جمیله علم الهدی امروز - دوشنبه - در همایش بین‌المللی اسلام معاصر در دانشگاه جامع اسلامی رادن فتح اندونزی در سخنانی افزود: منابع فارسی که به حوزه تربیت شهروندی با نگاه اسلامی پرداخته شده است معمولا از دو نکته غفلت کرده است. یکی تعارض درونی ارزشهای شهروندی مثلا ارزش رفاه و برابری است و دیگری فروبستگی ساحت معنوی دنیای مدرن و فقدان زمینه‌های عاطفی لازم برای رشد ارزش ها است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دانشگاه مذاهب اسلامی، وی یادآور شد: ادیان ابراهیمی و اغلب رویکردهای دینی بر ارزشهای اخلاقی همچون صلح، نوع دوستی، فداکاری، محبت، زهد و دنیاگریزی تاکید دارند. ولی در نهادهای تربیتی مدرن این ارزشها و فضایل اخلاقی از امورعقلانی یعنی ارزشهای معرفتی که در علم و فناوری مورد تاکید است نظیر صحت، دقت، سرعت و سهولت جدا می‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: در دانشگاه‌ها و مدارس تعالیم اخلاقی ودینی جایگاه معینی ندارند. برنامه‌های درسی بر مهارتهای خواندن، نوشتن، حساب کردن، تحقیق، تحلیل و استدلال متمرکز است. یعنی ارزش ها و فضایل معرفتی در اغلب فرصت های یادگیری تجربه می‌شود. پس جریان تربیت رسمی در دانشگاه و مدرسه تحت تاثیر عقلانیتی است که از تجربه ایمانی و اخلاقی خالی شده است.
این استاد دانشگاه یادآور شد: پرستش، تقدیس، از خودگذشتگی، فداکاری، عشق ورزی و تجربه‌هایی نظیر آن از برنامه‌های رسمی مدارس و دانشگاه‌ها حذف شده و تجربه‌های هنری و زیبایی شناختی نیز تا حدودی از دانشگاه و معبد خارج و به سینما و رسانه منتقل شدند. این نوع تقسیم وظایف میان دانشگاه، معبد و سینما بخشی از پروژه مدرنیزاسیون قلمداد می‌شود که البته فواید زیادی هم دارد.
علم الهدی افزود: درپروژه مدرنیزاسیون، امروزه به جای نهاد تعلیم و تربیت با صنعت تعلیم و تربیت روبرو هستیم و هدف از برنامه های تربیتی ساختن شهروندان ایده آل برای شهرهای صنعتی و فراصنعتی است.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تاکید کرد که ارزش رفاه و عدالت دو ارزش نهایی در تربیت شهروندی است ولی رفاه طلبی با فداکاری و عدالت خواهی یا سوداگری ناسازگارند.
علم الهدی خاطرنشان کرد: به نظر می رسد تلفیق معنویت و عقلانیت و زیبایی می‌تواند به شکل گیری و توسعه روایتی از تعلیم و تربیت کمک کند و آن را به تربیت هنری، تربیت بدنی، تربیت دینی، تربیت اقتصادی گره بزند و در مجموع همه این عرصه‌های تربیتی را ارتقاء بخشد.
وی با بیان این که جامعه مدرن به رغم تمام پیشرفت‌های مادی به فقر معنویت دچاراست، گفت: دستاوردهای علم وفناوری نیز در تامین و گسترش سلامت، رفاه، خوشبختی و پیشرفت، با پیامدهای ناخواسته ای همچون فقر و تبعیض و ستم و خشونت همراه شده است. فقر معنویت حاصل دوگانه ایمان و عقل است یعنی تفکیکی که بطور اساسی میان عقل و ایمان پدید آمده با صورتبندی عقلانیت در قالب علم و فناوری و صورت بندی ایمان و دیانت در قالب باورها و رفتارهای مناسکی و مراسم آئینی، سکولاریسم و فقر معنوی حاصل از آن را افزایش داده است.
این استاد دانشگاه دین گریزی را به مثابه خصلت عصرجدید حاصل تجزیه عقلانیت دینی عنوان کرد و اظهار داشت: تفکیک مدنیت از دیانت حاصل تفکیک معنویت از عقلانیت است که سبب شده علم و فناوری و سیاست و اقتصاد، اموری عقلانی ولی فارغ ازمعنویت و ایمان باشند. از سوی دیگر دیانت نیز که بطور اساسی بر عبادات و مناجات و خدمات امدادی متمرکز است به کلی هویت خود را در جدایی از اقتصاد و سیاست و سایر امور عقلانی حفظ کرده است.