آموزش‌های مختلفی در مدارس، دانشگاه‌ها، مراکز فنی و حرفه‌ای و اصناف برای انتخاب شغل در جامعه ارائه می‌شود و از طرفی نیز تمام افراد جامعه، علاقه‌مند ورود به دانشگاه و تحصیل در مراکز آموزش عالی هستند و با گسترش انواع دانشگاه‌ها، فضا برای ادامه تحصیل تمام جوانان فراهم شده است.
با توجه به اینکه ردیف‌های اشتغال دولتی، اشباع شده، افراد جویای کار باید در بخش خصوصی و صنعت جذب شوند و از طرفی نیز با ایجاد فرهنگ پشت میزنشینی در جامعه گاه پوشیدن لباس کار و آچار به دست شدن به خصوص برای جوانان نوعی سرافکندگی محسوب می‌شود که باید راهکار مناسبی برای تغییر این فرهنگ و ترغیب جوانان برای ورود به مشاغل مهارتی ارائه شود.
برای بررسی اینکه این آموزش‌ها تا چه میزان در موفقیت و ورود افراد ماهر به بازار کار، موثر بوده و تا چه اندازه به خروجی مناسب ختم شده و هر کدام از دستگاه‌ها چه نقشی در این زمینه دارند، میزگردی با حضور مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان، رئیس اتاق اصناف استان و مدیر مرکز فناوری و ارتباط با جامعه دانشگاه زنجان در ایرنای مرکز زنجان برگزار شد.
آموزش مهارت‌محور برای اشتغال، موضوعی گسترده و چندبُعدی است
مدیر مرکز فناوری و ارتباط با جامعه دانشگاه زنجان گفت: این یک واقعیت است که تمام فرزندان در خانواده‌ها علاقه‌مند ورود به دانشگاه بوده و از طرفی هم نمی‌توان منکر این شد که اغلب فارغ‌التحصیلان از مهارت لازم برای اشتغال در زمینه تحصیلی خود برخوردار نیستند و متاسفانه جوانان که باید یک مولد و تولیدکننده برای کشور باشند در واقع، به دلایل مختلف در زمینه اشتغال دچار مشکل هستند.
دکتر رسول محرمی اظهار داشت: این مساله، چند دلیل دارد که عدم مهارت‌آموزی، مهارت‌پذیری و تشویق تخصص‌های مولد از سوی جامعه از جمله آن‌ها است و البته مشکل، چندبُعدی و گسترده است و نمی‌توان گفت که فقط یک سیستم باید فرد را به حدی برساند که به شغل مورد علاقه دست یابد.
وی خاطرنشان کرد: این یک واقعیت است که شغل‌هایی که در جامعه ایجاد می‌شود و باید با متقاضی پر شود، متنوع بوده و سطوح مختلفی دارد و برای شروع و ادامه برخی مشاغل، لزومی به آموزش دانشگاهی نبوده اما مشاغل تخصصی مستلزم طی مراحل آموزش عالی در دانشگاه است.
محرمی با بیان اینکه مسیر آموزش نباید برای همه یکسان باشد، افزود: متاسفانه در جامعه ما همه می‌خواهند برای تامین آینده و داشتن شغل مناسب به هر صورت وارد دانشگاه شوند در حالی که وظیفه دانشگاه طبق شرح وظایفش، تربیت مکانیک خودرو و سیم‌کش و آموزش مهارت‌های فنی و حرفه‌ای نیست.
وی ادامه داد: وظیفه دانشگاه، تربیت نیروی متخصص است ولی در جامعه ما متاسفانه به دلایل فرهنگی و اجتماعی به اندازه‌ای تقاضا برای ورود به دانشگاه زیاد است که همه وارد دانشگاه شده و جبهه مقابل یعنی افراد تکنسین و کارورز، خالی مانده در حالی که افراد معدودی باید متخصص شده و افراد کثیری به عنوان تکنسین، کارورز و کارآفرین تربیت شوند.
محرمی تصریح کرد: باید پذیرفت که تمام مسائل نباید از طریق دانشگاه حل شود ولی طبیعی است که دانشگاه نیز به عنوان جزئی از جامعه باید مسئولیت‌پذیر باشد.
مدیر مرکز فناوری و ارتباط با جامعه دانشگاه زنجان با بیان اینکه آموزش در دانشگاه فقط تئوری نبوده و آموزش عملی نیز باید در کنار آن صورت پذیرد، گفت: با این وجود، مقایسه میزان مهارت فارغ‌التحصیل دانشگاهی با آموزش‌دیده مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای، صحیح نیست زیرا هر کدام در جای خود لازم هستند.
وی افزود: دانشگاه، نیروی خاص تربیت می‌کند و بقیه نیز وظیفه خود را انجام می‌دهند و مقایسه در یک دیدگاه، مشکل را حل نمی‌کند و هر اندازه دانشگاه به سمت مهارت‌آموزی برود مانند این است که به سمت سطوح پایین‌تر اشتغال می‌رود در حالی که در کشورهای پیشرفته صنعتی، هم دانشگاه هم سایر مراکز فنی و حرفه‌ای و هم سایر سیستم‌های آموزشی در جای خود قرار دارند.
محرمی با بیان اینکه سرفصل‌های آموزش عالی نیز می‌تواند بهتر از این باشد، اظهار داشت: می‌توان به این نتیجه رسید که شاید در اجرای آموزش‌ها نیز مشکلاتی داریم.
هر فردی باید در استعداد خویش، مشغول به کار شود
رئیس اتاق اصناف استان زنجان با بیان اینکه تحصیل فقط برای ایجاد شغل و کسب درآمد نیست، گفت: فرزندانی هستند که از خانواده ثروتمند بوده و تا هر زمانی که بخواهند می‌توانند خرج کنند و در این صورت باید بگوییم آن‌ها نباید درس بخوانند که این صحیح نیست.
سیدمحمود موسوی افزود: درس خواندن در گذشته، رایگان بود و فقط قبل از ورود به مدرسه که برخی کتاب‌ها را در مکتب‌خانه می‌آموختند هزینه داشت و سبب می‌شد هنگام ورود به مدرسه، بسیاری از مسائل را آموخته باشند.
وی ادامه داد: در مدارس نیز افراد بنا به نیاز خانواده، علاقه و استعداد خود در هر مقطعی می‌توانستند ترک تحصیل کرده و به دنبال مهارت خود رفته و زندگی را بچرخانند اما اگر بخواهیم با امروز مقایسه کنیم به فرض اگر یک فرزندی، علاقه‌ای به درس نداشته باشد هر اندازه هم که با معلم خصوصی، کلاس خصوصی، مدارس غیرانتفاعی و اَمثال این‌ها هزینه شود باز هم نمی‌تواند درس بخواند چرا که علاقه و استعداد ندارد و باید بی‌خیال درس خواندن شده و استعدادش را بیابد زیرا هیچکس بدون استعداد نیست.
موسوی با بیان اینکه امروز همه می‌خواهند درس بخوانند، اظهار داشت: ایجاد دانشگاه‌های پولی، بزرگترین ضربه را به مملکت زده که شاید خسارت‌های آن با خسارت‌های جنگ تحمیلی، برابری کند و این دانشگاه‌ها سبب شده تا جوانان امروز هیچ ناامیدی در تعیین رشته و دانشگاه نداشته باشند چرا که درب‌های دانشگاه به روی آن‌ها باز است.
رئیس اتاق اصناف استان زنجان گفت: متاسفانه مشاهده می‌شود دانشجوی مستعدی که با تلاش و زحمت فراوان وارد دانشگاه دولتی شده و در بهترین رشته تحصیل کرده در جایی استخدام نمی‌شود و در مقابل، مشابه او که درس‌خوان نبوده و به وسیله پول در دانشگاه پولی، تحصیل کرده در جای دیگری به‌کارگیری می‌شود و در واقع، خروجی دانشگاه‌ها برای یافتن شغل توسط افراد متناسب با سطح علم نیست.
وی افزود: این موضوع بر روی جوانانی که آینده خود را رصد می‌کنند تاثیر گذاشته و سبب می‌شود علاقه‌ای برای ادامه تحصیل یا انتخاب مهارت مورد نیاز در جامعه نداشته، در انتخاب مسیر زندگی و شغلی خود سرگردان مانده، حق به حقدار نرسیده و یاس و ناامیدی در جامعه آفریده شود و ادامه‌دهنده‌ای برای شغل‌های تاثیرگذار برای جامعه وجود نداشته باشد.
آموزش باید تقاضامحور باشد
مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان زنجان گفت: ابتدا باید هدف از تحصیل در مقاطع و سطوح آموزش عالی، برنامه‌ریزی شده و تقاضامحور یا عرضه‌محور بودن آموزش‌ها بررسی شده و بدانیم ظرفیت‌ها چگونه ارزیابی شده که رشته‌های قدیمی باقی مانده و رشته‌های جدید نیز اضافه می‌شوند.
محمدرضا انصاری با اشاره به سطوح مختلف بر مبنای طبقه‌بندی مشاغل، اظهار داشت: این سطوح شامل کارگری، فن‌ورز (استادکار)، تکنسین، کارشناس و کارشناس ارشد است.
وی خاطرنشان کرد: در بررسی سطوح به این موضوع می‌رسیم که چه می‌شود که فردی به سطوح ارشد یا حتی دکترا رسیده ولی به عنوان بیکار در جامعه معرفی می‌شود و یا به این فکر هستیم که کارشناس، دوباره به عقب برگشته و با مهارت‌آموزی در یک مقطع پایین‌تر به عنوان تکنسین یا استادکار به‌کارگیری شود.
انصاری افزود: متاسفانه در این صورت منابع زیادی از جمله منابع مالی و عمر انسان هدر رفته و سبب بی‌انگیزگی، وارد شدن استرس‌های زیاد و افسردگی می‌شود زیرا توقعات به نسبت مدارک تحصیلی، افزایش یافته است.
وی گفت: در مورد مهارت‌آموزی دانشجویان با این دیدگاه، مهارت نمی‌آموزیم که فرد در کنار مهندس برق، سیم‌کش ساختمان شود که این مسیر اشتباه است زیرا وظیفه مراکز فنی و حرفه‌ای این است که نرم‌افزارهایی که فرد در آن شغل به جامعه خدمات ارائه خواهد داد را به وی آموزش دهیم تا به عنوان کارشناس حرفه‌ای وارد جامعه شود.
انصاری ابراز کرد: اما اگر قرار بر این بود که به عنوان استادکار مشغول شود، حدود ۱۲ سال اضافه‌تر از آنچه لازم بوده، درس خوانده و فرصت از دست رفته و دوباره یاس و ناامیدی ایجاد شده است.
وی خاطرنشان کرد: در اینجا به این نتیجه می‌رسیم که دانشگاه‌ها و مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای، وظایف خود را به خوبی انجام داده‌اند اما افراد دوباره به عنوان بیکار مطرح شده‌اند پس مشکل در اینجا است که هیچ وقت هدایت شغلی و آموزش‌ها با اصول به پیش نرفته و عرضه‌محور کار می‌کنیم.
انصاری افزود: ظرفیت و رشته دانشگاه‌ها مشخص است ولی به این موضوع فکر نکرده‌ایم که در آن رشته در استان زنجان به چند نفر نیاز داریم پس معلوم است تب مدرک‌گرایی گرفته‌ایم و جایگزین دیگری نیز برای این تفکر نیست.
برای بهبود وضعیت اشتغال باید اقتصاد کشور پویا شود
مدیر مرکز فناوری و ارتباط با جامعه دانشگاه زنجان گفت: وقتی در مورد شغل، صحبت می‌کنیم اشتباه است که تنها بر روی ویژگی‌های متقاضی شغل متمرکز شویم زیرا علاوه بر آن وضعیت کلان اقتصادی و سهولت کسب و کار نیز به شدت تاثیرگذار است و باید سوال و مشکل دقیق‌تر مشخص شود که آیا مشکل تعداد شغل ایجاد شده هست و یا نبود مهارت و تخصص در نیروی کار و یا هر دو؟
دکتر رسول محرمی با بیان اینکه در این زمینه باید نگاه کلان‌تری داشته باشیم، اظهار داشت: لازم است تولید، رونق بگیرد و اقتصاد، پویا شود که در این صورت کسبه‌ها و شرکت‌ها کار می‌کنند، شغل ایجاد می‌شود و با ایجاد شغل، نیاز به نیروی کار احساس می‌شود و با احساس نیاز، یک نفر آن نیاز را آموزش می‌بیند که حتی شاید آموزش مورد نیاز را از طریق شاگردی در نزد استادکار به دست آورد و نیاز به کلاس دانشگاه نباشد. در هر صورت ایجاد شغل و تامین نیروی انسانی منجر به ایجاد درآمد و ثروت برای جامعه می‌شود.
وی در مورد کثرت مراکز آموزش عالی و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، خاطرنشان کرد: یکی دیگر از مشکلات این است که در سیاست‌گذاری کلان آموزشی کشور، اهمیت و تاثیر آموزش و پرورش بر موضوع مهارت‌آموزی و به‌ویژه بر مهارت‌پذیری دیده نشده و تمرکز بر روی آموزش عالی است.
محرمی افزود: ورود به دانشگاه برای اغلب فارغ‌التحصیلان آموزش پرورش بدون دلیل خاصی به عنوان هدف در نظر گرفته شده است در صورتی که آموزش و پرورش بتواند جوانان را قبل از ورود به دانشگاه به سمت آموزش مهارت، هدایت کند علاوه بر رفع مشکل کنکور دیگر کیفیت آموزش عالی فدای کمیت نخواهد شد.
وی ادامه داد: در شرایط کنونی همه دانش‌آموزان می‌خواهند وارد دانشگاه شوند در حالی که نیاز نیست همه تحصیلات دانشگاهی داشته باشند زیرا کسی که به دانشگاه می‌رود باید هدف و برنامه داشته باشد اما وضعیت امروز مشابه ارتشی است که ۹۵ درصد آن فرمانده بوده و تنها پنج درصد سرباز هستند که در این صورت این ارتش نمی‌توانند جنگ کند.
محرمی اظهار داشت: در شرایط حاضر ورود به دانشگاه و انتخاب رشته تحصیلی، مشکلات فراوانی دارد زیرا فضایی ایجاد شده که تمام جوانان بدون آگاهی، با فشار خانواده و تحت استرس شدید باید این مسیر را طی کرده و وارد دانشگاه شوند و متاسفانه افزایش کمّی دانشگاه‌ها بدون ارتقای کیفیت آن به‌ویژه در مورد دانشگاه‌های خارج از سیستم وزارت علوم، زیان فراوانی به مملکت وارد کرده است.
مدیر مرکز فناوری و ارتباط با جامعه دانشگاه زنجان ابراز کرد: هرمی وجود دارد که تمام آموزش‌های دانشگاهی، فنی و صنفی لازم است اما هر کدام به چه تعداد را در نظر نگرفته‌ایم و همه را به سمت دانشگاه هدایت کرده‌ایم که نتیجه این شده که توقعات فارغ‌الحصیلان نیز افزایش یافته است.
وی گفت: برای مثال؛ تراشکار ماهر حتی یک روز بیکار نمی‌ماند اما فارغ‌التحصیل دانشگاهی به سمت آن شغل نمی‌رود زیرا نیاز جامعه با خروجی سیستم آموزشی، متفاوت است. فرد در جوانی می‌تواند پیش استادکار برود و یاد بگیرد ولی وقتی کارشناس یا کارشناس ارشد شد پیش استادکار نمی‌رود و در عمل، بخشی از منابع انسانی جامعه به دلیل افزایش توقعات، بلوکه می‌شود ضمن اینکه وقتی جوان بدون دلیل، هدف و نیاز، آموزشی ببیند که در راستای نیاز جامعه نبوده، مشخص است که مهارت لازم شکل نیافته و هیچ‌گونه همکاری ایجاد نخواهد شد و در نتیجه عمر و نیروی کاری صَرف شده و افزایش توقع، اوضاع را بدتر می‌کند.
مهارت‌های صنوف خدماتی، نیاز به تجربه دارد
رئیس اتاق اصناف استان زنجان با بیان اینکه کمتر کسی غرور خود را می‌شکند که با تحصیلات بالا در سطوح پایین شاغل شود، گفت: فردی که می‌خواهد شغلی را در بخش خصوصی و صنعت انتخاب کند ابتدا از کارآموز می‌پرسیم با چه هدفی آمده‌ای تا ماهیت وی عیان شود زیرا برای انتخاب شغل باید با علاقه انتخاب کند اما در بین آن‌ها اولین و بهترین باشد نه اینکه شغل غیرعلاقه‌ای را انتخاب کرده و در آن گمنام باشد.
سیدمحمود موسوی با بیان اینکه صنف شامل ۲ بخش تولید و خدمات است، اظهار داشت: کار در بخش تولید، یکنواخت و تامین کارگر نیز آسان است و در آموزش نیز ممکن است چند قطعه را خراب کند اما ادامه می‌دهد و یاد می‌گیرد اما بخش خدمات، پیچیده است و هر اندازه که با تجربه و پیشکسوت باشد باز هم با مساله‌ای مواجه می‌شود که برای اولین بار است و سبب می‌شود علاقه برای یادگیری بیشتر داشته باشد پس اگر فردی وارد این کار می‌شود همان ابتدا تکلیف خود را روشن می‌کند و در ادامه، سر در گم نمی‌شود در حالی که تعیین رشته در دانشگاه‌ها شانسی بوده و طبق استعدادهای جوانان نیست.
وی افزود: در آموزش، اساتیدی هستند که کتاب‌های مفیدی نوشته‌اند اما در میدان عمل و اجرا کم می‌آورند ولی در صنف ممکن است فرد نتواند حتی سرگذشت خود را به صورت مکتوب بنویسد اما مهارتی دارد که می‌تواند زندگی خود را بچرخاند لذا باید ببنیم به دنبال این هستیم که جوان بر روی پای خود ایستاده و زندگی‌اش را بچرخاند یا فقط آموزش ببیند و هنگام صحبت کردن، چند کلمه انگلیسی به کار ببرد و با کلاس جلوه دهد.
موسوی خاطرنشان کرد: مهارتی که فرد در کارگاه به‌خصوص در صنوف خدماتی می‌آموزد دستورالعملی نداشته و در هیچ کتابی نوشته نشده و ممکن است موردی پیش آید که قاعده‌ای نداشته و نیاز به تجربه داشته باشد.
وی اظهار داشت: افرادی که با آموزش استاد و شاگردی وارد بازار کار می‌شوند، به جز مهارت فنی، مهارت‌های زندگی و کسب و کار و حتی بخشی از روانشانسی را نیز در کارگاه‌ها می‌آموزند.
افراد آموزش‌دیده باید انعطاف‌پذیری لازم در برابر تکنولوژی‌های جدید را داشته باشند
مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان زنجان گفت: آموزش‌ها در هر حوزه‌ای باید به‌گونه‌ای باشد که فرد، استعداد و انعطاف‌پذیری لازم در برابر ورود تکنولوژی‌های جدید را داشته باشد.
محمدرضا انصاری اظهار داشت: روند رو به رشد تکنولوژی، یکی از عوامل بیکاری در کشورهای جهان سوم است زیرا با ورود تکنولوژی جدید، فرد انعطاف لازم برای آموزش را ندارد و آموزش، یکی از عوامل تاثیرگذار در توسعه و بالا رفتن نرخ اقتصادی است.
وی آموزش را لازمه اشتغال خواند و خاطرنشان کرد: آموزش، شرط لازم است ولی کافی نیست و مهیا بودن شرایط، زیرساخت‌ها، پذیرش، انتخاب صحیح شغل، مهارت زندگی و از همه مهمتر پذیرش جامعه برای احراز شغل، تاثیرگذار است.
انصاری تصریح کرد: آموزشی، کاربردی می‌شود که فرد شاغل یا جویای کار در هر شرایطی که می‌خواهد به چرخه اقتصادی وارد شود انعطاف‌پذیری لازم در برابر تغییرات را داشته باشد تا بتواند در هر شرایطی فرصت شغلی را برای خود ایجاد کند.
وی افزود: اگر فرد نخواهد استعداد لازم را داشته باشد هر نوع آموزشی بی‌تاثیر خواهد بود پس یکی از عوامل تاثیرگذار این است که آموزش، مبتنی بر نیاز بوده، رغبت‌سنجی شود و فرد احساس نیاز کند و توانمندی هم برای پذیرش آن شغل در جامعه داشته باشد.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان زنجان در خصوص نقش خانواده‌ها نیز با بیان اینکه خانواده‌ها باید مدیریت ریسک را در فرزندان افزایش دهند، گفت: بزرگترین مشکل این است که جوانان را ناخودآگاه به مسیرهایی هدایت می‌کنیم که منتج به خروجی مدرک‌گرایی شده و قدرت تفکر و ریسک‌پذیری را از آن‌ها می‌گیریم.
وی اظهار داشت: ریسک‌پذیری موضوعی است که حتی باید از دوران ابتدایی آموزش داده شود.
وظیفه اصلی دانشگاه، تولید کارآفرین است
مدیر مرکز فناوری و ارتباط با جامعه دانشگاه زنجان گفت: ارجاع حل مشکل اشتغال به یک حوزه خاص مثل دانشگاه‌ها، بزرگترین اشتباه است و برای حل این مشکل، تمام دستگاه‌ها که آموزش و پرورش و آموزش عالی بخشی از آن هستند در کنار خانواده‌ها باید نقش‌آفرینی کنند.
دکتر رسول محرمی، وظیفه اصلی دانشگاه را تولید افراد و متخصصان کارآفرین خواند و اظهار داشت: اگر اقتصاد کشور، سالم و پویا شود، فارغ‌التحصیل باید به این توانمندی برسد که کارآفرین باشد که دانشگاه در این زمینه وظیفه دارد البته شاید هم نتوانسته وظیفه خود را به صورت کامل انجام دهد برای اینکه تامین این نیاز از دانشگاه‌ها خواسته نشده است.
وی خاطرنشان کرد: اگر از هر ۲۰ نفر فارغ‌التحصیل، یک نفر کارآفرین تربیت شود نتیجه کار آن فرد می‌تواند منجر به ایجاد اشتغال، مهارت و تولید ثروت برای سایرین نیز شود.
محرمی افزود: در گذشته شاید توجه به مهارت کارآفرینی در دانشگاه‌ها نیاز نبود اما امروز نیاز است زیرا تکنولوژی با سرعت بالا رشد پیدا می‌کند و برای رسیدن به آن باید آموزش‌های تخصصی در دانشگاه‌ها ارائه شود برای مثال؛ نقش آفرینی و حضور در اقتصاد بزرگ حوزه آی‌تی را نمی‌شود در مغازه آموخت بلکه تخصص آن باید از طریق دانشگاه انتقال و گسترش یابد تا فرد به سراغ کارآفرینی در این حوزه رفته و اشتغال ایجاد شود.
وی ادامه داد: همینطور برای اشتغال در سطوح پایین نیز باید مهارت‌آموزی و سیتم‌های فنی و حرفه‌ای تقویت و تشویق شود و در حالت کلی، اکوسیستم اشتغال چندعاملی بوده و به هیچ وجه تک‌بُعدی نیست و نمی‌توان آن را تنها با استفاده از چند پارامتر مدیریت کرد.
در تربیت کارآفرین نیز موفق نبوده‌ایم
رئیس اتاق اصناف استان زنجان با بیان اینکه در تربیت کارآفرین نیز موفق نبوده‌ایم، گفت: فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، کارگران افرادی شده‌اند که سواد آنچنانی نداشته اما سرمایه‌دار بوده و به بهانه اشتغالزایی، لیسانس را به جای دیپلم و دیپلم را به جای مدرک راهنمایی به‌کارگیری می‌کنند پس یا نتوانسته‌ایم بیاموزیم که پس از فارغ‌التحصیلی، کارآفرین شود یا زمینه مساعد نیست.
سیدمحمود موسوی اظهار داشت: کارآفرین شدن مستلزم پول است که آن هم دولت نمی‌دهد و امروز مشاهده می‌کنیم که فردی با تحصیلات خواندن و نوشتن، کارخانه زده اما استاد فارغ‌التحصیل دانشگاهی، سرگردان است.
وی خاطرنشان کرد: در کارنامه فرزندان، ابتدا به نمرات دروس مهم نگاه کرده و نمره درسی مانند ورزش را در پایان بررسی می‌کنیم در حالی که در مملکت، ابتدا به ورزش نگاه می‌کنند و فرهنگ به حدی رسیده که فرزندان، بهترین ریاضی‌دانان را نمی‌شناسند اما اسامی فوتبالیست‌ها در آن طرف دنیا را به خوبی می‌شناسند.
دانش، مهارت و تجربه در کنار یکدیگر لازم هستند
مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای استان زنجان نیز با تاکید مجدد بر افزایش مدیریت ریسک در جامعه نسبت به جوانان، گفت: در این زمینه می‌توان مشاغل را شبیه‌سازی کرد که به این منظور آموزش در محیط واقعی کار در مراکز فنی و حرفه‌ای تعریف و بیان شده است.
محمدرضا انصاری اظهار داشت: باید برای آشنایی افراد با مشاغل از دوران کودکی برنامه‌ریزی و اقدام شود و باید پذیرفت که دانش، مهارت و تجربه، همه در کنار یکدیگر لازم هستند.