صنایع دستی مازندران یکی از شناخته شده ترین میراث مردم استان است که با عبور از تونل زمان توانست حیات خود را حفظ کند، اما هیچگاه نتوانسته نقش خود را در اقتصاد گردشگری در قد و قواره شایسته ایفا و فروش گسترده ای را تجربه کند.
تازه ترین گزارش ها نشان می دهد حدود هشت هزار نفر هنرمند صنایع دستی کار فعال مازندران در ۶ ماهه نخست امسال با وجود اقامت بیش از ۲۰ میلیون گردشگر در استان فقط ۱۲ میلیارد تومان فروش داشتند و این رقم یعنی این که سهم هر گردشگر از خرید صنایع دستی مازندران فقط ۶۰۰ تومان بوده است.
یکی از عوامل بازماندن صنایع دستی مازندران از دایره اقتصاد گردشگری استان را باید در قیمت های لاکچری و متناقض محصولات در مقایسه با استان های دیگر جست و جو کرد، زیرا از نظر کیفیت همواره مصنوعات حاصل دست صنعت گران مازندران زبانزد همه است و این موضوع نمی تواند دلیلی بر فروش کم این محصولات باشد.
تنها گشت و گذار چند ساعته از بازارچه صنایع دستی بابلسر و محمود آباد نشان می دهد که گردشگران هم دل پری از این نوع قیمت گذاری صنایع دستی دارند و جالب این که قیمت ها را با استان های دیگر و یا منطقه خودشان مقایسه می کنند.
بسیاری از گردشگران بر این باور بودند که قیمت ها به حدی بالاست که اگر بخواهند خریدی داشته باشند، احساس می کنند به خودشان توهین کرده اند.
برای مثال منصوره جلالی که از اصفهان چند روزی مهمان بابلسری‌ها بود به خبرنگار ایرنا گفت: قیمت محصولات صنایع دستی مازندران که در برخی موارد مشابه با استان گیلان و گلستان است چند برابر این استان هاست.
این مسافر اصفهانی افزود: برای مثال یک تخته جاجیم در بازار بابلسر حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان است که همین محصول را می توانیم در استان سمنان با قیمت ۷۰ هزار تومان بخریم.
جلالی به صنایع دستی چوبی نیز اشاره کرد و گفت: تصور می کردیم به دلیل وجود جنگل و چوب در مازندران صنایع دستی چوبی ارزان تر باشد که متاسفانه وسایل چوبی آشپزخانه حتی از اصفهان که چوب مورد نیاز را از استان های دیگر تهیه می کند، بیشتر است .
فاطمه قادرپور اهل آذربایجان غربی که در بازارچه صنایع دستی محمود آباد در حال گشت و گذار بود ، به خبرنگار ایرنا گفت : تا کنون از چندین شهرستان مازندران در مناطق غربی بازدید کردیم و در بسیاری از فروشگاه ها صنایع دستی خارجی را به جای صنایع دستی مازندران می فروختند.
وی ادامه داد: علاوه بر بدل فروشی ، در جاهایی که صنایع دستی مازندران یافت می شد ، قیمت ها بسیار بالا بود و همخوانی با صنایع دستی نداشت.به عنوان مثال یک پارچ چوبی به قیمت ۲۲۰ هزار تومان در شهرستان عباس آباد قیمت گذاری شده بود که نه تنها من ، بلکه بسیاری از مسافران را فقط به یک تماشاچی تبدیل کرده بود.
قادر پور قیمت صنایع دستی مازندران در دیگر مناطق استان را نیز به همین صورت عنوان کرد و گفت : نباید مشتری را نادان فرض کرد زیرا اکنون اغلب قیمت ها در دست مشتریان است و چنین برخوردی حس بی احترامی و سوء استفاده را به مسافر القا می کند .
پرسش اصلی این است که چرا دست ساخته های بومی یا صنایع دستی در استان مازندران قیمتی متفاوت با دیگر نقاط کشور داشته و یا بدون تعارف گران‌تر هستند؟ در حالی که استفاده از مواد اولیه تازه و سهل الوصولی و هزینه اولیه کمتر نخستین عواملی هستند که منطق قیمت گذاری محصولات تولیدی باید تابع آن باشند.
گرانفروشی ضربه مهلک به صنایع دستی مازندران
معاون صنایع دستی مازندران اظهار داشت: متاسفانه تفاوت قیمت برخی از محصولات صنایع دستی مازندران با موارد مشابه در استان های دیگر یک واقعیت است که بر این صنعت گردشگری تاثیر منفی گذاشته است.
حسین ایزدی با بیان اینکه همواره به صنعتگران استان این مسئله منتقل می شود و در کلاس های آموزشی نیز یادآوری می شود، افزود: اما متاسفانه هنوز موفقیت آمیز نبوده و قیمت گذاری بر صنایع دستی مازندران شخصی است.
وی با اشاره به حضور اجناس خارجی با قیمت ارزانتر در کنار صنایع دستی استان این مسئله را به صنعت گران گوشزد می کند که باید قیمت گذاری ها عاقلانه شود.
معاون صنایع دستی مازندران تجاری سازی و رقابت را مهم ترین اصول اولیه تداوم حیات یک حرفه عنوان کرد و گفت: با وجود اینکه نباید تولید دست را با یک تولید ماشینی مقاسه کرد، اما برای عموم مصرف کننده در حال حاضر قیمت اولویت اصلی است.
فقدان مرجع قیمت گذاری برای صنایع دستی
معاون صنایع دستی مازندران فقدان مرجع قیمت گذاری را مهم ترین دلیل برای تناقضات در نرخ صنایع دستی مازندران عنوان کرد و گفت: فروش دیمی و قیمت گذاری های شخصی اکنون واقعیت ضربه زننده این صنعت است.
ایزدی ادامه داد: با وجود اینکه در قانون برنامه ششم توسعه مقرر شد تمام فروشگاه‌های صنایع دستی زیر مجموعه معاونت این صنعت در میراث فرهنگی بوده و طبق قیمت گذاری مصوب عمل کنند، اما هنوز شیوه نامه اجرایی آن به دست ما نرسیده است .
وی گفت: پیش از این قانون نیز فروش صنایع دستی تحت نظارت نظام صنفی نبوده و هیچ قیمت گذاری مشخصی وجود ندارد.
مازندران بهشت دلالان صنایع دستی
معاون صنایع دستی مازندران همچنین با اشاره به اینکه حدود هشت هزار هنرمند فعال در تولید صنایع دستی در استان فعالیت دارند ، گفت: سالانه صدها هزار محصول صنایع دستی در استان تولید می شود اما وضعیت زندگی هنرمندان تغییر نمی کند.
ایزدی ریشه این مسئله را حضور گسترده دلالان در صنایع دستی مازندران عنوان کرد و افزود: متاسفانه تولیدات صنایع دستی به کمترین قیمت به بهانه خرید عمده توسط دلالان خریداری و با بالا ترین قیمت فروخته می شود.
به گفته او ، دلالان نیز به مدد مسافران و گردشگران زیاد استان نسبت به فروش صنایع دستی با هر قیمتی اطمینان دارند و ترسی از قیمت گذاری عجیب و غریب ندارند.
معاون صنایع دستی مازندران همچنین اعلام کرد: از بیش از ۶۰ فروشگاه صنایع دستی همگی زیر مجموعه ادراه کل صنعت ، معدن و تجارت هستند که هیچ آگاهی از مدل قیمت گذاری ندارد و عملا نظارتی نمی تواند بر این تولیدات داشته باشد.
به گفته او پس از اجرایی شدن قانون نظارت میراث فرهنگی بر بازار صنایع دستی است که می توان انتظار تنظیم بازار این صنعت و قیمت گذاری واحد و متناسب با هزینه و دستمزد باشیم.
محصولات مختلف صنایع دستی مازندران با زیبایی و ترکیب رنگ و نقش و سنت زبان گویای پیشینیان و در بردارنده هویت و آداب و سبک زندگی و تمدن گذشتگان است که این مسایل ورای درآمدزایی قابل توجه و ارزش است.
برای جهانی کردن و ملی کردن این صنایع باید حساسیت های بیشتری چه از سوی مسولان و چه صنعتگران و مردم استان مورد توجه باشد چه در قیمت گذاری و چه در کیفیت تولید و تبلیغات.
برنامه ریزی درست و اصولی و وحدت رویه در قیمت گذاری و حساسیت و تعصب برای ممانعت از ورود محصولات غیراصل و تقلبی به بازار این محصولات می تواند صنایع دستی مازندران را به پایه ای مهم و حیاتی در رونق این صنعت مبدل کند.