فاروق سخنور روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: این پرندگان نخستین دسته از خوتکاهای مهاجر هستند که با کاهش تدریجی دمای هوا در مناطق شمالی و آغاز فصل سرما و نیز مهیا شدن شرایط مطلوب اسکان، وارد این تالاب بین‌المللی شده اند.
وی اضافه کرد: این پرندگان مهاجر در ادامه مسیر کوچ خود از شمال به جنوب، مدتی را در این تالاب به استراحت و تغذیه پرداخته و با کاهش دما در این منطقه، کوچ خود را به مناطق گرمتر ادامه می‌دهند.
وی افزود: تالاب بین‌المللی «کانی‌برازان» به دلیل تنوع غذایی و وضعیت و امنیت مناسب، به یکی از استراحتگاه‌ها و زیستگاه‌های مهم پرندگان در شمال غرب کشور تبدیل شده است که همه‌ساله پذیرای شمار زیادی از انواع پرندگان مهاجری است که در مسیر پرواز خود وارد این تالاب می‌شوند.
رییس اداره حفاظت محیط زیست مهاباد حضور پرندگان مهاجر در تالاب «کانی‌برازان» را متفاوت عنوان کرد و گفت: برخی از گونه‌های پرندگان زودتر و برخی دیگر دیرتر این تالاب را ترک کرده و بعضی نیز زمستان خود را در دیگر تالاب‌های منطقه سپری می‌کنند.
سخنور در خصوص وضعیت آبی این تالاب نیز گفت: با توجه به احداث لاگن طبیعی تصفیه آب، در این مدت آب در داخل کانال‌های منتهی به تالاب تجمع کرده و همین امر باعث کاهش سطح آب تالاب شده است که با پایان پروژه، دوباره آب به داخل تالاب سرریز می‌کند.
خوتکا پرنده‌ای آبزی و از همه اردک‌ها کوچک‌تر است، پرنده نر با سر بلوطی پررنگ، نوار پهن چشمی سبز رنگ حاشیه‌دار، نوار طولی سفید در ناحیه شانه و ۲ لکه بزرگ نخودی رنگ در طرفین دم تشخیص داده می‌شود که از دور به صورت اردک ارده‌ای کوچکی که سر تیره‌رنگ دارد بنظر می‌رسد.
هر ۲ جنس این پرنده دارای بالی سیاه و سبز براق با ۲ خط بالی هستند که پرنده ماده لکه لکه قهوه‌ای و نخودی بوده که در سطح شکمی کمرنگ‌تر و خال‌خال است.
تالاب بین‌المللی «کانی‌برازان» مهاباد با وسعتی افزون بر ۹۱۰ هکتار یکی از مهمترین تالاب‌های اقماری جنوب دریاچه ارومیه و با ارزش‌ترین زیستگاه‌های انواع پرندگان آبزی و کنار آبزی مهاجر و بومی درشمال غرب کشور به شمار می‌رود.
این تالاب که به دلیل موقعیت ویژه و شرایط زیستی منحصر بفرد خود در سال ۱۳۸۵ به عنوان منطقه شکار ممنوع معرفی شد، به نخستین پناهگاه حیات وحش آذربایجان‌غربی تبدیل و به این ترتیب به عنوان یکی از مناطق چهارگانه کشور با جایگاه قانونی معرفی شده است.
براساس آخرین بررسی‌ها تعداد ۷۵ گونه پرنده آبزی و کنارآبزی متعلق به ۱۱ خانواده در این تالاب شناسایی شده است که در صورت اضافه کردن گونه‌های خشکی‌زی، این تعداد به بیش از ۱۸۰ گونه خواهد رسید که همین امر اهمیت تالاب را بیش از پیش آشکار می‌سازد.
از گونه‌های مهم پرندگان این تالاب می‌توان به فلامینگو، چنگر، اردک بلوطی، اردک سرسفید، حواصیل خاکستری، پرستوی دریایی، اردک مرمری، باکلان کوچک، پلیکان سفید، چوب پا، کشم بزرگ و عروس غاز اشاره کرد.
در میان این پرندگان انواع نادری چون خروس کولی دم‌سفید، اردک سرسفید، اردک مرمری نیز که در فهرست پرندگان در خطر انقراض هستند نیز دیده می‌شود که تاکنون در کمتر تالابی از کشور مشاهده شده است.
در کانی‌برازان تاکنون ۴۵ گونه گیاهی از ۳۵ جنس و ۱۷ خانواده شناسایی شده است که این گیاهان ۲۱ جامعه گیاهی را تشکیل می‌دهد و بیشتر گونه‌های شناسایی شده از خانواده اسفناج Chenopodiaceae و گندمیان Graminae بوده و گونه‌های شناسایی شده در داخل تالاب نیز شامل نی، بوریا، جگن و گز است.
در شهرستان مهاباد علاوه بر تالاب بین‌المللی «کانی‌برازان»، تالاب‌های دایمی حسن خان و قوپی‌باباعلی و تالاب‌های فصلی دیگری از جمله گروس، داشخانه و قره قشلاق نیز وجود دارد.