در تاریخ اقتصاد زعفران این روز از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا در این روز بورس کالای زعفران فعالیت خود را آغاز کرد و این به معنی پایانی بر اقتصاد مبهم، زیرمیزی و کارچاق کنی زعفران ایران بود.
رییس بانک زعفران و کارگزار بورس زعفران تربت حیدریه در این ارتباط به خبرنگار ایرنا گفت: با راه اندازی این درگاه معاملاتی که به صورت حضوری و مجازی معاملات زعفران در آن صورت می گیرد می توانیم ادعا کنیم نخستین بورس جهانی زعفران را در تربت حیدریه راه اندازی کرده ایم.
نادر کریمی افزود: طرح این ادعا بدان خاطر است که ایران ۹۰ درصد زعفران جهان و خراسان رضوی با محوریت تربت حیدریه و زاوه ۸۰ درصد زعفران ایران را تولید می کنند و تنها کشورهایی که انحصار تولید کالایی را به عهده دارند مجاز به ایجاد بورس هستند.
وی به مزایای عرضه زعفران در بورس اشاره کرد و ادامه داد: در این شیوه، مصرف کنندگان اصلی و نهایی می توانند با سهولت و اطمینان بیشتری مواد پایه مورد نیاز خود را خریداری کنند و دیگر فضایی برای فعالیت دلالان و رانت خواران وجود نخواهد داشت.
این کارگزار بورس زعفران تربت حیدریه گفت: عرضه زعفران در بورس کالا، سبب شفافیت اقتصادی شده و جلوی رانت، انحصار و سوء استفاده را می گیرد و بر این اساس، گروه ها و افرادی که به طور معمول به وجود رانت خو گرفته اند تلاش می کنند در مقابل طرح هایی که باعث شفافیت اقتصادی شود سنگ اندازی کنند.
کریمی افزود: یکی از مشکلات زعفران کاران این بود که در فصل برداشت با کاهش قیمت مواجه می شدند و چند ماه بعد شاهد افزایش قیمت زعفران بودند اما با شیوه جدید، زعفرانکار می تواند از هم اکنون و البته با در نظر گرفتن شرایط بازار برای زعفران خود که در مهرماه قرار است برداشت کند قیمت گذاری کند که البته مبنای این قیمت گذاری نیز بر اساس عرضه "زعفران نگین" است.
زعفران نگین اندازه هر قرارداد ۱۰۰ گرمی زعفران رشته ای بریده ممتاز است که به عنوان دارایی پایه و حد نوسان قیمت روزانه زعفران در این معاملات در نظر گرفته می شود.
سازهای کوک شده برای تخریب بورس زعفران
چنانکه گفته شد از آغاز راه اندازی بورس کالای زعفران جهان در ایران و به طور مشخص در تربت حیدریه، شفافیت اقتصاد زعفران ایران، به مذاق بسیاری از پیشه وران ودلالان خوش نیامد و حتی برخی در تربت حیدریه مدعی شدند که کشاورزان با فرهنگ و ادبیات بورس آشنایی ندارند و از این جعبه شعبده بازی مارگیری (تابلوی بورس) شفافیتی به چشم نمی خورد.
البته با وجودی که تاکنون بورس زعفران با کمک جهاد کشاورزی چندین دوره کلاس های آموزش برای زعفرانکاران منطقه دایر کرده است اما هنوز هستند افرادی که زیاد اعتماد و رغبتی به عرضه زعفران خود در بورس کالای زعفران ندارند.
گواه این ادعا اظهارات رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در نشست مشترک نمایندگان دولت در خراسان رضوی و رییس فراکسیون زعفران مجلس شورای اسلامی در تربت حیدریه است.
محمدرضا اورانی در این جلسه ضمن انتقاد از دست اندرکاران برنامه ریز برای زعفران افزود: این افراد گویی نقش سخنگویی کسانی که منافعشان با سیاست‌های دولت برای حمایت از زعفران کاران به خطر افتاده را بازی می کنند.
وی افزود: پیشنهاد می شود نخست شهرستان هایی که دست اندرکار کاشت زعفران هستند، کشاورزان و زعفران کاران تحصیل کرده یا فرزندان تحصیلکرده آنها را شناسایی و برای این افراد کارگاه های آموزشی آشنایی با ادبیات و الفبای بورس دایر کنند زیرا با این شیوه قادر خواهیم بود زعفران کاران را به سلاح علم روز تجهیز کنیم و در نتیجه قادر شویم از این ظرفیت جدید یعنی بورس کالایی زعفران به نحو مطلوب استفاده کنیم.
اورانی ادامه داد: نتیجه این فرایند آن است که زعفران کاران و به خصوص تمام مالکان، در فصل برداشت گل زعفران تنها به اندازه نیاز خود زعفران را وارد بازار کنند و با کمک بورس جلوی افت قیمت را بگیرند.
بورس درتعیین قیمت زعفران نقشی ندارد
رییس بانک اطلاعاتی زعفران تربت حیدریه گفت: در تعیین قیمت زعفران، بورس هیچ نقشی ندارد و افزایش یا کاهش قیمت زعفران ناشی از دست نامرئی بازار یا به تعبیر بهتر، میزان عرضه و تقاضاست.
کریمی با بیان اینکه وظیفه ما در بورس ایجاد یک فضای شفاف برای انجام یک رقابت اقتصادی سالم است و هیچ کس را به زور وادار به خرید یا فروش زعفران نمی کنیم افزود: باید دید با راه اندازی بورس، چه میزانی از منافع برخی از افراد به خطر افتاده استکه سم پاشی می کنند و شایعه می سازند که بورس موجب کاهش قیمت زعفران شده است.
وی ادامه داد: اهمیت این ادعا زمانی بیشتر مشخص می شود که همگان بدانند، پارسال و در مقطعی که قیمت زعفران به بیش از کیلویی ۱۶۰ میلیون ریال رسید این افراد اعتراض داشتند و بورس را عامل اصلی گرانی زعفران معرفی کردند در حالی که همگان می دانند بورس با کمک داده های رایانه ای و بدون دخالت دست انسان، فرایند خود را انجام می دهد.
کارگزار بورس زعفران تربت حیدریه به خبرنگار ایرنا گفت: ظرفیت موجود انبار بورس زعفران تربت حیدریه ۹ تن و ۲۰۰ کیلوگرم است و پارسال که بورس ایجاد شد و مورد بی مهری و انتقاد خیلی ها قرار گرفت در حالی که اکنون شرکت های خیلی بزرگ در مشهد خود اقدام به راه اندازی انبار کرده اند و آنها نیز امروز نمادهای بورسی شده اند و این بدان معناست که کشاورز الزامی به تحویل زعفران خود به انبار بورس زعفران در تربت حیدریه ندارد و ما نیز از این موضوع نگران نیستیم زیرا شرکت های مشهدی نیز در زیر تابلوی بورس معامله می کنند و این فرایند خوبی است.
کریمی افزود: هم اکنون در تربت حیدریه سه هزار و ۱۹۰ نفر سهامدار بورس داریم که دارای کد بورسی هستند و از این تعداد بیش از هزار و ۲۰۰ سهامدار فعال هستند که معمولاً شرکت های سرمایه گذاری اند.
وی ادامه داد: حجم سرمایه گذاری فعالان حقیقی و حقوقی بازار نماد زعفران نگین تربت حیدریه افزون بر ۴۳۰ میلیارد ریال است و ۵۰ درصد سهام شرکت متعلق به تولیدکنندگان زعفران است.
نگاه مثبت دولت به بورس زعفران
فرماندار تربت حیدریه نیز در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: همه ساله در فصل برداشت زعفران شاهد شنیدن سازهای ناکوک با سیاست های حمایتی دولت و مجلس هستیم و باید اعلام کنم بنای دولت آن است تا بر حسب ضرورت و در راستای حمایت از ارکان تولید و صادرات زعفران، برنامه هایی را به صورت هدفمند و به طور ویژه در قطب زعفران ایران یعنی منطقه تربت حیدریه عملیاتی کند.
علی رستمی افزود: در یک فرایند کلی باید اعلام کنیم از نگاه دولت قیمت مبنا که در حکم منطقی ترین قیمت زعفران نیز هست تنها باید در تابلوی بورس اعلام شود و از سوی دیگر دولت از اجرای "طرح خرید توافقی" در سال های قبل تجربه خوبی دارد و امسال نیز آن را اجرا خواهد کرد.
وی ادامه داد: امسال هم منابع مالی برای خرید توافقی زعفران پیش بینی شده است و هیچ مشکلی در پیوند با اجرای این طرح وجود ندارد و دولت نیز عزم خود را جزم کرده است که از زعفران کاران حمایت کند که گواه این مطلب راه اندازی بورس کالای زعفران برای نخستین بار در ایران و جهان در تربت حیدریه است.
وضعیت تولید زعفران در خراسان رضوی و منطقه تربت حیدریه
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: پارسال سطح زیرکشت زعفران در کشور ۱۱۴ هزار هکتار بود که از این میزان ۴۰۴ تن زعفران تولید شد و سهم استان ما از این میزان سطح زیرکشت، ۸۶ هزار هکتار و میزان تولید زعفران خشک استان نیز ۲۹۰ تن بود.
هاشم نقیبی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: هر چند به دلیل غیرقابل پیش بینی بودن شرایط جوی، نمی توان برای امسال رقم دقیقی برآورد کرد اما پیش بینی می شود امسال با توجه به افزایش سطح زیر کشت سه هزار هکتاری، از ۸۹ هزار هکتار سطح زیرکشت پیاز زعفران، بین ۳۰۰ تا ۳۱۰ تن از این محصول برداشت شود.
جایگاه کشت زعفران در تربت حیدریه
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان تربت حیدریه نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه ۷۹ درصد نیروی کار تربت حیدریه در گستره ۹۰ هزار هکتاری زمین های کشاورزی و باغی این شهرستان به کشاورزی اشتغال دارند گفت: بخش کشاورزی این شهرستان با تولید ۳۷ نوع محصول زراعی و ۳۱ نوع محصول باغی به ترتیب رتبه های پنجم و سوم را از این نظر در خراسان رضوی به خود اختصاص داده است.
محمدرضا عباسپور با اشاره به اینکه یکی از شاخص ترین محصولات این شهرستان که در ایران و جهان رتبه نخست را به خود اختصاص داده زعفران است افزود: از مجموع نزدیک به ۹۰ هزار هکتار اراضی زیرکشت زعفران استان خراسان رضوی، هشت هزار و ۷۶۵ هکتار آن به تربت حیدریه اختصاص دارد و میانگین تولید زعفران در این شهرستان چهار کیلوگرم در هر هکتار و در مجموع میزان تولید زعفران در تربت حیدریه در سال حدود ۳۶ تن است.
وی ادامه داد: هم اکنون به ازای هر هکتار زمین زعفران تربت حیدریه ۲۲۰ نفر - روز مشغول کار هستند و از این رهگذر در مجموع ۷۰ هزار نفر اشتغال مستقیم و دو تا سه برابر این رقم، اشتغال غیرمستقیم به دست می آید و فصل برداشت گل زعفران به ترتیب در سه اقلیم سرد (رخ)، معتدل (مرکزی و زاوه) و گرم (مه ولات) منطقه تربت حیدریه از ۱۵ مهر آغاز و تا اواخر آبان ادامه دارد.
شهرستان ۲۲۵ هزار نفری تربت حیدریه در ۱۵۰ کیلومتری جنوب مشهد واقع است.