قرص «فسفید آلومینیوم» معروف به قرص برنج یک آفت کش قوی است که تا پیش از سال ۱۳۸۴ کشاورزان برای آفت‌زدایی از محصولات خود نظیر خرما و گندم مورد استفاده قرار می‌دادند اما از این سال به بعد با توجه به مشکلات و عوارضی که استفاده از این سم کشنده برای مردم بوجود آورده بود، خرید و فروش و کاربرد آن توسط وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی ممنوع اعلام شد.
اما با توجه به اینکه اطلاع رسانی مناسب و همه جانبه‌ای در ارتباط با خطرها و آثار مخربی که این قرص آفت کش می‌تواند برای انسان‌ها داشته باشد در جامعه انجام شده و فرهنگ سازی لازم برای پیشگیری از آثار زیان‌بار آن صورت نگرفته هنوز عده‌ای سودجو با استفاده از بی‌اطلاعی مردم به خرید و فروش آن اقدام می‌کنند.
علاوه براین وقتی قرصی یا آفت کشی مصرف آن در جامعه ممنوع می‌شود، باید از تولید آن نیز جلوگیری شود و اینکه اگر در بخشی نیاز به استفاده از این قرص وجود دارد باید توزیع آن محدود به همان بخش باشد و عرضه در دیگر بخش‌ها بشدت ممنوع و نظارت شود.
همچنین رسانه‌ها باید با تولید محتوا، فیلم و نمایش بویژه در بخش دیداری و شنیداری در زمینه آموزش نحوه استفاده از این آفت کش برنامه‌سازی کنند تا جامعه متحمل تلفات و هزینه‌های هنگفت ناشی از این موضوع نشود.
در شهرستان دشتستان که قطب کشاورزی استان بوشهر در زمینه تولید خرما و گندم است کشاورزان و باغداران برای جلوگیری از آفت‌زدگی محصولات و خسارت به محصولات انباری خود به دلیل ناآگاهی از قرص برنج با وجود ممنوعیت و مرگ آفرینی آن استفاده می‌کنند که هنوز هم ادامه دارد و براساس اعلام شبکه بهداشت و درمان دشتستان آخرین آثار زیان‌بار استفاده از این قرص در این شهرستان مربوط به مهرماه امسال است که ۱۷ نفر بر اثر استنشاق گاز قرص برنج مسموم شدند و سه نفر آن جان باختند.
امسال از ابتدای مهرماه و پس از پایان فصل برداشت محصول خرما و آغاز نگهداری محصولات مازاد بر مصرف در انبارهای خانگی و صنعتی استفاده قرص برنج برای جلوگیری ازآفت زدگی محصول اقدام کردند که عواقب ناگوار و غیر قابل جبرانی برای برای مردم دشتستان بویژه در شهرهای آبپخش و شبانکاره رقم زد.
طوریکه در شهر آبپخش ۱۶ نفر دچار مسمومیت شدند که دو نفر از این شمار جان باختند جالب اینکه برخی از این افراد خود هیچ انبار محصولی در خانه نداشته‌اند بلکه بر اثر نشت گاز قرص برنج از انبار همسایه و نفوذ به کانال‌ها و لوله‌های برق، کولر و غیره مسموم شده‌اند.
از آنجایی که بیشتر مصدومان قرص برنج در شهرستان دشتستان بصورت خانوادگی دچار مسمومیت شدید شده‌اند نشان از این دارد که بیشتر این اتفاق‌ها از انبارهای خانگی و غیراستاندارد رخ داده و موجب مرگ آنها شده‌است.
در شهر شبانکاره نیز وقتی جوانی می‌خواست سرقوطی حاوی قرص برنج را با دندان باز کند بر اثر استنشاق گاز آن دچار مسمومیت شد و فوت کرد.
گازسمی که این نوع قرص از خود در فضا متساعد می‌کند آنقدر شدید است که از فاصله دور هم قادر خواهد بود انسان را از پا درآورد.
یکی از شهروندان دشتستانی گفت: خانواده خواهرم در منزل شخصی خود هیچ گونه محصول کشاورزی نداشته‌اند، این اتفاق برای آنها رخ داده و موجب فوت پسربچه آنها و مصدومیت مادر و فرزند دیگر خانواده شده که اکنون در بیمارستان بستری هستند.
وی افزود: احتمال انتشار گاز سمی این نوع آفت کش از کارگاه‌های پیرامون منزل بوده که از طریق کانال‌های کولر و یا برق وارد شده و به این شدت عمل کرده باشد.
یکی از کشاورزان آبپخشی که در بیمارستان بستری بود اظهارداشت: ما هرساله از این قرص استفاده می‌کردیم و هیچ مشکلی پیش نمی‌آمد شاید این محصول جدید مشکل خاصی داشته باشد.
مسمویت ۱۷ نفر و مرگ سه تن با قرص برنج در دشتستان
رئیس شبکه بهداشت و درمان شهرستان دشتستان گفت: قرص فسفید آلومینیوم ( قرص برنج) از سال ۱۳۸۴ برای استفاده در محصولات کشاورزی ممنوع شده اما استفاده غیرمجاز این قرص برای جلویری از آفت زدگی محصولات کشاورزی بویژه خرما در منطقه وجود دارد.
ماریا خویش دوست افزود: ازیک ماه گذشته تاکنون ۱۷ نفر در شهرستان دشتستان براثر استنشاق بخار ناشی از قرص برنج مسموم و از این شمار سه نفر فوت شدند.
وی اضافه کرد: همچنین در زمان حاضر از افراد مسموم شده ۲ نفر در بخش مراقبت‌های ویژه و سه نفر در بخش بستری و مابقی مرخص شدند.
خویش دوست، از مردم خواست از قرص برنج برای نگهداری محصولات خود و جلوگیری از آفت زدگی استفاده نکنند و در صورت استفاده کردن جهاد کشاورزی و بهداشت را در جریان بگذارند و به ما اعلام کنند.
وی بیان کرد: از ۵۰ کارگاهی که در شهر آبپخش مورد بازدید قرار گرفته ۹۰ درصد این انبارها از قرص فسفید آلومینیوم استفاده کرده بودند.
رئیس شبکه بهداشت و درمان شهرستان دشتستان عوارض مسمومیت ناشی از این قرص را شبیه به آنفلونزا، سردرد و دل گیجه اعلام کرد و گفت: فرد در این مورد احساس نمی‌کند که شرایطش مرگ آور است.
خویش دوست گفت: در این ارتباط با مراکز عرضه سموم دفع آفات کشاورزی جلسه‌ای برگزار و به آنها اعلام شد در صورت فروش سم برنج طبق قانون با آنها برخورد می‌شود.
وی اضافه کرد: همچنین مرکز بهداشت و درمان در بحث استفاده از این قرص داشته اطلاع رسانی، آموزش و توزیع تراکت در کارگاه‌های سنتی است و مردم می توانند در صورت بروز مشکل به مراکز سلامت و مراکز بهداشتی روستاها و بخش و شهر مراجعه کنند.
وی یادآور شد: در زمان حاضر اکیپ‌هایی برای آموزش در زمینه خطر مصرف قرص برنج تشکیل و آموزش‌های لازم به مردم ارائه می‌شود.
خرید وفروش قرص برنج، دلالی مرگ
رئیس شبکه بهداشت و درمان دشتستان گفت: مردم فریب نام برنج روی این قرص را خورده و از آن استفاده می‌کنند درحالی‌که این قرص تاثیر مرگباری دارد.
وی اضافه کرد: در حالیکه محصولات کم‌خطری از جمله قرص‌های سیر که دارای پروانه ساخت هستند جایگزین قرص برنج شده‌است اما چون نام این قرص برنج است مردم همچنان از آن استفاده می‌کنند و حوادث مرگباری از این بابت رخ می‌دهد.
خویش دوست اضافه کرد: هرچند جهاد کشاورزی ممنوعیت استفاده از قرص برنج را اعلام کرده و از سم فروشی‌ها و عطاری‌ها تعهد منع عرضه این قرص گرفته‌شده است اما همچنان این قرص از طریق دلال‌ها و بازار آزاد تهیه می‌شود.
وی ادامه داد: مسمومیت با قرص برنج از مرگ‌آورترین مسمومیت‌هایی است که مرگ حتمی را به دنبال دارد و تاکنون راهکاری برای نجات جان بیماران یافت نشده است.
رئیس شبکه بهداشت و درمان شهرستان دشتستان بیان کرد: قرص برنج سمی است که روی سلول‌های بدن تأثیر بدی دارد و تنفس سلولی را از بین می‌برد و باعث آسیب جدی به اعضا و ارگان‌های حساس بدن مانند کلیه‌ها و قلب می‌شود.
اطلاع رسانی و فرهنگ سازی راهکار کاهش استفاده از قرص برنج
معاون عمرانی فرماندار دشتستان گفت: یکی از اقدامات مهم در این زمینه اطلاع رسانی توسط شبکه بهداشت و درمان و استفاده از ظرفیت دهیاری‌ها با همکاری بخش‌هاست.
عبدالحمید کریم آزاد افزود: برای شناسایی و برخورد با عاملان استفاده از ظرفیت سپاه و بسیج و ائمه جمعه در شهرها و دهیاران در روستاها و صدا و سیما و رسانه ها در موضوع اطلاع رسانی بسیار مهم است.
وی همچنین بر موضوع آموزش و نظارت بر جمعه بازار و دست فروشان این سموم و بازگو کردن خطرات ناشی از آن تاکید کرد.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان دشتستان گفت: با توجه به قراردادهایی که بین سازمان حفظ نباتات کشور و بهداشت وجود دارد مصرف این قرص ممنوع است و استفاده کنندگان در مسیر قاچاق و بواسطه دلالان به این قرص دسترسی پیدا می‌کنند.
نوذری بیان کرد: انبارهای خرما باید استاندارد باشند اما این درحالی است که اکنون در روستاها یکی از اتاق‌ها را به انبار خرما اختصاص می‌دهند و در صورت استفاده از این قرص، این احتمال وجود دارد که گاز آن حتی از طریق لوله های خرطومی برق نیز به بقیه اتاق‌ها رسوخ کند و خطرناک است و اینگونه انبارها مورد تایید نیست.
دادستان شهرستان دشتستان گفت: با وجود ممنوعیت استفاده از این قرص باز هم برخی نسبت به عرضه و خرید آن اقدام می‌کنند که مهمترین راهکار ما در این بحران جدا از برخورد با توزیع کنندگان اطلاع رسانی و آگاهی بخشی به مردم است. .
یاسرحیدری بیان کرد: مجوزهای لازم برای پلمب و برخورد با توزیع کنندگان صادر شده و ما آماده برای هر گونه همکاری با مردم در هر این زمینه هستیم.
فرمانده انتظامی دشتستان گفت: اقدامات انتظامی از ۲۷ مهرماه در شهرستان دشتستان انجام و گشت زنی‌هایی دراین صورت گرفته است.
سرهنگ فرهاد آراوند افزود: برای اجرای دستورات دادستان این موضوع را کنترل می‌کنیم و خواستار همکاری مردم هستیم.
مسمومیت با قرص برنج مساوی با مرگ حتمی است
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر گفت: همکاری مردم و کشاورزان برای جمع‌آوری و جلوگیری از عرضه قرص برنج ضروری است.
عبدالمحمد خواجه‌ئیان افزود: تلاش می‌شود قرص برنج با همکاری فرمانداری، مراجع قضایی و نیروی انتظامی جمع‌آوری و از عرضه آن جلوگیری شود اما همکاری مردم و کشاورزان در این زمینه ضروری است.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر توصیه کرد، کشاورزان برای نگهداری محصولات خود از سم‌های مورد تائید سازمان جهاد کشاورزی استفاده کنند و مردم از قرص برنج به‌عنوان یک آفت‌کش یا هر عنوان دیگری استفاده نکنند.
وی ادامه داد: قرص برنج وقتی در مجاورت رطوبت و هوا قرار می‌گیرد از بسیار سمی به‌عنوان فسفین تولید می‌کند که استنشاق آن برای انسان مرگ را به دنبال دارد.
خواجه‌ئیان اضافه کرد: استفاده از قرص برنج به هر صورتی ممنوع است و مسمومیت با قرص برنج از مرگ‌آورترین مسمومیت‌هایی است که مرگ حتمی را به دنبال دارد و تاکنون راهکاری برای نجات جان بیماران یافت نشده است.
وی تأکید کرد: کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی و نیروی انتظامی با همکاری مراکز و شبکه بهداشت و درمان از عرضه و استفاده غیرقانونی از این قرص جلوگیری کنند.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر تأکید کرد: بازرسان بهداشت محیط و کارشناس واحد مواد غذایی و بهداشتی در چندین نوبت به‌صورت تیم‌های نظارتی از کارخانه‌ها، عطاری‌ها و سم فروشی‌ها بازرسی به‌عمل می‌آورند و در زمینه خطر قرص برنج آموزش‌های لازم را ارائه می‌کنند.