روز ۲۲ اکتبر (۳۰ مهر) نخستین بار در سال ۱۹۹۸ میلادی به عنوان روز جهانی آگاهی از لکنت زبان انتخاب شد تا سالیانه همراه با گرامیداشت این روز به مردم جهان، در مورد این اختلال گفتاری-ارتباطی اطلاع‌رسانی شود. این مناسبت جهانی امسال با شعار «رشد از طریق تکلم» که از سوی انجمن بین‌المللی لکنت زبان تعیین شده است، گرامی داشته می‌شود.
لکنت زبان چیست؟
لکنت زبان یک اختلال گفتاری است که با تکرار اصوات، سیلاب‌ها یا کلمات، کشیدن آواها و وقفه در کلام همراه است. افرادی که به لکنت زبان دچارند، می‌دانند چه می‌خواهند بگویند اما در تولید جریان عادی کلام مشکل دارند. حدود یک درصد از جمعیت کل جهان از این اختلال گفتاری رنج می‌برند. لکنت زبان می‌تواند فرد مبتلا را در برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل کند که اغلب بر کیفیت زندگی و روابط شخصی وی اثر می‌گذارد.
افراد در چه سن و جنسیتی در معرض لکنت زبان هستند؟
لکنت زبان ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد اما بیشتر در کودکان بین ۲ تا ۶ سال که در حال فراگیری مهارت‌های زبانی هستند، ظاهر می‌شود. احتمال بروز لکنت زبان در پسران دو تا سه برابر دختران است. لکنت زبان در بیشتر کودکان در گذر زمان از بین می‌رود اما در حدود ۲۵ درصد از افراد مبتلا، این اختلال ارتباطی تا پایان عمر با آن‌ها می‌ماند.
انواع لکنت زبان
اختلال گفتاری لکنت زبان بر دو قسم است؛ لکنت زبان تکاملی (developmental) و عصب‌زا (neurogenic). لکنت زبان تکاملی رایج ترین نوع لکنت زبان است که هم زمان با مرحله زبان باز کردن و یاد گرفتن مهارت‌های زبانی در کودکان اتفاق می‌افتد. لکنت زبان عصب‌زا ممکن است در پی بروز سکته مغزی، ضربه به سر و دیگر انواع صدمات مغزی در فرد ایجاد شود.
درمان
اگرچه لکنت زبان در حال حاضر علاج مشخصی ندارد اما روش‌های درمانی متنوعی برای کنترل این مشکل وجود دارند. ماهیت این روش‌های درمانی متناسب با سن، اهداف ارتباطی و دیگر فاکتورها متفاوت است.
گفتار درمانی
تمرکز بیشتر گفتاردرمانی‌ها برای نوجوانان و بزرگسالانی که از لکنت زبان رنج می‌برند، بر آن است تا به این افراد در فراگیری راه‌هایی برای کنترل لکنت به هنگام حرف زدن کمک شود. از جمله این روش‌ها می‌توان به آرام صحبت کردن، تنظیم تنفس و یا گذر تدریجی از جواب‌های تک سیلابی به کلمات طولانی‌تر و جملات پیچیده‌تر اشاره کرد. این جلسات همچنین به کنترل اضطراب ناشی از صحبت کردن در شرایط و موقعیت‌های خاص کمک می‌کنند.
دارودرمانی
سازمان غذا و داروی آمریکا هیچ دارویی را به عنوان درمان قطعی لکنت زبان تایید نکرده است. با این وجود داروهایی که برای درمان مشکلاتی چون صرع، اضطراب یا افسردگی به تایید رسیده‌اند، در درمان این اختلال نیزمورد استفاده قرار می‌گیرند. اما عوارض جانبی شدید این داروها استفاده از آن‌ها را در درازمدت غیرممکن می‌کند.
استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی مخصوص
برخی افرادی که لکنت زبان دارند از دستگاه‌های الکترونیکی برای کنترل روانی کلام استفاده می‌کنند. یکی از این نوع دستگاه‌ها درست مثل یک سمعک در داخل گوش قرار گرفته و به طور دیجیتال صدای فرد را با کمی تغییر در گوشش به گونه‌ای بازپخش می‌کند که گویی بدون لکنت حرف می‌زند. استفاده از دستگاه‌های الکترونیک در برخی افراد به ارتقاء سطح روانی کلام در یک بازه زمانی نسبتاً کوتاه کمک می‌کند.
تحقیقات برای شناسایی عوامل بروز این اختلال و راه‌های درمانی جدید برای آن ادامه دارد.