مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی روز پنجشنبه به خبرنگار ایرنا گفت: شهرستان کلات مهمترین شهرستان دارای اراضی زیرکشت برنج در این استان است که بازدید و پایش‌های نظارتی بر عملکرد ۱۵ کارخانه شالیکوبی فعال این شهرستان آغاز شده است.
تورج همتی افزود: با توجه به اینکه تمام این کارخانه‌ها از خشک کن‌های بستر ثابت (خوابیده) استفاده می‌کنند، اتلاف انرژی و مقدار زیادی آلودگی حراراتی ایجاد می‌شود.
وی اظهار داشت: از آنجا که در خشک کن‌های بستر ثابت زمان ماندن توده برنج زیاد است و اغلب شلتوک برنج به هم زده نمی‌شود، میزان مصرف انرژی برای خشکاندن شلتوک به مقدار زیاد افزایش می‌یابد که علاوه بر اتلاف انرژی، آلودگی حراراتی را نیز به دنبال دارد ضمن اینکه در کیفیت محصول و میزان شکستگی برنج نیز تاثیر بسزا می‌گذارد.
وی گفت: استفاده از خشک کن‌های جریان مداوم (عمودی) موجب می شود مدت ماندگاری شلتوک در خشک کن کاهش یابد ضمن اینکه با خشکاندن تمام توده برنج به صورت یکنواخت باعث کاهش مصرف انرژی و جلوگیری از تولید آلودگی حرارتی می‌شود.
مدیرکل محیط زیست خراسان رضوی افزود: آلودگی هوا (ایجاد گرد و غبار) ناشی از فعالیت ماشین های پوست کن و سفیدکن از دیگر آلایندگی های این کارخانجات است که اغلب به داخل مخازن کیسه ای هدایت یا اینکه داخل اتاقک های مخصوص تخلیه می‌شود.
وی با بیان اینکه پسماند کشاورزی کارخانه های شالیکوبی مورد استفاده قرار گرفته و به مصرف کشاورزی و سایر صنایع می‌رسد اظهار داشت: سبوس (پسماند) تولیدی کارخانه شالیکوبی برای تهیه کنستانتره (خوارک دام)، مصارف کارخانجات ذوب آهن و به عنوان کود در گلخانه ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فعالیت کارخانه های شالیکوبی از اواخر شهریور تا اواسط آبان ماه هر سال است.
پس از برداشت محصول برنج، شالی مدت یک یا ۲ روز برای از دست دادن رطوبت در مزرعه باقی می‌ماند، سپس شالی خرمنکوب شده به صورت دانه های شلتوک درآمده و به کارخانه شالیکوبی حمل می‌شود.
پس از ورود شلتوک به کارخانه نیز شلتوک در خشک کن‌ها دپو شده و بعد از خشک شدن، شلتوک توسط الواتور وارد دستگاه بوجاری می‌شود و این دستگاه کاه و مواد خارجی شلتوک را می گیرد.
در مرحله سوم شلتوک به وسیله ماشین پوست کن یا دوکوب تبدیل به برنج قهوه ای می‌شود. برنج قهوه ای سالم و شکسته همراه با پوسته نیز وارد ماشین سفید کن می‌شود که این ماشین به طریق سایشی یا مالشی سبوس روی برنج قهوه ای را کنده و برنج سفید به عمل می آید.
در پایان خط تولید برنج، ماشین صیقل برای درخشندگی و شفافیت برنج به کار گرفته شده و توسط ماشین بوجاری، برنج سالم و شکسته از هم تمیز داده شده و بسته بندی می‌گردد.
هم اکنون بیش از ۶ هزار واحد صنعتی و تولیدی در استان خراسان رضوی فعالیت دارد.