به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ اربعین نقش مهمی در تداوم پیام عاشورا مبنی بر آزادی خواهی و ظلم ستیزی در سراسر جهان و در تمام اعصار دارد و اگر نقش آفرینی و رسالت حضرت زینب(س) در انتقال پیام عاشورا نبود، شاید نهضت امام حسین(ع) به اینگونه تداوم تاریخی نمی یافت و حقایق واقعه کربلا به نسل های آینده منتقل نمی شد. اربعین را می توان در واقع یک رسانه برای انتشار پیام عاشورا عنوان کرد.
اربعین، هم در متون روایی، هم در سنت اهل‌بیت(ع) و بزرگان و علمای شیعه جایگاه برجسته‌ای داشته و روایت معروفی داریم که یکی از نشانه‌های پنج‌گانه شیعه، زیارت اربعین است. این روایت وقتی بیان می‌شود که متوکل خلیفه عباسی به کربلا آمده بود و حرم حضرت سیدالشهدا (ع) را تخریب کرد و امام عسکری (ع) زمانی این روایت را بیان کرد که زیارت اربعین به فرهنگی سترگ در آموزه های شیعه بدل شده بود و ایشان نمی‌خواست تا این شکوه اربعین کم‌رنگ شود و در طول تاریخ، بزرگانی مانند شیخ مرتضی انصاری و میرزا حسین نوری نسبت به پاسداشت این آیین اهتمام داشتند و در متأخرین هم بزرگانی از جمله شیخ جعفر کاشف‌الغطاء در مسیر پیاده‌روی اربعین به زیارت امام زمان (عج) مشرف می‌شوند.
راهپیمایی شیعیان در ایام اربعین در مسیرهای منتهی به کربلا در سال‌های گذشته با حضور میلیونی محبان اباعبدالله‌الحسین(ع) جلوه ویژه‌ای به خود گرفته است. آیت‌الله خامنه‌ای مقام معظم رهبری علت اهمیت اربعین را اینگونه بیان می کنند: اربعین یعنی میعاد شیعیان در یک کنگره بین‌المللی، در یک سرزمینی که خود آن سرزمین خاطره‌انگیز است؛ پیروان تشیع اینجا جمع بشوند و دست برادری و پیمان وفاداریِ هرچه بیشتر ببندند.
اربعین و نمایش صلح طلبی
در تاریخ، سلسله حوادثی وجود دارد که مانند حلقه های زنجیر به هم پیوسته اند؛ هر حادثه بزرگ یا کوچک امروز، آثاری در آینده دارد و هر قدر حادثه بزرگ تر باشد، آثار آن در ترسیم روشن بخشی جهان، فزون تر خواهد بود. از این رو ما از مکتب امام حسین(ع) به عنوان مبارزه حق با باطل در زمان خودمان کمک می‌گیریم و آینده را ترسیم می کنیم؛ زیرا آیندگان نیز برای رویارویی با چالش هایی که دارند، باید از آموزه های این مکتب انسان ساز کمک بگیرند. از این رو پیام عاشورا یک مساله شخصی نیست، بلکه یک هدف مستمرِ انسانی است و جالب آن که اثرگذاری جریان امام حسین(ع) فراتر از جهان اسلام تسری یافته است. چون پیامی فرا ادیانی است؛ ما می‌گوییم هَیْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّةُ؛ این منحصر به جامعه اسلامی نیست، هر انسانِ آزاده‌ای «هَیْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّةُ» می‌گوید: «خَیَّرَنِی بَیْنَ اثْنَتَیْنِ، بَیْنَ السَّلَّةِ وَ الذِّلَّةِ وهَیْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّةُ؛ مرا در میان ۲ راهی شمشیر و ذلّت قرار داده است و هیهات که ما زیر بار ذلّت برویم»؛ اینها تعبیراتی که امام حسین(ع) دارد و بذر انقلاب های آینده را در دل ها می پاشد.
از طرفی دیگر پیاده روی اربعین با احترام به امام حسین(ع) پیوند ناگسستنی دارد؛ این پیاده رویِ خیلی در دنیا مورد توجه قرار گرفته است و از آنجا که راهپیمایی عظیم اربعین نشان دهندۀ سیر تکاملی جامعه انسانی؛ هماهنگی با نظام عمومی آفرینش؛ واکنش های اجتماعی (قانون عکس العمل)؛ الزام های اجتماعی و صلح جهانی است. همۀ این امورر بارقه دیگری از آینده روشنی را که جامعه جهانی در پیش دارد به تصویر می کشد. بدیهی است انتظار ظهور یک حکومت بزرگ جهانی که صلح، امنیت، آرامش، عدالت و پاکی را در تمام دنیا گسترش دهد، ریشه عمیقی در اصیل ترین ابعاد روح انسانی دارد و به تعبیر دیگر این انتظار از درون فطرت و روان آدمی می جوشد و از ذات انسان سرچشمه می گیرد.
حضور گسترده آحاد مردم از جوامع مختلف در راهپیمایی اربعین حسینی نشان می دهد یک تشنگی عمومی نسبت به آب حیات صلح، همگان را فرا گرفته و به راستی توده های مردم، آن را به عنوان پایه اصلی برای پیشبرد همه برنامه ها می طلبند. از این جهت گسترش آموزه های حسینی و مقبولیت آن از طرف بسیاری از گروه ها، خود دلیل زنده ای بر آمادگی های روحی، فرهنگی و اجتماعی برای تحقق یافتن صلح و عدالت جهانی محسوب می شود. از این رو بزرگترین اجتماع بشری در اربعین حسینی، مردم جهان را برای تحقق آینده ای روشن بسیج و آماده می کند به گونه ای که نیروها را آماده تر، افکار را بیدارتر، آمادگی ها را فزون تر، انقلاب ها را سریع تر، عشق ها را آتشین تر و راه را برای رسیدن به یک جامعه انسانی به معنی واقعی کلمه در سایۀ ظهور حضرت مهدی(عج) به عنوان یک عقیده زیر بنایی هموارتر می سازد.
حجت الاسلام محدث معاون وقت پژوهش مؤسسه بین المللی مطالعات اسلامی و معاون وقت زبان های خارجی مدرسه شهیدین در کمیسیون بین الادیانی سومین کنگره بین المللی عهد مع الحسین(ع) با بیان اینکه برای پی بردن به ابعاد مختلف اربعین باید سه مولفه: شخص امام حسین(ع)، عاشورا و زیارت اربعین مورد بحث و بررسی قرار گیرد گفت: ابعاد فطری و جهانی اربعین همه انسان ها را به سمت خود جذب خواهد کرد.
این استاد حوزه علمیه، طرح اربعین به تنهایی را نادرست قلمداد کرد و موضوع زیارت اربعین و پرداختن به موضوع زیارت را مساله ای صحیح دانست. وی استفاده از منابعی مانند قرآن و ادعیه در تحقیق روی موضوع اربعین را ضروری برشمرد و مفاهیمی از برخی ادعیه مانند موضوع سلم لمن سالمکم را نشان دهنده مخالفت فرهنگ اسلام و تشیع با دشمن تراشی معرفی کرد.
محدث رییس وقت کمیسیون بین الادیانی کنگره عهد مع الحسین(ع)، عرضه معارف اسلامی ناب را راهی برای جذب همه افرادی که فطرت بیدار دارند به شمار آورد و از امام حسین(ع) به عنوان شخصی که به مقام رضا رسیده است یاد کرد و گفت: امام حسین(ع) به عنوان یک عارفِ واصل و به عنوان یک رهبر و یک امام معصوم، که خلافت خدا را بر روی زمین دارند، مفاهیمی را عرضه کردند، که مطلوبِ همه مردم دنیاست. عدالتی که معرفی کردند، عدالتِ همراه با اخلاق و عقلانیت است. ایثاری که به معنای اجتماعی و شجاعتی که عرضه کردند. حاکمیت مفاهیم اخلاقی که آمدند و عرضه کردند، اینها مفاهیم جهانی است و همه مردم تشنه این صفات هستند.
اربعین و نمایش وحدت
همه ما از اختلافاتی که در میان مکتب ها و مذهب ها در این جهان وجود دارد، رنج می بریم و همه آرزو می کنیم، روزی این اختلافات برچیده شود، حال آنکه وحدت جهان انسانیت، مبارزه با ظلم و ستم، طرح حکومت جهانی، دفاع از مستضعفان و پذیرش تقوا و پاکی و امانت به عنوان مهم ترین معیار برای ارزش های انسانی به شمار می آید. بنابراین مهمترین سرچشمه پیشرفت و تکامل در جهان انسانیت وحدت جامعه بشری است، همیشه اختلاف و پراکندگی موجب ویرانی، ضعف، سستی و عقب ماندگی بوده و هست و از طرفی دیگر اتحاد و یگانگی سرمایه اصلی قوت، قدرت، عمران و آبادی است. با این اوصاف چگونه می توان انتظار داشت که ملت های آزادی خواه بدون یکپارچگی و وحدت، در برابر غول های سیاست و اقتصاد جهان، عرض اندام کنند؟ اما در این میان، حرکت اربعین حسینی بدون هیچ تبلیغاتی از طرف رسانه‌ها و افراد، میلیون‌ها انسان را از سراسر جهان جمع می‌کند و این سرمایه ای عظیم برای نمایش اقتدار جهان اسلام به شمار می‌آید که باید قدر آن را به خوبی دانست.
این اجتماع بزرگ معنوی که هر سال در کنار حرم سیدالشهدا(ع) تشکیل می شود، بهترین فرصت را به مسلمانان برای بازسازی نیروهای خویش، تقویت پیوند برادری، خنثی کردن توطئه های دشمنان و باطل کردن نقشه های شیطانی آنها می دهد. مجموعه ای این چنین فراگیر و همگانی با انگیزه های بسیار والای معنوی در دنیا بی نظیر است و نشان می دهد ایمان به خداوند یگانه حلقه اتصالی است که قلوب میلیاردها انسان را به هم پیوند می دهد و اختلافات نژادی، جغرافیایی، قومی و زبان را در خود ناپدید می کند.
حجت‌الاسلام حسن ملک‌محمدی معاون وقت عقیدتی سیاسی ناجا و نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی شعار زیبای اربعین حسینی را حب الحسین یجمعنا دانست که مانند آهن‌ربا تمام ذرات متفرق را در یک‌جا تمرکز می‌بخشد و به کانونی همچون آتش‌فشان مبدل می‌کند. وی درباره اهمیت اربعین در ایجاد وحدت مسلمانان افزود: پل ارتباطی میان انقلاب اسلامی با ظهور، ایجاد تمدن نوین اسلامی است که لازمه ایجاد این تمدن، آن است که یک انقلاب زمینه آن را ایجاد کند. این انقلاب در گام نخست باید مقتدر باشد و با اقتدار به وحدت و هم‌گرایی میان مردم برسد و سپس در سایه این وحدت، امنیت ایجاد کند که با این امنیت، تمام فعالیت‌ها امکان پذیر است. برای رسیدن به ظهور امام زمان (عج) یک گام موثر وحدت میان تمام امت اسلامی لازم است که امروز به برکت اربعین حسینی، این هدف محقق می‌شود. در اربعین اتحادی فوق تصور ایجاد می‌شود که نویدبخش و بشارت‌دهنده است و مژده طلوع فجر و شمس را می‌دهد. وحدت امت اسلامی در اربعین هر قدم و هر لحظه ما را به ظهور نزدیک می‌کند. به فرموده آیت‌الله بهجت این روزها در و دیوار مژده ظهور می‌دهد.
اربعین و نمایش عدالت خواهی
در یک نظر ابتدایی قراین گواهی می دهد که دنیا به طرف فاجعه پیش می رود؛ فاجعه ای که زاییده ترک عواطف، افزایش فاصله میان جوامع ثروتمند و فقیر، شدت گرفتن اختلافات و برخوردهای دولت های بزرگ و کوچک، سیر تصاعدی جنایات، نابسامانی های اخلاقی و روحی و فکری و فراورده های نامطلوب و پیش بینی نشده زندگی ماشینی و مانند آن است. فاجعه ای که مقایسه وضع موجود با گذشته نزدیک، چهره آن را مشخص می سازد و عامل مؤثری برای نمو جوانه های بدبینی در اعماق فکر خوشبین ترین افراد محسوب می شود اما در برابر این همه عوامل بدبینی، مطالعات عمیق تر نشان می دهد، آینده درخشانی در پیش است: این ابرهای تیره و تار با غرش تندرهای وحشت انگیز سرانجام کنار خواهد رفت و این شام سیاه قیرگون را صبح سپید امیدی به دنبال است.
امام حسین (ع) علیه یزید قیام کرد تا تبعیض ها را برچیده و عدالت را جایگزین آن کند، آن حضرت در نامه ای به مردم کوفه، یکی از اهدافش را جلوگیری از ظلم و ستم ظالمان و اجرای عدالت بیان می کند و می فرماید: بی شک می دانید که رسول خدا (ص) در زمان حیاتش فرمود: هر کس حاکم ظالمی را مشاهده کند که (در اثر ظلم و جور) محرمات الهی را حلال شمرده و عهد و پیمان های الهی را شکسته و با سنت و سیره رسول خدا مخالفت کرده و در میان بندگان خدا با گناه و دشمنی عمل می کند و در مقابل چنین حاکم ستمگری هیچ گونه عکس العمل گفتاری یا رفتاری از خود بروز ندهد، خداوند چنین انسانی را در جایگاه همان ظالم ستمگر داخل می کند (و سرنوشت هر دو یکی است!)».امام حسین(ع) در حقیقت همه انسان های آزاده جهان را مخاطب نامه خود قرار داده است و با اعلان هدف قیامش همه را به همکاری در این مبارزه دعوت می کند. آری حضور ۳۰ میلیون زائر و عزادار در اربعین حسینی دارای پیام های بسیار و نشانه عظمت امام حسین(ع) و مکتب اهل بیت(ع) در عدالت طلبی است. زیارت اربعین عظمت مکتب اهل بیت(ع) را نشان می دهد، دشمن چه بخواهد چه نخواهد این رویداد در جهان منتشر شده و قلوب انسان های عدالت خواه را جذب می کند که در برابر ظلم و ستم قدرت های استکباری ایستادگی کنند.
ابراهیم فیاض جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران درباره، پیاده روی اربعین حسینی(ع) و پیوند آن با عدالت خواهی اظهار داشت: مناسک هایی که نوعی راهپیمایی در آن است دارای حالات عرفانی و صلح طلبی است. این مدل راهپیمایی را بودایی ها و مسیحیان در روزهای معنوی دارند. برای مثال مسیحیان در روز عید پاک که به اعتقاد آنان حضرت عیسی در این روز به شهادت رسیده است، راهپیمایی انجام می دهند. مسلمانان هم به مناسبت اربعین شهادت امام حسین(ع) راهپیمایی برگزار می کنند که پیام آن صلح طلبی است. به این معنی است که انسانی که مظلومانه به شهادت رسیده است به دنبال ظلم و نظامی گری نبوده است و برای تحقق اهداف متعالی مانند عدالت و صلح طلبی قیام کرده است و به عقیده من پیام راهپیمایی اربعین صلح جهانی است.
اربعین و نمایش اقتدار
اربعین به عنوان یک سرمایه بزرگ معنوی محسوب می شود، حرکتی که به صورت خودجوش به وجود آمده و تبلیغات خاصی برای آن صورت نگرفته است. عشق و محبت مردم نسبت به امام حسین (ع) و شهیدان کربلا این تجمع با شکوه را پدید آورده است. این یک سرمایه معنوی به شمار می رود که در میان مسلمانان بی نظیر است به ویژه آنکه حضور جمعیت به نوبه خود در تمام صحنه‌ها به قدرت و قوت مسلمانان می انجامد؛ از این رو زیارت و راهپیمایی اربعین، بزرگترین تجمع بشری در یک مکان در طول تاریخ محسوب می شود و سرمایه عظیمی برای پیروان مکتب تشیع است که باید از آن به بهترین وجه بهره برد. از این جهت لازم است تا درباره این حرکت فرهنگی، برنامه ریزی منسجمی صورت پذیرد.
حجت‌الاسلام نصرالله پژمانفر نماینده وقت مردم مشهد و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درباره اربعین و متجلی شدن اقتدار شیعیان گفت: تاکنون پدیده‌ای مانند مراسم پیاده‌روی اربعین از نظر کمیت، کیفیت، تحمل مشقات و... در تاریخ نبوده و به وقوع نخواهد پیوست و این زیارت اثرات بسیار مهمی دارد. در واقع یک نوع همایش، تجمع و اعلام حضور به عنوان لبیک به نهضت عظیم امام حسین(ع) است. حرکت اربعین مهمترین حرکت شیعی در عالم اسلام بوده، پیامی روشن برای جهانیان همچون اعلام آمادگی و ایثار در راه اهداف امام حسین(ع) و رسالت‌های آن حضرت به جهانیان دارد. شرکت جمعی مردم به سوی کربلا شامل افراد حتی غیر مسلمان نیز است. این راهپیمایی به نوعی لبیک به اهداف امام حسین(ع) است و همین اقدام مهم شیعیان و عاشقان خاندان عصمت و طهارت(ع) سبب شده دشمنان دین اسلام و شیعیان نسبت به نشر و انعکاس این تجمع بزرگ جهان شیعی، سکوت اختیار کنند. این اجتماع بزرگ در معادلات سیاسی منطقه، شناخت حقیقت و واقعیت انقلاب اسلامی و حرکت امام حسین(ع) تاثیرگذار است و یک پیام روشنی برای دولت‌مردانی است که تحرکات منطقه خاورمیانه را در دست بررسی دارند و خواهند داشت. در این حرکت، شیعیان اعلام می‌دارند که همیشه آماده هستند تا با لبیک به اهداف حسینی همواره در مسیر کمال و تکامل قدم بردارند و به فضل پروردگار مقدمات رهایی همه مظلومان از چنگال ظالمان فراهم شود.