در دادگاه به کشور بازگردانده شده بود. سردیس سرباز هخامنشی در سال ۱۹۳۳ میلادی به دست باستان شناسان موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو کشف شد و در سال ۱۹۳۶ به سرقت رفت. این سردیس از سال ۱۹۵۱ تا ۲۰۱۱ در کانادا بود. این اثر پس از چند بار دست به دست شدن در پاییز ۲۰۱۷ برای حراج از کانادا به نیویورک رسید.
پس از انتقال این اثر به حراجی نیویورک، شواهدی از دزدی این اثر به پلیس و دادستانی گزارش شد و دادستانی نیز با اذعان به مسروقه بودن آن دستور توقیف داد. جمهوی اسلامی ایران در اکتبر ۲۰۱۷ با ارائه مدارک مالکیت، استرداد این اثر تاریخی را از دادگاه نیویورک درخواست کرد.
بازرسان این پرونده اعلام کرده‌اند این نقش سنگی که یک میلیون و ۲۰۰ هزار دلار ارزش دارد، در اختیار ۲ فرد ساکن لندن بود. دادگاه در یازدهم جولای ۲۰۱۸ رای نهایی خود را برای استرداد اثر به ایران اعلام کرد و سرانجام در چهارم سپتامبر (سیزدهم شهریور) تحویل نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد شد.
حالا مسئولان حقوقی ایران می گویند همچنان پیگیر بازگرداندن دیگر آثار ارزشمند ایران به کشور هستند، البته فعلا از اعلام جزئیات پرونده به دلایل حقوقی اجتناب شده است.
۱۰ پرونده میراثی ایران در انتظار رای دادگاه‌های بین‌المللی
مدیر کل حقوقی و املاک وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی روز چهارشنبه در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با اعلام این که ۱۰ پرونده میراثی ایران در انتظار رای دادگاه‌های بین‌المللی، گفت: وزارت میراث در طول دو و نیم سال گذشته یک هزارو ۴۰۰ پرونده در دیوان عدلت اداری داشت که بیشتر آنها مربوط به موضوع تبدیل وضعیت کارکنان و در خواست لغو رای کمیته رسیدگی به تخلفات اداری بوده است.
ابراهیم شقاقی درباره پرونده‌های حقوقی و کیفری مربوط به میراث فرهنگی گفت: در این نوع شکایت میراث ۴۸۶ پرونده حقوقی کیفری در مراجع کیفری داشته که بیشتر آنها مربوط دعوای بین میراث و پیمانکاران بوده است. در این مدت ۲۴ پرونده بین المللی داشتیم که یکی از آنها الواح هخامنشی بود که منجر به موفقیت جمهوری اسلامی ایران و بازگشت بخشی از الواح به کشورمان شد.
۱۰ دعوی بین المللی ایران در مراحل پایانی و اعلام رای
وی با اعلام اینکه ۱۰ دعوی بین المللی ایران در مراحل پایانی و اعلام رای است، ابراز امیدواری کرد در این پرونده ها نیز مانند پرونده هخامنشی و الواح گلین موفق شویم.
شقاقی در مورد سردیس سرباز هخامنشی گفت: فروش کتیبه سرباز هخامنشی که حدود ۸۰ سال پیش به صورت غیرقانونی از ایران خارج شده بود با رایزنی‌های بین‌المللی و حقوقی در یک حراجی متوقف شد و آن را از دادستانی نیویورک تحویل گرفتیم.
این اثر ۹۰ سال پیش در ایران کشف، چند سال بعد از ایران خارج شد و از کانادا و آمریکا سر در آورد که خوشبختانه بعد از پیگیری‌های حقوقی، موفق به بازگراندن این اثر ارزشمند تاریخی به کشور شدیم.
شقاقی گفت: در مهرماه جاری نیز سومین بخش الواح گلین هخامنشی که حدود هزارو ۷۰۰ لوح بود به کشور بازگردانده شد.