فصل پاییز هم در شلوغی و غوغای روزگار، بی آنکه منتظرش باشی آرام آرام از راه می رسد، اولین وزش باد پاییزی که حس می کنی تازه می فهمی که ۶ ماه از سال گذشته و وارد ماه هفتم شده ای باید منتظر سرما باشی، سرمایی که با خود هزار و یک خاطره خوش می آفریند، اما گاهی هم با خود خاطرات ناخوشایندی را رقم می زند که حاصل بی تدبیری و سهل انگاری خود ماست و در سرمای طاقت فرسای زمستان روزگار برخی از خانواده ها را سیاه می کند و برخی را به عزای عزیزانشان می نشاند.
سرمای پاییزی کم کم از راه رسیده بود و در غروب تاریک یک روز سرد پاییزی بعد از خرید از فروشگاه سر خیابان و برای گذران تعطیلات پایان هفته به امید دیدار دختر دلبندش راهی خانه می شد تا خستگی یک هفته کار را در کنار خانواده از تن به در کند، تا زنگ را زد انگار که دختر کوچک که عشق بابا بود، منتظر پشت در ایستاده بود و سریع در را باز کرد، بابا چرا اینقدر دیرکردی داشتیم یخ می زدیم، بابا می گوید چرا دخترم، دخترک شیرین زبان می گوید: بابا خب زمستان آمده و هوا سرد شده و من و مامان از صبح تا حالا اجاق گاز را روشن کردیم و زیر پتو رفتیم تا گرم شویم و مامان هم گفت بابا که آمد بخاری را روشن می کند تا گرم شویم، بعد دخترک محکم خودش را در آغوش پدر می اندازد و می گوید بابا زودتر بخاری را روشن کن تا گرم شویم، بابا هم می گوید: چشم یه چایی که خوردم و خستگی در آوردم بخاری را روشن می کنم.
پدر بعد از اینکه کمی استراحت می کند با درخواست همسرش آماده می شود که بخاری را از انباری خانه بیرون بیاورد و گردگیری کند و بعد هم بخاری را برای اهل خانه روشن کند، اما وقتی به انباری می رود با کوهی از وسایل گرد و خاک خورده مواجه می شود و بخاری گازی در بین آنها گم شده است، حوصله راه انداختن بخاری را ندارد، به داخل خانه می آید و می گوید روشن کردن این بخاری خیلی کار دارد و باید با دقت تمیز شود، گرد و خاک آن گرفته شود و با صبر و حوصله آن را تمیز کنم. بهتر است، امشب برای گرم شدن از شومینه استفاده کنیم تا فراد که تعطیل است با حوصله بخاری را راه بیندازم.
شومینه را روشن می کند، نشتی گاز را بررسی می کند و خیالش راحت می شود و خم می شود راه دود و گاز حاصل از سوخت گاز را هم نگاه می کند باز است، حالا شعله های گاز کم کم فضای خانه را گرم و دلنشین کرده است و در کنار هم شب خوبی را سپری می کنند، غافل از اینکه دودکش خروجی گاز را از پشت بام سر کشی نکرده است و بعد از گذشت پنج -شش ماه لانه امنی برای پرندگان شده است و در آنجا جا خوش کرده بودند و حالا که جوجه هایشان بزرگ شده و هوا هم سرد شده رفته اند، اما لانه شان هنوز پا بر جاست، لانه ای که خانه ای را نابود کرد و خانواده را به کام مرگ کشاند، چرا که گازهای حاصل از احتراق، دیگر خارج نمی شد و گاز تمام فضای خانه را گرفته بود و پدر، مادر و دخترک ۶ ساله شان را در خوابی آرام رهسپار دیار باقی کرد.
مرگی که اعضای این خانواده جوان را در برگرفت حاصل سهل انگاری و بی تجربگی خودشان بود و با کمی تدبیر و آمادگی برای فصل سرد سال شاید این اتفاق نمی افتد، همه ساله در کشور بخصوص فصل سرد سال بیشتر شاهد مرگ هایی از این نوع هستیم و حتی گاهی شاهد این نوع مرگ ها در فضایی مانند محل کار و فضای عمومی مانند محل های آموزش، ورزش و تفریحی هستیم،اما آنچه که مهم است این است که گاز گرفتگی سهل انگاران را بیشتر شکار می کند و در لباسی نامریی وارد خانه ها می شود و مرگی خاموش را برای اهالی خانه رقم می زند.
مسمومیت با منواکسیدکربن در فصل سرما بیشتر می شود
مسمومیت درفصل سرد سال بیشتر اتفاق می افتد و در این میان، عمده این نوع مسمومیت وقتی اتفاق می افتد که از گرما به سرما می رویم ، عمده این مسمومیت ها زمانی اتفاق می افتد که دودکش وسیله گرمایشی با مصالح ساختمانی یا به علت عبور پرنده یا گیاهان مسدود شده باشد و به دلیل اینکه اکسیژن رسانی به وسیله گرمایشی مختل می شود ،شاهد مسمومیت با گازمنواکسید کربن هستیم .
نیمه دوم هر سال با افزایش جانباختگان به دلیل مسمومیت با گاز منو کسیدکربن مواجه هستیم به نحوی که بر اساس آمارها بیش از ۷۰ درصد تلفات گازگرفتگی در هر سال مربوط به نیمه دوم است.
علائم مسمومیت یا گازگرفتگی شبیه علائم آنفلوآنزا است
علائم مسمومیت یا گازگرفتگی مانند علائم آنفولاآنزاست و با علائمی مانند سردرد، ریزش اشک از چشمان ، گلو درد و بدن درد همراه است و به دلیل اینکه در فصل سرد سال آنفولاآنزا و سرماخوردگی فراوان است در بیشتر موارد با گاز گرفتگی اشتباه گرفته می شود .
تا زمانی که در خانه رفت و آمد باشد و درها باز و بسته می شود و هوا رفت وآمد داشته باشد، مسمومیت دیده نمی شود اما زمانی درها بسته شود و افراد دراستراخت باشند ،مسمومیت با این گاز دیده می شود و اغلب درآخر هفته ها که معمولا تمام افراد خانواده حضور دارند بیشتر دچار مسمویت می شوند.
گاهی اوقات گاز کم کم تجمع پیدا می کند و زمانی طولانی تری لازم است تا افراد دچار مسمومیت شوند ،اما گاهی هم گاز در زمان کمتری و مقدار بیشتری تجمع می یابد که زمان مسمومیت با گاز کاهش می یابد و فرد، خیلی سریع مسموم می شود به همین دلیل گاهی کمتر از یک ساعت مسمومیت منجر به مرگ می شود و گاهی چند ساعت تا یک شبانه روز این مسمومیت منجر به مرگ می شود .
وی ادامه داد: افرادی که دچار مسمومیت با گاز منواکسید کربن می شوند به دلیل کمبود اکسیژن، قدرت تفکر و همچنین عکس العمل به موقع خود را ازدست می دهند و حتی اگر هم متوجه گاز گرفتگی شوند و یا بخواهند کاری انجام دهند، دیگر قادر به کوچک ترین فعالیتی نیستند و بر اساس اعلام پزشکی قانونی ۹۵درصد از مسمومیت ها گاز منواکسید کربن قبل از رسیدن به بیمارستان فوت می کنند .
منواکسید کربن گازی بسیار سمی است، رنگ و بوی خاصی ندارد
منواکسید کربن با فرمول شیمیایی( CO)، گازی است که بر اثر ناقص سوختن کربن بوجود می‌آید؛ این گاز بسیار سمی است اما رنگ و بوی خاصی ندارد به همین دلیل کربن منواکسید قاتل نامرئی نامیده می‌شود، میل ترکیبی منواکسیدکربن با هموگلوبین خون حدود ۲۵۰ برابر بیشتر از میل ترکیب با گاز اکسیژن است .
در خون انسان حدود پنچ درصد کربن منواکسید کربن وجود دارد اما اگر این مقدار به ۲۰ درصد برسد باعث مرگ خواهد شد.
سال گذشته ۷۴۹ نفر به دلیل گازگرفتگی در کشور فوت کردند
بر اساس اعلام سازمان پزشکی قانونی در سال گذشته (۱۳۹۷) ۷۴۹ نفر بر اثر مسمومیت با منواکسیدکربن (گازگرفتگی) جان خود را از دست دادند که ۵۷۳ نفر از این شمار، مرد و ۱۷۶ نفر نیز زن بودند که تهران در بین دیگر استان ها با ۱۶۸ نفر جان باخته دارای بیشترین مرگ ها با گاز گرفتگی بود و بعد از تهران هم استان های خراسان رضوی با ۶۱ ، البرز با ۵۹ ، فارس با ۵۲ و اصفهان با ۴۷ مورد در ردهای بعدی قرار داشتند.
پزشکی قانونی تاکید کرده است همچنین در سال گذشته استان یزد با ۲ مورد مرگ به دلیل گاز گرفتگی دارای کمترین مرگ ها با گاز گرفتگی در کشور بود و سپس استان های سیستان و بلوچستان با ۳، هرمزگان با ۴ و ایلام، بوشهر، کهگیلویه و بویر احمد و گیلان هر کدام با ۷ مورد گاز گرفتگی در رده های بعدی کمترین مرگ ها به دلیل گاز گرفتگی در سال گذشته قرار داشتند.
۲۰۸ نفر در پنج ماه امسال به دلیل گاز گرفتگی فوت کردند
همچنین بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی پزشکی قانونی از ابتدای فروردین تا پایان مرداد ماه امسال ۲۰۸ نفر به دلیل گاز گرفتگی در کشور فوت کردند که ازاین شمار فوت شده ۵۹ نفر زن و ۱۴۹ نفر هم مرد بودند.
در پنج ماهه امسال بازهم استان تهران با ۴۷ نفر فوتی دارای بیشترین فوتی ها و سپس آذر بایجان شرقی با ۲۷، خراسان رضوی با ۱۸ مورد مرگ با گزگرفتگی قرار داشتند.
در گزارش پزشکی قانونی در باره گاز گرفتگی تاکید شده است که در پنج ماهه امسال در استان های هرمزگان، قم، سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و چهار محال و بختیاری هیچگونه گاز گرفتگی و فوت ناشی از آن گزارش نشده است.
چگونه از مسمومیت با این گاز پیشگیری کنیم؟
آگاه باشید که هر وسیله گرمازای سوختنی که به نحوی با سوخت های فسیلی (نفت، گاز، زغال سنگ) کار کند به صورت بالقوه می تواند سبب تولید گاز منواکسید کربن شود.
از بخاری های مستعمل و فرسوده بدون دودکش یا دارای دودکش نامناسب و غیراستاندارد استفاده نکنید.
توجه داشته باشید، استفاده از بخاری های بدون دودکش به هیچ وجه از تولیدگاز منواکسید کربن جلوگیری نمی کند.
هرگز در فضای بسته و محدود که تهویه کافی و مناسب ندارد (مثل اتاق و گاراژ) آتش، روشن نکنید.
هرگز در فضای بسته گاراژ موتور اتومبیل را روشن نگذارید.
قبل از راه اندازی وسایل گرمایشی از سلامت مسیر دودکش ساختمان و بدون ترک و نشتی بودن آن اطمینان حاصل کنید و از اتصال مناسب و صحیح لوله بخاری و آبگرمکن به دودکش دیواری اطمینان حاصل کنید.
تمام دودکش ها باید وسیله انتهایی ضد باد (کلاهک) مناسب داشته باشد.
در محیط های شغلی و منازل که در آنها از کوره و مشعل استفاده می شود از سلامت دستگاه و سیستم تخلیه دود اطمینان حاصل کنید.
هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش مستقل و منتهی به فضای بیرون باشد و لذا به کارگیری آب گرمکن های دیواری در فضاهای بسته یا مکان های بدون جریان هوا مجاز نیست.
شیب لوله های افقی در داخل واحدها باید مثبت و روبه بالا و ارتفاع عمودی لوله در بیرون حداقل سه برابر طول افقی آن باشد.
توجه به داغ بودن دودکش پس از روشن کردن وسیله گرمایشی به اطمینان شما از تخلیه گاز کمک خواهد کرد،اگر لوله دودکش بخاری شما سرد است دلیل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گازهای سمی از دودکش است در این صورت باید ضمن رفع نقص به طور موقت با بازکردن قسمتی از در یا پنجره، تهویه در محیط ایجاد کنید.
ضمن ایجاد تهویه مناسب برای آشپزخانه و حمام منزل از نصب آبگرمکن در حمام و نیز روشن کردن شعله‌های اجاق گاز در آشپزخانه برای گرم نگاه داشتن محیط داخل خانه خودداری کنید.
اگر فضای منزل خود را با شوفاژ و سیستم حرارت مرکزی گرم می کنید درز بندی و بستن منافذ درها و پنجره ها به منظور جلوگیری از اتلاف حرارتی بلاملانع است اما درصورتی که از بخاری های گازسوز به منظور گرمایش محیط استفاده می کنید حتما مختصری تهویه از طریق در یا پنجره در فضا ایجاد و از درز بندی و بستن کامل منافذ خودداری کنید.
در صورت احساس علایم سردرد و سرگیجه و تهوع در مکانی که احتمال وقوع مسمومیت وجود دارد، سریع آن مکان را ترک کنید و به فضای آزاد پناه ببرید و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
در صورت تداوم این علایم برای چند روز متوالی، احتمال مسمومیت خفیف با این گاز وجود دارد که بهتر است درآن مورد با پزشک خود مشورت کنید.
در برخورد با موارد مسمومیت با گاز منوکسید کربن چه باید کرد؟
در صورت مواجهه با مصدومان، سریعاً آن ها را از محیط خارج کنید.
پس از خارج ساختن مصدوم از محیط آلوده فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
علائم حیاتی مصدومان را کنترل کنید و از باز بودن راه های هوایی مصدوم اطمینان حاصل کنید.
گزارش از ناهید حاجی خانی