نشست خبری علی شکوری راد دبیر کل حزب اتحاد ملت ایران و مناظره احمد زیدآبادی و سید مصطفی تاجزاده از مهمترین اتفاقات اتفاقات حزبی و انتخاباتی هفته گذشته بود. اصولگرایان هم آرام آرام غایبان انتخاباتی خود را می‌شناسند و با داشته‌های خود برای مجلس آینده برنامه‌ریزی می‌کنند.
چه کسانی نمی‌آیند
این روزها اصولگرایان در تکاپوی بسیار اما کم سرو صدا برای حضور موثر در انتخابات مجلس یازدهم به سر می‌برند. گاهی انتشار خبرهایی از حضور یا عدم حضور برخی چهره‌های شاخص این جریان این آرامش را برهم می زند. یکی از این چهره‌ها حجت الاسلام «علی اکبر ناطق نوری» است که گمانه‌های حضور او به عنوان رهبر اصولگرایان گرچه طی هفته های گذشته به صورت جدی دنبال می‌شد اما این زمزمه‌ها را می‌توان با اظهار نظر حجت الاسلام «غلامرضا مصباحی مقدم» سخنگوی جامعه روحانیت پایان یافته تلقی کرد. مصباحی مقدم در این زمینه گفته است: «آنچه در این جلسه از جناب ناطق شنیدیم، ابراز تمایل ایشان برای دیدار با دوستان بود و البته اعضا هم از ایشان خواستند که مرتب در جلسات آتی هم شرکت کنند اما ایشان وعده‌ای در این‌باره ندادند. رفتار آقای ناطق هم در این جلسه نشان نمی‌داد که تصمیمی برای ورود به مسائل انتخاباتی دارد.»
قالیباف شهردار پیشین تهران هم از چهره‌هایی است که اصولگرایان دستکم طی ۱۰ سال گذشته سرمایه گذاری سیاسی خاصی درباره او داشته‌اند و بر اساس شواهد و گفته ها، این سرمایه گذاری این بار هم برای ریاست جمهوری خواهد بود نه مجلس.
«رضا شیران» نماینده مردم مشهد در این زمینه گفته است: با قطعیت می‌گویم آقای قالیباف نه از مشهد و نه از تهران کاندیدا نمی‌شود، چرا که قصدی برای حضور در انتخابات مجلس ندارد، اما اینکه لیستی در مشهد ارائه ندهند بحث دیگری است و شاید لیستی از جانب آقای قالبیاف ارائه شود.»
«مرتضی طلایی» فعال سیاسی اصولگرا و از نزدیکان به قالیباف او را نه کاندیدای مجلس و سرلیست اصولگرایان بلکه نامزد انتخابات ۱۴۰۰ ریاست جمهوری دانسته و گفته است: «قالیباف برای مجلس کاندیدا نخواهد شد، نه از تهران، نه از مشهد و نه از هیچ کجای دیگری، او یک شخصیت تکلیفگراست، اگر بر او تکلیف شود تا به عرصه‌ای که نیاز انقلاب است پا بگذارد، این کار را خواهد کرد. برای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ هم این طور خواهد بود که اگر به او تکلیف شود حضور پیدا می‌کند.»
با این حال «فرید مدرسی» روزنامه‌نگار و تحلیلگر مسائل سیاسی درباره سرلیستی قالیباف گفته است: «اگر پروژه جایگزینی سعیدجلیلی به جای محمدباقرقالیباف به عنوان سرلیست انتخابات مجلس از تهران به سرانجام برسد، شکست (حداقلی یا حداکثری) اصولگرایان در تهران حتمی است قالیباف راهی جز کاندیداتوری در انتخابات مجلس ندارد. »
«محمد مهاجری» روزنامه نگار و فعال اصولگرا هم شهردار پیشین تهران را در کنار چند نام دیگر کاندیدای ریاست جمهوری معرفی کرده است.
کیفیت شرکت اصلاح طلبان
«اگر در جایی فرد صاحب صلاحیت نداشتیم نامزد معرفی نکنیم» یکی از بندهای اعلام شده از سوی حزب اتحاد ملت است که نشان می دهد استراتژی این حزب در انتخابات آینده همان فهرست حداقلی اما اصیل خواهد بود. استراتژی که به نظر می‌رسد حداقل در شرایط کنونی مورد قبل اکثریت اصلاح طلبان هم است.
«حسین نورانی نژاد» سخنگوی حزب اتحاد ملت با اشاره به عملکرد برخی طیف‌هایی که با لیست امید وارد مجلس شدند، تصریح کرد: «واقعیت این است که تجربه خوبی از تعامل با اصولگرایان معتدل در جریان انتخابات مجلس نداشته و دیگر بنا نداریم که با رویکرد سلبی کاندیدایی را معرفی کنیم که احیاناً نتوانیم پاسخ‌گوی عملکردشان باشیم. این چیزی است که از فضای عمومی بدنه اصلاحات هم به عنوان مطالبه شنیده می‌شود.»
«محمدرضا عارف» رئیس فراکسیون امید و همچنین شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان هم با اشاره به آسیب‌های ائتلاف گفته است: «در کنار دستاوردهای ارزشمندی که نصیب جریان اصلاحات شد اما برخی رویکردهایی که در انتخابات‌های گذشته داشتیم هزینه‌هایی را هم برای گفتمان اصلاحات ایجاد کرد. در انتخابات مجلس دهم راهبرد جریان اصلاحات راهبردی ائتلافی بود و این راهبرد به گفتمان اصلاحات هم ضربه هایی زد به همین دلیل در انتخابات مجلس یازدهم باید با لیست اصلاح‌طلبانه به میدان بیاییم.»
«محمدرضا تاجیک» استاد دانشگاه و تئورسین اصلاح طلب هم معتقد است: «استراتژی اصلاح طلبان باید حضور اقلیت مؤثر باشد. به‌هیچ وجه نباید وارد فضاهای ریسکی شویم و برای اینکه فهرستمان پر شود ائتلافات آنچنانی انجام دهیم. باید روی اقلیتی که مؤمن هستند و منش اصلاح‌طلبی دارند و می‌توانند در شرایط کنونی جامعه با تمام مشکلات دری را بگشایند، حساب باز کرد؛ عده قلیلی که در سراسر جامعه هستند اما افراد هوشمند صاحب فکر و خلاقیت‌اند.»
«محمود صادقی» نماینده کنونی مجلس و دبیرکل انجمن مدرسین دانشگاه هم گفته است: «با توجه به تجربه گذشته، قطعا تصمیم به ارائه لیست‌های انتخاباتی مبتنی بر «اصلاح طلبی خالص» بوده و نظر و دیدگاه غالب نیز همین است، اما هنوز در شورای عالی اصلاح طلبان تصمیمی در این باره اتخاذ نشده است.»
«فاطمه راکعی» دبیرکل حزب زنان نواندیش مسلمان هم به ضرورت حضور زنان اصلاح طلب در انتخابات که مورد تاکید رئیس دولت اصلاحات هم بوده؛ اشاره کرده و کیفی‌سازی عملکرد انتخاباتی اصلاح طلبان را در گرو میدان دادن به زنان دانسته است. راکعی در این زمینه می گوید: «قویاً بر آن هستیم که اعضای شورای عالی اصلاحات با در نظر گرفتن اثرگذاری زنان سهم این قشر را مورد توجه قرار بدهند تا زنان بتوانند به نهاد قانون‌گذاری راه پیدا کنند. چرا که مردم هم نسبت به توانایی و تعهد و مسئولیت‌پذیری زنان به مردم و نسل‌های انسانی آگاهی پیدا کرده‌اند. شرح این شرایط نشان می‌دهد زنان حتی در لیست‌های انتخاباتی باید بیشتر از ۳۰ درصد سهم داشته باشند، چون امکان رأی‌آوری‌شان بالاست.»
اما و اگرهای سرلیستی عارف
«علی شکوری راد» دبیر کل حزب اتحاد ملت در نشست خبری روز دوشنبه خود ضمن پاسخ به سوالات خبرنگاران، اهداف و راهبردهای انتخاباتی اصلاح طلبان در انتخابات آتی را اعلام کرد. اما آنچه به عنوان محور خبری مهم از این نشست در رسانه‌ها بازتاب یافت موضوع سرلیستی عارف در انتخابات اسفند ۹۸ بود. دبیرکل حزب اتحاد ملت به موضوع سرلیستی مجدد «محمدرضا عارف» رئیس فراکسیون امید مجلس پرداخت و در پاسخ به پرسشی گفت که خبرهای شنیده شده او هم تا حدی موضوع سرلیست نبودن عارف را تایید می‌کنند. شکوری راد اما درباره جزییات تصمیمات آینده عارف چیزی نگفت.
گرچه دبیرکل حزب اتحاد ملت تاکید کرد که هنوز لیستی وجود ندارد که سرلیستی برای آن وجود داشته باشد اما گمانه‌زنی‌ها در این زمینه آغاز و حتی به جانشینان احتمالی عارف هم رسید و رسانه‌ها از چهره‌هایی مانند «حسن قاضی زاده هاشمی» وزیر پیشین بهداشت درمان و آموزشی پزشکی و همچنین «مسعود پزشکیان» نایب رئیس کنونی مجلس و نیز «علی مطهری» نماینده مردم تهران به عنوان چهره‌های جایگزین عارف نام بردند.
«علی صوفی» دبیرکل حزب پیشرو اصلاحات در واکنش به این اسامی ضمن تاکید بر اینکه هنوز روی مصادیق در جریان اصلاح طلبی توافقی انجام نشده؛ گفت: «قاضی زاده هاشمی وابستگی مشخصی به یک جریان سیاسی خاص ندارد، درباره مطهری هم احتمال هر چیزی هست و پزشکیان در سه دوره هشتم، نهم و دهم نماینده مردم تبریز در مجلس بود، امکان دارد در این دوره از تهران کاندیدا شود.»
«عبدالله ناصری» فعال سیاسی اصلاح طلب هم از تغییرات تازه ای در این جریان خبر داده و گفته است: «مهمترین تغییر این است که آقای عارف کاندیدا نخواهد شد، در این رابطه هر چند که بنده عضو شورای عالی نیستم، اما حضور فعالی در جلسات دارم و این استنباط بنده است، از سوی دیگر آقای عارف نیم نگاهی به انتخابات ۱۴۰۰ دارد و به همین خاطر نامزد انتخابات مجلس یازدهم نخواهد شد.»
انتقادات ناتمام از عملکرد شورای عالی سیاستگذاری و اظهارنظرهای مختلف طی یک هفته گذشته درباره محوریت عارف در انتخابات آینده نشان می‌دهد گرچه اصلاح طلبان متقن و قاطع موضوع سرلیستی و محوریت عارف را رد نمی‌کنند اما در این زمینه تشکیک‌های زیادی وجود دارد و سکوت رئیس فراکسیون امید هم بر این ابهامات افزوده است.
مناظره زیدآبادی و تاج زاده و دوگانه قدرت و جامعه
«مصطفی تاج زاده» معاون سیاسی وزیر کشور دولت اصلاحات و «احمد زیدآبادی» روزنامه نگار و تحلیلگر مسائل سیاسی، عصر سه شنبه ۳۰ مهرماه در مناظره داغی به دو برداشت از اصلاح طلبی پرداختند؛ زیدآبادی از اصلاح طلبان خواست قدرت را رها کنند و به جامعه بپردازند و تاج زاده تقویت جامعه مدنی را در گرو فراهم سازی بسترها و این آماده‌سازی را از رهگذر سیاست ورزی و حضور در قدرت دانست.
این مناظره اما مورد تحلیل های مختلف قرار گرفت. گروهی حق را به زیدآبادی دادند و گروهی تاج زاده را محق دانستند. «شهسوار صادقی» عضو کرمانی حزب اتحادملت در این زمینه نوشت: «رویکرد تجویزی تاجزاده «مشارکت مشروط در قدرت» است. رویکرد مختار زیدآبادی «تقویت جامعه مدنی و حرکت خارج از قدرت» است. نظرها متفاوت است ولی من با جناب تاجزاده موافقم زیرا تاریخ ایران نشان می‌دهد از زمان ساسانیان تا به حال تمام تحولات مثبت به همت مصلحان درون قدرت رخ داده است و از مردان نامی این عرصه می‌توان از بزرگمهر و حسنک وزیر و قائم مقام فراهانی و امیر کبیر و مصدق و خاتمی یاد کرد.»
«حمیدرضا جلایی پور» جامعه‌شناس و عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت هم در این زمینه معتقد است: «زیدآبادی سیاست انتخاباتی و دولت‌محور را تخطئه می‌کند در صورتی‌که اولا سیاست دولت‌محور و سیاست جامعه‌محور در جامعه ایران در برابر هم قرار ندارد بلکه مکمل یکدیگر است؛ ثانیا زیدآبادی پس از تخطئه سیاست انتخاباتی اصلا به مخاطب خود توضیح نمی‌دهد که در جامعه برای تقویت دموکراسی «چه می‌توان کرد؟» و البته پاسخ به سوال «چه باید کرد؟» پیشکش.»
«مهران صولتی» دیگر جامعه شناس سیاسی است که درباره مناظره تاج زاده و زیدآبادی تحلیل دارد؛ او در بخشی از تحلیل خود گفته است: «تجربه تعامل نیروهای سیاسی در چهاردهه گذشته نشان می‌دهد که وجود دولت‌های میانه رو برای بالندگی جامعه مدنی یک ضرورت است. به عبارت دیگر در سایه حضور اصلاح طلبان به مثابه بالشتکی در مقابل فشار قدرت بر جامعه می‌توان همزمان به کاهش تندروی ها و باز ماندن مجاری تنفس فعالیت های مدنی امید بست!»