اساتید دانشگاهی و چهره های علمی در همایش بررسی چالش های انتقال آب دریای خزر که به میزبانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری برگزار شد، در کنار بررسی تمام ابعاد فنی و پیامدهای زیست محیطی و همچنین اسیب های اجتماعی سیاسی این طرح، ابهام در چرایی اجرای آن را مهم ترین مسئله دانستند.
این اساتید، کلیات طرح انتقال آب دریای خزر که از سوی مشاور آن به برخی دستگاه ها داده شده و از رسانه ای شدن آن جلوگیری می شود انتقاد کردند و گفتند، متاسفانه مشاور طرح از ۸۰۰ صفحه گزارش طرح فقط ۲ صفحه به چرایی آن اشاره کرد که ان نیز ضد و نقیض است.
اساتید دانشگاه جلوگیری از مهاجرت به دلیل کم آبی را غیرقابل قبول دانسته و گفتند: در سالهای اخیر شاهد رشد جمعیت سمنان هستیم و نمی تواند مهاجرت بهانه ی خوبی برای این طرح باشد.
چهره‌های دانشگاهی و اعضای سمن‌های مردم نهاد استان مازندران همچنین بهره‌برداری از انتقال آب برای توسعه بخش کشاورزی استان سمنان را یکی دیگر از دلایل کلی مطرح شده توسط مجری طرح عنوان کردند اعتقاد داشتند که این بهانه نیز غیرکارشناسی است، زیرا در حال حاضر استان سمنان سالانه ۹۰۰ میلیون مترمکعب آب در بخش کشاورزی مصرف می کند که از این میزان ۱۱۰ میلیون مترمکعب ان مربوط به کاشت هندوانه و خربزه است در حالی که کمبود اعلام شده برای آب سمنان حدود ۹۰ میلیون متر مکعب است.
علاوه بر این برگزارکنندگان همایش امروز تناقض در میزان کمبود آب در سمنان و میزان انتقال اب در طرح انتقال آب خزر را از دیگر مسائل شک برانگیز در چرایی اجرای این طرح عنوان کردند و اظهار داشتند: بر اساس اعلام مجری طرح قرار است که سالانه ۲۲۰ میلیون مترمکعب اب از دریای خزر شیرین سازی و به سمنان منتقل شود در حالی که همانطور گفته شد نیاز اعلام شده استان ۹۰ میلیون متر مکعب است.
در کنار این کارشناسان علمی شرکت کننده در همایش بهره برداری از آب منتقل شده خزر در بخش توسعه استان سمنان جهت آمادگی برای انتقال پایتخت را از دیگر دلایل مطرح شده یاد کردند و افزودند: در هیچ جای دنیا برای انتقال پایتخت عملیات انتقال آب انجام نشده است و عملاً این بهانه نشان می دهد عده ای به دنبال افزایش قیمت زمین در سمنان و شهرک سازی هستند.
همچنین هزینه ۱۱ هزار میلیارد تومانی طرح انتقال اب دریای خزر از دیگر مسائل مطرح شده از سوی برگزار کنندگان همایش امروز بود که اعتقاد داشتند: چه دلیلی وجود دارد با این میزان هزینه که نزدیک به نصف بودجه عمرانی کشور است باید دست به این کار زد در حالیکه در حال حاضر دولت با مشکلات فراوانی روبرو است.
همچنین بهانه های متعدد مجری طرح برای استفاده از صندوق توسعه ملی در جهت تامین اعتبار طرح هم اشاره شد و گفته شد: با وجود اینکه در ابتدای امر مجریان طرح اذعان به استفاده از منابع بخش خصوصی داشته اند، اما اکنون می بینیم آرام آرام به دنبال استفاده از منابع دولت در اجرای طرح انتقال آب هستند.
استاد جامعه شناسی دانشگاه مازندران انتقال آب از دریا را تجربه‌ای شکست خورده در جهان توصیف کرد و گفت: تجربه تمامی دنیا ثابت کرده است که طرح انتقال آب دریا بحران‌های متعددی برای دولت و حاکمیت ایجاد کرده و حتی این بحران‌ها را از سطح اجتماعی به سطح امنیت کشانده است.
دکتر محمود شارع‌پور روز چهارشنبه در نشست هم‌اندیشی چالش‌های انتقال آب دریای خزر در دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری افزود: در حالی که تبعات اجتماعی طرح های انتقال آب بیش از تبعات فنی و زیست محیطی آن است، متاسفانه در طرح انتقال آب دریای خزر هیچ گزارشی در باره تبعات اجتماعی و سیاسی دیده نشده است.
وی توضیح داد: در حال حاضر با وجود اینکه طرح انتقال آب خزر عملیاتی نشده است، تنش های متعددی بین مردم و مسئولان استان مازندران با استان سمنان ایجاد شده است و بعدها تبعات اجتماعی این طرح تنها در استان های درگیر موضوع محدود نخواهد شد، بلکه میان استان اهدا کننده آب و حاکمیت تنش‌هایی ایجاد خواهد کرد و ممکن است نارضایتی های اجتماعی عمیقی را در پی بیاورد.
شارع‌پور افزود: در حاضر سطح سرمایه های اجتماعی در استان مازندران در وضعیت نامناسبی قرار دارد و با اجرای طرح انتقال آب خزر می توان پیش بینی کرد که شاهد کاهش شدید سطح این سرمایه باشیم.
وی نتیجه انتقال آب دریای خزر را برای استان دریافت کننده نیز نگران کننده توصیف کرد و گفت: تجربه کشورهای استرالیا، پرتقال و اسپانیا نشان داده است که انتقال آب در مناطق دریافت کننده منجر به آسیب های اجتماعی و امنیتی شدید می شود.
استاد جامعه شناسی دانشگاه مازندران توضیح داد: انتقال آب به سمنان نه تنها منجر به افزایش جمعیت این استان می شود، بلکه ساختار کشاورزی و جمعیتی این استان را نیز به هم می ریزد و شاهد تزریق فساد به این استان خواهیم بود.
وی افزود: طرح های انتقال آب باعث نابودی ساختار اقتصادی و فرهنگی محل تاسیس در منطقه اهدا خواهد شد و زندگی مردم محلی را به طور کل نابود می کند.
پروفسور شارع‌پور تاکید کرد: در حال حاضر مردم محل احداث آب شیرین کن و همچنین سواحل خزر از اقتصاد و معیشت ضعیفی برخوردارند و در صورت تخریب محیط زیست دریای خزر و تغییر اقلیم دریا، اقتصاد مردم ساحل خزر به طور کل نابود خواهد شد.
وی همچنین طرح انتقال آب خزر را فاقد نیاز سنجی واقعی و همچنین ارائه چرایی اجرایی این طرح عنوان و تاکید کرد: باید توجیه این طرح برای مجامع علمی و محلی مطرح شود.
انتقال آب خزر بهانه‌ای برای انتقال سرشاخه های آب مازندران است
عضو هیات علمی گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اعلام کرد: مطرح شدن انتقال آب دریای خزر سرگرم کردن و انحراف افکار عمومی و بهانه‌ای برای بهره برداری از سرشاخه‌های استان مازندران در ارتفاعات البرز است.
محمدعلی غلامی روز چهارشنبه در همایش هم‌اندیشی چالش های انتقال آب دریای خزر با اشاره به چالش های فنی این طرح گفت: این طرح در سال ۹۲ با اعلام مشاور حدود چهارهزار و ۵۰۰ میلیارد تومان و با ارزیابی های امروز حدود ۱۱ هزار میلیارد تومان هزینه دارد که در عمل بیش از این میزان خواهد بود.
وی با بررسی فنی طرح و هزینه و فایده طرح انتقال اب دریای خزر و ابعاد فنی طرح، گفت: در حال حاضر با توجه به اعلام مشاور هزینه هر لیتر آب شیرین شده دریای خزر برای مصرف کننده ۹ هزار تومان است.
این استاد دانشگاه همچنین با اشاره به اینکه سود این طرح برای سرمایه گذاران حدود نیم درصد است گفت: برای هیچ سرمایه گذاری و حتی بخش خصوصی این میزان توجیه پذیر نیست.
غلامی تاکید کرد: در حال حاضر استان سمنان برنامه انتقال ۵۵ میلیون متر مکعب از سرشاخه ها در رشته کوه البرز را در دست دارد و برای این برنامه حتی توانسته اند ردیف بودجه نیز دریافت کنند.
به گفته او تمام ارقام و قواعد نشان می دهد که همه ما متاسفانه با سرگرم شدن در مورد مسئله انتقال و شیرین سازی اب خزر، مسئله بهره برداری از سرشاخه ها را فراموش کرده ایم.
وی همچنین با اشاره به اینکه کسری آب در استان سمنان حدود ۹۰ میلیون مترمکعب است، اظهار داشت: طرح انتقال اب دریای خزر وشیرین سازی حدود ۲۲۰ میلیون متر مترمکعب آب در سال است که با نیاز سمنان هیچ تناسبی ندارد.
استاد آب دانشگاه ساری با اشاره به اینکه سالانه حدود ۹۰۰ میلیون مترمکعب اب در استان سمنان در بخش کشاورزی استفاده می شود که عمده آن آب بر و پر مصرف هستند، افزود: استفاده سالانه ۱۱۰ میلیون مترمکعب آب در کاشت هندوانه و خربزه است که راندمان آن بسیار پایین و اغلب به دلیل عدم خریداری، خوراک دام می شود.
غلامی مطرح شدن طرح انتقال آب دریای خزر را مسلئه پوششی برای سرگرم کردن افکار عمومی عنوان کرد و گفت: مسئولان و سرمایه گذاران نیز اجرایی و عملیاتی نشدن این طرح با خبر هستند و حتی مدیران سمنان نیز از هزینه سرسام آور این طرح باخبر هستند.
وی ادامه داد: طرح انتقال اب دریای خزر بهانه ای برای رضایت مردم مازندران به بهره برداری از سرشاخه ها جهت جلوگیری از شیرین سازی آب خزر است که کاملاً برای این مسئله برنامه ریزی شده است.
وی فشار به افکار عمومی مازندران و استانهای شمالی را نتیجه پیشبرد طرح انتقال آب دریای خزر عنوان کرد و گفت: باید همه نسبت به این مسئله هوشیار باشند و فقط سرگرم طرح انتقال اب خزر نشوند.
انتقال آب دریای خزر، امنیت غذایی کشور را به خطر می اندازد
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور و رییس جامعه جنگلبانی ایران گفت: اجرای طرح انتقال آب دریای خزر به استان سمنان می تواند امنیت غذایی کشور را به خطر بیندازد.
محمد امینی روز چهارشنبه در هم اندیشی چالش های انتقال آب از شمال کشور در ساری افزود: استان مازندران تامین کننده ۱۰ درصد منابع غذایی کشور است و براثر تخریب اراضی کشاورزی و باغی در مسیر اجرای طرح این کارکرد استان متزلزل می شود.
وی ادامه داد: علاوه بر از بین رفتن زمین های کشاورزی، ۲۶ هزار اصله درخت در مسیر قطع می شود.
امینی با طرح سوال هایی که آیا سمنان با کمبود آب مواجه است و درصورت مثبت بودن پاسخ این سوال، منشا این کمبود چیست؟ ادامه داد: تراکم جمعیت مازندران ۱۳۸ نفر در هر کیلومتر است و این تراکم جمعیتی دراستان سمنان ۷ و دو دهم در هر کیلومتر است یعنی اینکه تراکم جمعیت مازندران ۲۰ برابر سمنان است.
وی ادامه داد: ۸۱ درصد آبادی های سمنان خالی از سکنه و این رقم در مازندران ۱۹ درصد است و جمعیت استان سمنان معادل جمعیت ۲ شهرستان ساری و میاندورود است.
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور افزود: سرانه مصرف اب سمنان از میانگین کشور بیشتر است و جز پرمصرف ترین استان های کشور و در زمینه تخلیه منابع و در رتبه چهارم کشور قرار دارد در حالیکه جمعیت کمتری را به نسبت دیگر استان ها در آن وجود دارد.
این استاد دانشگاه سپس به مساله تبعات انتقال اب و لوله گذاری اشاره کرد و گفت: آبگیری از دریا و ایجاد تاسیسات مکش، ایستگاه های پمپاژ، مخازن فشار شکن و نیروگاه و دیگر زیرساخت ها ۱۶ میلیون مترمکعب خاک جابجا می شود که صدمات بر روی گونه های جانوری و گیاهی منطقه دارد.
امینی افزود: برای انجام این کار در بستر دریا باید لوله گذاری انجام شود که خاک برداری زیر دریا و بتن ریزی با حجم ۳۷۰ هزار متر مکعب را به همراه دارد.
هم اندیشی چالش های انتقال آب از دریای خزر روز چهارشنبه با حضور اساتید دانشگاهی و کارشناسان در ساری برگزار شد.