آن چه از سخنان مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند گلستان بر میآید آن است که بخش عمده درآمد جمع آوری زباله های خشک گرگان در اختیار گروه های مافیایی است و آن ها حتی از کودکان هم برای جمع آوری زباله های خشک استفاده می کند و به طور عمده سهم بسیار کمی از سود حاصله به این افراد کم سن و سال می رسد.
محسن سمیعی چندی قبل به ایرنا گفت: تولید روزانه ۳۰۰ تن زباله در گرگان فرصت مناسب فعالیت این گروه ها و بهره کشی از کودکان است که رونق اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا به کم شدن پسماندهای خشک انجامیده و ادامه حیات گروه های مافیایی را هم به خطر خواهد انداخت.
تفکیک زباله از مبدا و مدیریت پسماند یکی از طرح های مهم شهری است که از سالهای دور در شهر گرگان آغاز شده اما شهروندان، اعضای شورای شهر و حتی مدیران استان بر این اعتقادند که روند اجرای آن رضایت بخش نیست و شرایط حاکم بر محلات مختلف این موضوع را تایید می کند.
هر چند مدیران دستگاه های متولی برای کاهش آثار مخرب نابسامانی زباله شهری و به سرانجام رساندن طرح تفکیک زباله از مبدا تلاش‌های متعددی انجام داده‌اند اما هر بار بنا به دلایل اداری، نظارت ناکافی و مشکلات اعتباری این موضوع ابتر مانده و به حال خود رها شده است.
سومین خیز مدیریت شهری گرگان برای حل مشکل مزمن طرح تفکیک زباله در گرگان به شهریور امسال برمی گردد.
بر اساس لایحه شهرداری گرگان و در قالب طرحی خارج از تشریفات اداری، انجام طرح تفکیک زباله از مبدا به شرکت مدیریت پسماند استانداری گلستان واگذار شد؛ هر چند شورای شهر گرگان با موضوع خارج کردن آن از تشریفات اداری مناقصه موافقت کرد اما دغدغه های فراوانی فراروی اعضای شورای شهر وجود دارد.
علی اصغر یوسفی از اعضای شورای شهر گرگان با اشاره به تجربه تلخ دو دوره قبلی و شکست های پیش آمده در این حوزه گفت: باید همه ملاحظات قانونی مد نظر باشد تا کشتی پرتلاطم زباله در گرگان به ساحل آرامش برسد.
وی افزود: در چند سال اخیر برنامه ریزان مدیریت شهری و محیط زیست گرگان در صدد کنترل زباله تولیدی و اثرات آن بر محیط زیست بودند اما این طرح تاکنون دو بار در سالهای ۹۴ و ۸۸ به شکست انجامید.
یوسفی ادامه داد: تزریق اعتبار و افزایش بودجه اختصاص داده شده برای تفکیک زباله می تواند اثر بخش باشد اما نباید فقط به آن اتکا کرد.
وی گفت: یکی از مشکلات این بخش که کمتر به آن پرداخته شده، فرهنگ سازی اجرای فراگیر تفکیک زباله از مبدا است که موجب شده روند چرخه تولید زباله تا امحا و بازگرداندن آن به چرخه تولید، به صورت ناقص اجرا شده و از مسیر اصلی خود منحرف شود.
سعید رحیمی دیگر عضو شورای شهر گرگان هم بر این عقیده است که تفکیک پسماند به یکی از اولویت های جوامع توسعه یافته تبدیل شده و با انجام آن علاوه بر حذف حجم قابل توجهی از زباله های تولیدی از چرخه طبیعت، این طلای کثیف به یک ظرفیت اقتصادی تبدیل خواهد شد.
وی گفت: کارشناسان محیط زیست معتقدند که تولید پسماند و زباله در گرگان از میانگین جهانی بالاتر است و با وجود این حجم از زباله، تفکیک پسماند خشک از تر، کمتر از حد انتظار انجام می شود.
این موضوع از آنجایی حائز اهمیت بیشتر است که شهرهای شمالی ایران از جمله گرگان طبیعت و محیط زیست شکننده ای دارند.
با وجود آن که طرح تفکیک زباله از مبدا برای سومین بار در دهه اخیر در گرگان در حال اجراست اما برخی اعضای شورای شهر با اشاره به مباحثی همچون نبود کنترل در تولید زباله، محدود بودن قوانین و مقررات و اطلاع رسانی، آموزش و فرهنگ سازی ناکافی، احتمال موفقیت این طرح را بالا نمی دانند.
مدیرکل امور شهری و شوراهای استانداری گلستان با اشاره به اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا در ۱۶ شهر استان گفت: برای اجرای این طرح در گرگان ۳ پیمانکار انتخاب شده و اقدامات در شهرداری منطقه یک این شهر در دست اجرا قرار دارد.
طیبه خلیلی اظهار داشت: از سال گذشته شهرداری‌های گلستان اقدامات زیادی در خصوص آموزش تفکیک پسماند از مبدا به شهروندان انجام داده‌اند که امیدوارم با تداوم این آموزش ها، علاوه بر کاهش زباله های تولیدی، جداسازی آن از خانه ها نیز به طور کامل انجام شود.
علاوه بر مبحث طرح تفکیک زباله از مبدا، وضعیت صندوق‌های زباله شهر گرگان نیز چنگی بدل نمی‌زند و بوی نامطبوع و ترشح شیرابه های زباله در برخی محلات شهر مشهود است که در این راستا شهردار گرگان طی لایحه ای خواستار خرید حدود یک هزار دستگاه مخزن مکانیزه گالوانیزه ۷۷۰ لیتری شده اما در شورای شهر به تصویب نرسید.
تعداد کل مخازن زباله گرگان ۲ هزار و ۵۷۱ دستگاه بوده که ۳۹۹ دستگاه به علت غیرقابل استفاده بودن از شهر خارج شده و برخی هم نیازمند تعویض است.
از دیگر سو مشکلات اقتصادی کشور، فعالیت پیمانکاران طرف قرارداد با واحد خدمات شهری گرگان را هم تحت تاثیر قرار داده که عملیات رفت و روب و جمع آوری زباله گرگان نیز از این افزایش قیمت بی نصیب نماند.
کاهش خدمات این حوزه هر چند به چالش جدی برای شهر تبدیل نشد اما بکارگیری ادوات خودرویی معیوب و کم شدن تعداد خودروهای جمع آوری زباله ناخواسته تاثیراتی را در زیباسازی و پاک سازی شهر گرگان گذاشت.
در این راستا شهرداری گرگان با افزایش مبالغ و اعتبارات پیش بینی شده برای رفت و روب شهری ، رقم اختصاص داده شده برای هر سال را از ۴۵۰ به ۶۷۰ میلیارد ریال افزایش داد.
مسوول خدمات شهری شهرداری گرگان در خصوص مدیریت زباله های شهری گفت: ۵۴۶ نفر به صورت شبانه‌روزی وظیفه رفت و روب از کوچه‌ها، میادین و خیابان‌ها و جمع‌آوری زباله از ۱۴۰ هزار واحد مسکونی گرگان را بر عهده دارند.
موسی الرضا صفری اظهار داشت: گرگان ۲ هزار و ۵۷۱ صندوق زباله دارد که جمع‌آوری و انتقال دهها تن زباله آن توسط پیمانکاران بخش خصوصی انجام می شود.
وی همچنین به فعالیت زباله گردها اشاره کرد و گفت : پیش بینی می شود بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر در گرگان مبادرت به زباله گردی کنند و طبق اظهارات همین افراد، روزانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومان درآمد کسب می کنند.
نظارت ناکافی بر فرایند کلی تولید و جمع آوری زباله، محدود بودن قوانین و مقررات مشوق و بازدارنده در زمینه مدیریت پسماند، ضعف اطلاع‌رسانی مستمر و بی توجهی به آموزش شهروندان در خصوص اثرات ناگوار ازدیاد زباله‌های شهری از مهمترین مباحثی است که سبب شده تا پس از ده ها سال از شکل گیری نهاد شهرداری، مبحث زباله همچنان یک عامل تهدید کننده توسعه و پیشرفت و به طور دقیق تر مخل سلامت و ایمنی شهروندان گرگان باشد.
مطابق آمارهای جهانی به طور میانگین هر نفر در روز ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرم زباله تولید می کند که این رقم در استان گلستان حدود ۶۰۰ گرم است.
همچنین طبق گزارش سازمان پسماند گلستان، میانگین سالانه تولید زباله در این استان بیش از ۷۲۱ تن در روز است.
آموزش چهره به چهره، استفاده از ظرفیت رسانه‌ها، توزیع کیسه‌های زباله رایگان از جمله فعالیت های مرتبط با آگاه‌سازی و فرهنگ‌سازی درست زیست محیطی در حوزه بازیافت به شمار می‌رود که تاکید و اصرار بر اجرای کامل و مداوم تفکیک زباله از مبدا در کنار فرهنگ سازی برای نریختن زباله در طبیعت، میراثی سالم و پاک را برای آیندگان به جای خواهد گذاشت.