مدیران و صاحبان صفحات، کانال‌ها و گروه‌های پرطرفدار شبکه‌های اجتماعی را به عنوان اینفلوئنسرها و یا سلبریتی‌های اینستاگرامی می‌شناسند. آنها روزانه محتواهایی را تولید و منتشر می‌کنند که در فضای مجازی میلیون‌ها بازدیدکننده دارد. آنها همچنین بر مخاطبان و دنبال‌کنندگان خود تاثیری ویژه دارند و آنچه آنها به مخاطبان اعلام می‌کنند در شکل‌گیری رفتارها و انتخاب‌های آنها تاثیرگذار است. یکی از این حوزه‌های فعالیت، می‌تواند پیشنهاد مقصد گردشگری باشد.
شمار قابل توجهی از کشورهای جهان و حتی همسایگان ایران از جمله ترکیه، امارات و ارمنستان چندسالی است که به تاثیرگذاری فضای مجازی و سلبریتی‌های این محیط برای تعیین مقصد سفر گردشگران خارجی پی برده‌اند و از این ظرفیت در جهت توسعه صنعت گردشگری خود بهره می‌برند و به طور مداوم و با برنامه ریزی در حال استفاده از آن هستند.
برخی کارشناسان نیز بر این باور هستند از آنجا که گردشگری یکی از محورهای توسعه اقتصادی ایران است، باید از فضای مجازی برای معرفی ظرفیت‌ها استفاده کرد.
حدود سه هزار اثر تاریخی ثبت ملی شده در استان فارس قرار دارد که ۳۰ درصد کل آثار ثبت شده کشور در این فهرست را شامل می شود و همچنین ۱۱ اثر ثبت جهانی شده ایران نیز در این استان جای گرفته که وجود همین موارد در کنار ظرفیت های طبیعی و مذهبی غنی در این خطه، فارس را در حوزه گردشگری متمایز کرده است.
استفاده از فضای مجازی برای معرفی آثار تاریخی، طبیعی و مذهبی استان فارس، رویکردی است که باید زودتر مورد توجه قرار می‌گرفت و در مقطع کنونی نیز به نظر می‌رسد باید کمبودها در این خصوص جبران و از این موضوع در جهت رونق و توسعه صنعت گردشگری این استان استفاده شود.
در سال‌های اخیر "فم تور" یا "فم تریپ" در حوزه گردشگری جایی برای خود باز کرده است که فم (FAM) در انگلیسی به معنای آشنایی و تریپ (Trip) نیز معنی سفر را می دهد.
برگزاری این نوع تورهای گردشگری در سالیان اخیر در ایران نیز جای خود را باز کرده است اما تنها به مالکین شرکت های مسافرتی، آژانس های هواپیمایی و یا تورگردان‌های خارجی محدود می‌شد.
در هفته های اخیر در قالب اجرای یک برنامه گردشگری ۱۲ نفر ازچهره‌های تاثیرگذار شبکه‌های اجتماعی خارجی که به اینفلوئنسرها یا سلبریتی‌های اینستاگرامی شناخته می‌شوند توسط یک شرکت گردشگری داخلی از کشورهای مختلف به ایران دعوت شدند که با بازدید از جاذبه‌های گردشگری ایران و میراث غنی استان فارس در جهت معرفی این ظرفیت‌ها در فضای مجازی اقدام کنند تا در پی آن دنبال‌کننده‌های آنها برای انتخاب ایران بعنوان مقصد سفر ترغیب شوند.
این سفر جدا از اینکه در حوزه معرفی جاذبه‌های گردشگری می تواند دریچه‌های تازه‌ای بگشاید از کاستی‌هایی نیز در خصوص هماهنگی و برنامه ریزی برخوردار بوده که در این گزارش به آن پرداخته خواهد شد.
اجرای تور چهره‌های پرطرفدار اینستاگرامی با حمایت وزارت میراث فرهنگی
علیرضا آغاسی از برگزارکنندگان این تور گفت: با همکاری خانم هدی رستمی جهانگرد ایرانی که به ۱۲۰ کشور جهان سفر کرده و یکی از فعال‌ترین ایرانی های فضای مجازی است، این شرکت را پایه‌ریزی کردیم تا در این حوزه گام‌های بلندی برداریم.
او با اشاره به اینکه تور (فم تریپ) ویژه چهره های معروف ایستاگرامی فعال در حوزه گردشگری جهان برای شناخت اماکن تاریخی و میراثی ایران در این سطح برای اولین بار است که از سوم تا ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹ (۱۱ تا ۱۸ مهر ۱۳۹۸) توسط این شرکت برگزار شد، گفت: وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران حمایت و کمک کافی برای اجرای این تور انجام داده و این وزارتخانه برای اخذ مجوزهای لازم، همکاری کافی را داشته تا بالاخره ویزای این چهره های معروف فضای مجازی گرفته شد.
او با بیان اینکه هزینه این سفر تماماً از سوی بخش خصوصی تامین شده است، افزود: ۱۲ اینفلوئنسر یا همان سلبریتی‌های اینستاگرامی به مدت یک هفته از اماکن میراثی و تاریخی ایران در شهرهای مختلف بازدید کردند که ملیت ۲ نفر از این سلبریتی‌های خارجی متعلق به کشور روسیه، ۲ نفر ترکیه، یک نفر برزیل، ۲ نفر چین، یک نفر هند، یک نفر اوکراین، یک نفر آلمان، یک نفر فرانسه و یک نفر ایتالیا است.
این فعال حوزه گردشگری افزود: وجه مشترک تمامی این افراد تولید محتوا و ویدیو در فضای مجازی است و این اشخاص در فضای مجازی بسیار تاثیرگذار هستند؛ بیشترین دنبال کننده را در میان آنها فردی چینی با چهار میلیون دنبال کننده و کمترین فالور نیز متعلق به عکاسی فرانسوی است که ۸۰ هزار دنبال کننده در اینستاگرام دارد و عکاس تاثیرگذار و شناخته شده ای در کشور فرانسه است.
او با بیان اینکه ۱۲ چهره سرشناس اینستاگرامی که برای اولین بار در قالب فم تریپ به ایران سفر کرده اند مجموعاً ۱۶ میلیون دنبال کننده در فضای مجازی دارند، اظهار داشت: هدف از برگزاری این تور گردشگری این بوده که ایران توسط این افراد به عنوان مقصد توریستی در سطح دنیا معرفی شود.
وی ادامه داد: این افراد در فضای مجازی بسیار تاثیرگذار هستند و می توانند با تولید عکس و ویدیوهایی از اماکن گردشگری ایران و انتشار آن در صفحات مجازی شان مرجع بسیاری از گردشگران جهان برای انتخاب مقصد سفرشان باشند.
آغاسی در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: سوم اکتبر ۲۰۱۹ این فم تریپ از تهران کلید خورد که این سلبریتی‌های اینستاگرامی خارجی ۲ روز ابتدایی را از آثار تاریخی تهران شامل کاخ گلستان، میدان آزادی و … بازدید کردند.
او شهر دومی که مقصد این گروه بوده را کاشان دانست که یک شب را در این شهر مانده و بعد راهی اصفهان شدند و ۲ شبانه روز نیز از آثار تاریخی این شهر بازدید کردند.
به گفته آغاسی استان فارس مقصد نهایی این اینفلوئنسرها یا همان سلبریتی‌های اینستاگرامی بوده که بیشترین زمان حضور آنها در قالب این سفر را به خود اختصاص داده که با توجه به جاذبه های غنی باستانی و تاریخی این استان موضوع قابل درکی است.
این گروه خارجی فعال در فضای مجازی سه شبانه روز در استان فارس و شیراز مانده و از تعدادی از آثار شاخص این خطه نظیر تخت جمشید، نقش رستم، حافظیه، نارنجستان قوام، مجموعه زندیه و … بازدید کردند و عکس ها و ویدیوهای زیادی را در فضای مجازی منتشر کردند و تعداد دیگری از این تصاویر و ویدیوها نیز طی روزهای آینده از سوی تیمی که مدیریت این تور گردشگری را داشته منتشر خواهد شد.
وی ادامه داد: تیم ایرانی ۱۰ نفره‌ای متشکل از متخصصین در حوزه فیلم و عکس و تولید محتوی نیز این گروه را در سفر به ایران همراهی کردند تا تمام لحظات حضور این اینفلوئنسرها را ثبت و ضبط کنند که تعدادی از این تصاویر منتشر و تعدادی نیز در آینده منتشر خواهد شد.
تخت‌جمشید و نصیرالملک چشم سلبریتی‌ها را گرفت
او در ادامه به جذابیت‌های این سفر برای گروه خارجی اشاره کرد و گفت: کاشی کاری و فضای داخلی مسجد نصیرالملک شیراز و میراث باستانی استان فارس در تخت جمشید، بسیار نظر این چهره های معروف خارجی را به خود جلب کرده بود.
آغاسی ادامه داد: میهمان نوازی ایرانی ها در فضای حقیقی و مجازی از جمله دیگر مواردی بود که تعجب این سلبریتی‌های اینستاگرامی را به خود جلب کرده بگونه ای که به گفته خود آنها خوش‌آمدگویی و ابراز احساسات ایرانی ها در قالب کامنت‌های (نظرات مخاطبان) بسیار بعد از این سفر آنها را شگفت زده کرده و اغلبشان اعلام کردند که تاکنون چنین موضوعی را تجربه نکرده اند.
او جنسیت سلبریتی‌های اینستاگرامی حاضر در این فم تریپ را هفت زن و پنج مرد و همچنین سن آنها را از ۲۴ سال تا ۴۵ ساله عنوان کرد.
آغاسی در پاسخ به سوالی درخصوص برنامه ریزی آینده برای ورود گردشگران تاثیرگذاری خارجی و برگزاری چنین فم تورهایی گفت: برگزاری تور ویژه سلبریتی‌های اینستاگرامی و فضای مجازی فعال در حوزه گردشگری و طبیعت گردی از برنامه های در دستور کار این شرکت است که دومین تور ویژه اینفلوئنسرها در بهمن ۹۸ و سومین آن در اردیبهشت ۹۹ برگزار خواهد شد.
سفیرانی برای گردشگری ایران
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: در تمام دنیا موضوع برگزاری تورهای بازدید از میراث تاریخی و ظرفیت های گردشگری توسط چهره‌های شاخص هنری و فرهنگی انجام می شود و این افراد می توانند سفیری برای معرفی میراث تاریخی و فرهنگی هر کشوری در سطح دنیا باشند و قطعاً اینگونه اقدامات در جهت رونق صنعت گردشگری هر کشوری بسیار موثر است.
حمید فدایی ادامه داد: این افراد می توانند برای شناساندن و انتقال پیام حفاظت و نگهداری از میراث فرهنگی نقش بارزی ایفا کنند.
وی اضافه کرد: ممکن است که پیام‌های مسئولان و متخصصین در راستای لزوم حفاظت از میراث باستانی و ایجاد زیرساخت توسعه صنعت گردشگری زیاد در سطح جامعه جدی گرفته نشود و گوش شنوایی در بین عموم مردم نداشته باشد اما انتقال و انعکاس این مفاهیم از سمت هنرمندان و چهره‌های شاخص در جامعه و فضای مجازی بسیار تاثیرگذارتر خواهد بود.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید ضمن تاکید بر استفاده از ظرفیت هنرمندان، چهره های فرهنگی، هنری و سلبریتی‌های اینستاگرامی برای معرفی میراث فرهنگی و ضرورت حفاظت از آثار تاریخی و باستانی، گفت: معرفی جاذبه های گردشگری استان فارس و کشور با استفاده از تریبون چهره های شاخص در فضای مجازی می تواند به رونق صنعت گردشگری منجر شود.
فدایی در ادامه با اشاره به بازدید اخیر این گروه از گردشگران از تخت‌جمشید گفت: مدیریت پایگاه جهانی تخت جمشید در جریان این سفر قرار نگرفته بود و بهتر است هماهنگی‌های اینگونه سفرها به نحو بهتری انجام شود و مدیریت مجموعه های باستانی و تاریخی قبل از بازدید از این رویداد مطلع باشند، در این صورت می‌توان از حضور این چهره های فرهنگی و هنری در محل آثار میراثی بهتر بهره برد و جلوه‌های پیدا و پنهان این آثار را به گردشگران معرفی و در نهایت، پیامی هدفمند را به مخاطبان نهایی اینفلوئنسرها منتقل کرد.
بازتاب‌های خوب
معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پیش از این در اظهار نظری درباره برگزاری این فم تریپ ویژه سلبریتی های ایستاگرامی گفته است: فم تریپ‌ها حمایت‌های معنوی وزارتخانه را دارند و برنامه‌هایشان تحت کنترل است.
ولی تیموری با تاکید براینکه برگزاری فم تریپ و حضور اینفلوئنسرها در ایران بازتاب‌های خوبی در سطح جهان داشته است، افزود: ما نیاز داریم تا تصویری خوب از ایران در سطح رسانه‌های دنیا منتشر شود و از این رو، هر روشی که احساس می‌کنیم در چارچوب مقررات جمهوری اسلامی ایران می‌توانیم راحت‌تر به آن بپردازیم و هزینه‌های کمتری در پی دارد را پیگیری خواهیم کرد.
تیموری ادامه داد: بخش خصوصی حوزه گردشگری درصدد برگزاری تور آشناسازی برآمده بود و بیش از سه ماه پیش این پیشنهاد از سوی فعالان بخش خصوصی به معاونت گردشگری وزارتخانه ارائه شد و عنوان شده بود قصد دارند سفری برای تعدادی از فعالان فضای مجازی که دنبال‌کننده‌های متعددی دارند، تدارک ببینند که به ایران سفر کنند.
وی اضافه کرد: از این طرح استقبال کردیم و از متولی بخش خصوصی خواستیم تا فهرست اسامی این افراد را در اختیار ما قرار دهد و بعد از انجام بررسی‌های لازم متوجه شدیم مشکل خاصی وجود ندارد و اجازه ورود آنها به ایران صادر شد.
او اظهار داشت: تمام هماهنگی‌های لازم و مخارج و هزینه‌های انجام شده توسط بخش خصوصی صورت گرفت و معاونت گردشگری کشور فقط تسهیل‌کننده آن بود، به گونه‌ای که حمایت ما در قالب انجام مکاتبات لازم جهت هماهنگی استان‌ها و مراکزی بود که مورد بازدید قرار گرفته‌اند و در عین حال بعضاً تخفیف‌هایی را از هتل‌ها و مراکز گردشگری استانی برای آنها در نظر گرفتیم.
گزارش از محمدامین افشارپور