خانه تاریخی شیخ کبیر که ۱۵۰ سال قدمت دارد، در همسایگی مسجد محدثین این شهر واقع است و در تاریخ ۱۸ بهمن سال ۱۳۹۳ به شماره ۲۱۱ ۳۱ در فهرست آثار ملی ثبت شد.
بازدیدهای میدانی خبرنگار ایرنا در روزهای اخیر نشان می دهد که بخشی از سقف این بنا فرو ریخته کل بنا در معرض تخریب کامل قرار دارد.
این خانه تاریخی متعلق به دوره قاجاریه با با آجر و مصالح ساروج و آهک ساخته شده است، اما تعمیر بخشی از نمای بیرونی این خانه تاریخی با بتن در سال های اخیر هم سبب شده تا نمای آن چنان زشت جلوه کند که کسی متوجه تاریخی بودن آن نشود. با این وصف سقف خانه شیخ کبیر شیروانی و سفال بام است و زیر سقفش هم چوب به کار رفته است. درب و پنجره این بنا نیز از جنس چوب نماکاری شده و در قالب بناهای دوران قاجاریه است.
شیخ کبیر و خانه تاریخی
شیخ کبیر در سال ۱۲۴۲ هجری قمری در یک خانواده مذهبی و روحانی در بارفروش (بابل فعلی) دیده به جهان گشود و پدر وی ملا صفرعلی بابلکناری از علمای خطه بارفروش بود. این عالم بزرگ که ۱۰۲ سال از خداوند عمر گرفت، دارای فرزندی نبود و در سال ۱۳۴۴ هجری قمری در بارفروش درگذشت. وی در زمان حیاتش برای کسب علوم دینی به نجف اشرف عزیمت کرد و در محضر استادان خود شیخ محمد صالح برغانی حائری و برادر شهید ثالث ، ملا محمد تقی غروی اصفهانی و شیخ محمد حسن نجفی اصفهانی در نجف به درجه اجتهاد نائل شد.
شیخ کبیر بعد از رسیدن به مرحله اجتهاد همزمان با آغاز مشروطه خواهی در ایران در حدود سال ۱۳۲۵ هجری قمری و ۱۲۸۵ هجری شمسی به بارفروش برگشت و از همین سال به همراه شیخ سلمان سیف‌الاسلام در بابل منزل خود را به جریان اصلی مشروطه مشروعه خواهی بابل و مازندران تبدیل کرد به گونه ای که تمامی تلگراف ها از پایتخت در خصوص مشروطه مشروعه خواهی و تمامی تلگراف ها از علمای نجف به مازندران و بابل به همین خانه ارسال می شد.
حضور سه پادشاه ایران در خانه شیخ کبیر
به نوشته کتاب " نگین محدثین شرح حال شیخ کبیر" ، خانه شیخ کبیر محل جلوس سه پادشاه ایران بود و ناصرالدین شاه در سال ۱۲۹۲ هجری قمری در سفری که به بارفروش داشت در منزل شیخ کبیر حضور یافت. محمدعلی شاه قاجار دومین پادشاهی بود که در سال ۱۳۲۹ هجری قمری ۱۲۹۰ هجری شمسی به منظور استرداد تاج و تخت بر باد رفته از روسیه وارد گنبد شد و روز ۱۲ مرداد سال ۱۲۹۰ هجری شمسی وارد ساری شد و سپس برای جلب نظر شیخ کبیر برای تصاحب پادشاهی به منزلش رسید که از شیخ جواب منفی دریافت کرد . رضاشاه پهلوی هم چندین مرحله زمانی که سردار سپه و نخست وزیر بود به منزل شیخ کبیر سفر کرد.
تخریب بناهای تاریخی در بابل کم سابقه نیست و دستکم طی پنج سال گذشته دو بنای مهم تاریخی این شهر تخریب شد . بسیاری از فرهنگ دوستان بابلی این پیشنهاد را مطرح می کنند که خانه شیخ کبیر می تواند به موزه مشروطه تبدیل شود.
حامد ابراهیم زاده بازگیر نویسنده کتاب نگین محدثین در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : خانه شیخ کبیر این ظرفیت را دارد که همانند تبریز و دیگر شهرها که خانه تاریخی خود را به موزه مشروطه تبدیل کرده‌اند، به موزه مشروطه مشروعه در مازندران تبدیل شود .
وی افزود : بسیاری از اسناد تاریخی ، عکس‌ها و کتاب های تاریخی در خصوص مشروطه خواهی در بابل وجود دارد که می‌توان با مرمت این خانه و تبدیل آن به موزه در این خانه نگهداری شود که زمینه جذب گردشگر هم فراهم می شود .
این پژوهشگر اظهار داشت: متاسفانه بخشی از سقف خانه تاریخی شیخ کبیر تخریب شده است که اگر هر چه زودتر مرمت نشود خسارت زیادی به این بنای تاریخی وارد می شود .
وی ادامه داد : با توجه به اینکه خانه تاریخی شیخ کبیر وقفی است و در حال حاضر مدیریت اوقاف بابل رویکرد مثبت فرهنگی برای حفظ آثار تاریخی دارد بهترین زمان برای آغاز مرمت این خانه محسوب می شود .
ابراهیم زاده گفت: از زمانی که این خانه تاریخی ثبت شده میراث فرهنگی یک ریال برای مرمت و نگهداری این بنا هزینه نکرد که این امر به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست .
مرمت خانه شیخ کبیر نیاز به اعتبار ۳۰۰ میلیون ریالی دارد
مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بابل هم به خبرنگار ایرنا گفت : ارائه طرح مرمت برای خانه شیخ کبیر حدود ۳۰۰ میلیون ریال اعتبار نیاز دارد که اداره کل میراث فرهنگی باید در سر فصل اعتبار خود قرار دهد تا این کار انجام شود .
میثاق جعفریان افزود : انتظار ما این است که اداره اوقاف بابل چند بنای تاریخی وقفی را طی یک نامه به ما معرفی کند که ما بتوانیم همزمان این سه بنای تاریخی را به اداره کل معرفی کنیم تا برای ارائه طرح برای آن سرفصل اعتبارات در نظر گرفته شود.
شهرستان بابل دارای ۲۰۰ اثر تاریخی است که از این تعداد ۹۵ اثر به ثبت ملی رسیده است.
رئیس اداره اوقاف و امور خیریه بابل به خبرنگار ایرنا گفت :با توجه به اینکه خانه تاریخی شیخ کبیر وقفی است و از طرف دیگر این بنا به ثبت ملی رسیده است لذا بازسازی آن نیازمند ارائه طرح از سوی میراث فرهنگی است .
حسن برزگر افزود : اوقاف بابل برای بازسازی این بنای تاریخی مشکل اداری یا محدودیت مالی ندارد بلکه منتظر ارائه طرح از سوی میراث فرهنگی هستیم.
وی ادامه داد : با توجه به اینکه خانه تاریخی شیخ کبیر وقفی است اجرای نیت واقف هم باید مدنظر قرار گیرد و میراث فرهنگی طرحی را ارائه کند که درآمدزایی هم برای این بنای تاریخی لحاظ شده باشد .
رئیس اداره اوقاف و امور خیریه بابل اظهار داشت: در صورت ارائه طرح از سوی میراث فرهنگی بابل بلافاصله بازسازی و مرمت این بنای تاریخی با نظارت کارشناسان میراث فرهنگی آغاز خواهد شد و این امر زمینه خوشحالی دوستداران میراث فرهنگی را فراهم می کند .