معترضان لبنانی که به طور خودجوش و به دلیل مشکلات اقتصادی و معیشتی و در اعتراض به فقر و بیکاری و فساد به خیابان ها آمدند، از ابتدا مسئولان را به حل این مشکلات به ویژه لزوم مبارزه با فساد و بازگرداندن اموال عمومی که به غارت رفته است، فراخواندند.
این اعتراض ها از بیروت تا طرابلس در شمال و صور، صیدا و نبطیه در جنوب امتداد یافت و به آتش کشیدن لاستیک ها و مسدود کردن خیابان ها از سوی معترضان یکی از مهم ترین صحنه هایی بود که در روزهای نخست این تظاهرات دیده می شد شد.
نکته قابل توجه اینکه هرچند اعتراضات مردم لبنان از شامگاه پنجشنبه ۲۵ مهر آغاز شد و تقریبا سراسر این کشور را در برگرفت اما پیش از آن نیز در فواصل مختلف اعتراضاتی مشابه اما در سطحی کوچکتر برگزار شده بود. به عبارت بهتر نارضایتی ها از زمان تصویب بودجه ۲۰۲۰ آغاز شد، بودجه ای که "سعد حریری" نخست وزیر لبنان از آن تحت عنوان بودجه ریاضتی یاد کرد و اعلام شد ۳۰ درصد آن به پرداخت بدهی های قبلی اختصاص داده می شود و قرار بر این شد که منابع مالی آن از طریق اقدامات مختلف از جمله کاهش ۱۵ درصدی حقوق کارمندان در طول سه سال و نیز افزایش مالیات تامین شود.
این اقدامات به اضافه مجموعه مشکلاتی که جامعه لبنان در چند ماه اخیر شاهد آن بود، از جمله کمبود سوخت و کمبود ناگهانی دلار و سپس آتش سوزی در بخش گسترده ای از لبنان و از بین رفتن مساحت زیادی از جنگل ها و ناتوانی دولت در مدیریت این بحران موجب شد جامعه لبنان دستخوش التهاب شود و در ادامه این وضعیت دولت هنگام تصویب بودجه 2020 از تصویب مالیات های جدید و اعمال مالیات بر تماس های واتساپی خبر داد؛ انتشار این خبر در رسانه ها آتش اعتراضات در لبنان را که تا پیش از آن چند بار شعله ور شده و پس از مدتی فروکش کرده بود، این بار چنان شعله ور کرد که تا امروز ادامه یافته است.
تظاهرات مردمی در شامگاه پنجشنبه دو هفته پیش آغاز شد و به سرعت از بیروت به سایر شهرهای لبنان ادامه یافت. تظاهراتی که به گواه همه ناظران و کارشناسان کاملا خوجوش بوده و به دلیل عدم وابستگی به هیچ حزب و گروه سیاسی در تاریخ لبنان بی سابقه بود، اما این رویکرد در طول چند روز به تدریج رنگ باخت.
با گذشت زمان در دومین هفته از تظاهرات، تجمعات در پایتخت از پراکندگی خارج شده و به تدریج در میادین مشخص و به عبارت بهتر در میدان "ریاض الصلح" در نزدیکی مقر نخست وزیری و میدان" الشهداء" و مقابل بانک مرکزی در مرکز بیروت مستقر شد.
روز گذشته همزمان با یازدهمین روز از تظاهرات یک پویش تحت عنوان "دست در دست" شکل گرفت که بر اساس آن تظاهرکنندگان یک زنجیره انسانی ۱۷۱ کیلومتری از شمال تا جنوب تشکیل دادند.
این اقدام ، رویکرد جدیدی در تظاهرات لبنانی ها به شمار می آید و در آن زن و مرد و پیر و جوان شرکت داشتند.
اما امروز در ادامه مسدود بودن راهها ، اعلام شد بسیاری از خودروها با متوقف شدن در راههای ارتباطی ، این راهها را مسدود کرده اند. اقدامی که از سوی طرف های خاصی حمایت می شود و هدف از آن کارشکنی در تلاش نیروهای امنیتی برای بازکردن راهها به منظور تسهیل عبور و مرور مردم است.
"جل الدیب" در ورودی شمالی بیروت از جمله مناطقی است که نیروهای ارتش برای بازگشایی راه ارتباطی آن با مقاومت تظاهر کنندگان روبه رو شدند.
روند مسدود کردن راه و مانع تراشی در رفت و آمد مردم گاه تا جایی پیش رفت که در برخی مناطق تظاهرکنندگان برای عبور مردم از آنان کارت شناسایی می خواستند.
این اقدامات موجب برخوردهایی بین تظاهرکنندگان و مردم شد به گونه ای که ارتش برای جلوگیری از هرگونه برخورد و خشونت بین مردم و تظاهرکنندگان ورد عمل شد اما در یک مورد در منطقه البداوی تظاهرکنندگان به سنگ پرانی به سمت نیروهای امنیتی اقدام کردند که تیراندازی نیروهای ارتش را به دنبال داشت و در جریان این برخوردها هفت نفر مجروح شدند.
پس از آن سعد حریری فرمانده ارتش را به بررسی این حادثه مکلف کرد و ارتش نیز با صدور بیانیه ای جزییات این حادثه را توضیح داده و تاکید کرد برخی تظاهرکنندگان در مسیر بازگشایی راههای ارتباطی مانع تراشی کرده و به اقداماتی نظیر سنگ پرانی به سمت نیروهای امنیتی متوسل می شوند.
ارتش اعلام کرد مانع تظاهرات اعتراض آمیز مردم نیست اما به منظور جلوگیری از هرگونه اختلال در روند عادی زندگی مردم از جمله روند انتقال مواد غذایی، سوخت و دارو بازگشایی راهها ضروری است.
تلاش شبکه الجدید برای بزرگنمایی تظاهرات مردمی
نگاهی به نحوه پوشش خبری اعتراضها در برخی شبکه های تلویزیونی از جمله شبکه "الجدید" آشکارا حاکی از این است که این شبکه سخت در تلاش برای بزرگنمایی تظاهرات اعتراض آمیز و اعلام حضور گسترده مردم در خیابان ها بوده است.
در این خصوص نکته ای که باید به آن اشاره کرد، اینکه تظاهرات اعتراض آمیز اغلب در ساعت های عصر برگزار می شود، به این منظور که کسانی که در محل کار حضور دارند نیز بتوانند در آن شرکت کنند بنابراین در ساعت های صبح تعداد تظاهرکنندگان بسیار اندک بوده و در اکثر خیابان های پایتخت و نیز اکثر شهرهای دیگر خبری از اعتراضات نیست با این وجود خبرنگار شبکه الجدید در ساعت های صبح که معمولا تعداد تظاهر کنندگان بسیار اندک است و تقریبا تجمع بزرگی در سطح بیروت دیده نمی شود، در خیابان حضور یافته و با همان تعداد اندک معترضان مصاحبه می کرد با این هدف که بر تداوم اعتراض ها به شکل شبانه روزی اشاره داشته باشد؛ اقدامی که به شهادت برخی رسانه ها از جمله پایگاه خبری العهد مشخص شد در برخی موارد با حمایت مالی برخی طرف های خارجی از جمله امارات متحده عربی صورت گرفته است به این معنی که به جوانان روزی ۱۰۰ یا ۱۵۰ دلار پرداخت می شد تا به حضور خود در خیابان ها ادامه دهند.
این چیزی است که "سید حسن نصرالله" دبیر کل حزب الله لبنان در سخنرانی که در نهمین روز اعتراضات مردمی داشت، به آن اشاره کرده و گفت: تظاهرات دیگر مانند قبل خودجوش نیست.
وی همچنین نسبت به موج سواری برخی طرف ها بر تظاهرات مردم هشدار داد و از طرفداران خود خواست میدانها و خیابان ها را ترک کنند.
تلاش سمیر جعجع و اشرف ریفی برای میدان داری تظاهرات
در این میان برخی چهره ها که می توان گفت در صحنه سیاسی لبنان جایگاه چندانی ندارند، آشکارا در تلاش برای موج سواری بر تظاهرات مردمی برآمده و تلاش کردند رهبری این اعتراضات را بدست بگیرند. مهم ترین این افراد "سمیر جعجع" رهبر حزب "نیروهای لبنانی است که از همان ابتدای ناآرامی ها از استعفای وزیران این حزب در کابینه خبر داد و یا "اشرف ریفی" وزیر سابق دادگستری که با توئیت ها خود به اتهام زنی به طرف های مختلف اقدام کرده و سعی دارد دولت کنونی را مسئول تمام مشکلات موجود در کشور نشان دهد و بر این اساس بر لزوم استعفای سعد حریری تاکید کرده است.
"ولید جنبلاط" رهبر حزب سوسیالیست ترقیخواه نیز از جمله افرادی است که به مناسبت های مختلف در دو هفته اخیر تغییر فراگیر در دولت، برگزاری انتخابات زودهنگام و نیز استعفای سعد حریری را خواستار شده است.
همچنین نجیب میقاتی و فواد سنیوره دو نخست وزیر پیشین لبنان که یک روز پس از ناآرامی ها به همراه تمام سلام نخست وزیر سابق لبنان با صدور بیانیه ای با سعد حریری اعلام همبستگی کردند چند روز بعد به سرعت تغییر موضع داده و استعفای حریری را خواستار شدند.
با این توضیحات باید گفت آنچه اکنون در صحنه تحولات جاری لبنان مشاهده می شود، این است که تظاهرات مردمی دیگر خودجوش نیست و افرادی که در بالا به آنان اشاره شد هر یک در تلاش برای موج سواری بر تظاهرات مردمی هستند. در همین ارتباط جونی منیر کارشناس و تحلیلگر سیاسی لبنانی پیش تر به خبرنگار ایرنا گفت: اعلام همبستگی سه نخست وزیر سابق لبنان با سعد حریری ظاهری است و چه بسا هر یک از آنان در پس خواسته استعفای وی به دنبال فرصتی برای خود هستند.