طرح دعوی بر سر وقفی بودن بخشی از عرصه های طبیعی در مازندران موضوع جدیدی نیست چنان که پیش از این وقف بخشی از جنگل در این استان هم مطرح شد، ولی ادعای وقفی بودن بخشی از منطقه میانکاله که بیشتر به خاطر تالاب بین المللی و میزبانی از پرندگان مهاجر برای مردم شناخته شده است، تا حدود زیادی با ناباوری افکار عمومی مواجه شده است.
خبرنگار ایرنا در پیگیری هایی که داشته به نکات جالب توجهی در این باره دست یافته است از جمله این که بخشی از عرصه مورد ادعای اوقاف بهشهر پیش از این به نام اشخاص حقیقی در دفتر اسناد رسمی سند خورده است و مالکان سند منگوله دار مالکیت شش دانگی در اختیار دارند.
همچنین اوقاف و اداره ثبت اسناد بهشهر حاضر به ارائه اسناد وقف به خبرنگار ما نشدند و به این اظهار نظر بسنده کرده اند که اسنادشان را به دادگاه ارائه کرده و در آنجا در دست بررسی است.
پیگیری های خبرنگا ایرنا از محیط زیست مازندران هم نشان می دهد که شخصی که سال ها در دادگستری استان گیلان شاغل بوده و بعدها به کار وکالت روی آورده ، این وقف را در سال ۱۳۴۰ انجام داده ولی موضوع وقف ظاهرا مشخص نیست.
با توجه به این که استفاده از حربه وقف در دعاوی مالکیتی در استان مازندران پیشینه طولانی دارد و این موضوع در زمان طرح اصلاحات ارضی در دهه ۴۰ هم مستمسک برخی از ملاکان قرار داشت، ورود به این مقوله و اظهار نظر قطعی نیازمند بررسی همه جانبه توسط کارشناسان و خبرگان است بویژه این که یکی از وجوه مشترک وقف های ناشی از اختلاف مالکیتی نامشخص بودن موضوع وقف بوده است.
شبه جزیره میانکاله در منتهی‌الیهِ جنوبِ شرقیِ دریای خزر، در ۱۲ کیلومتریِ شمالِ شهرِ بهشهر واقع است. مساحت آن بیش از ۶۰۸ هزار هکتار و ارتفاعِ آن بینِ ۱۵ تا ۲۸متر کمتر از سطحِ دریای آزاد است.
میانکاله از سال ۱۳۴۸ یعنی هشت سال پس از تاریخی که وقف بخشی از عرصه های آن هم اکنون مورد ادعا قرار گرفته، به عنوان منطقه حفاظت‌شده تعیین شد و هم‌اکنون با عناوین پناهگاه حیات وحش، تالاب بین‌المللی و ذخیره‌گاه طبیعی زیست‌کره تحت حفاظت محیط زیست قرار دارد.
واقف ادعایی میانکاله کیست؟
وقف ۶ کیلومتر از عرصه پناهگاه حیات وحش میانکاله را شخصی به نام " علی نوپور اشرفی " انجام داده است. این فرد بر اساس زندگینامه ای که فرزندش نوشته و منتشر کرده، متولد ۱۲۷۶ شهرستان بهشهر است و با عنوان " میرزاعلی خان " در منطقه شناخته می شد. در بیوگرافی میرزاعلی خان نوشته شده که وی فرزند شیخ حسین اشرفی و از نوادگان ملاعبدالله اشرفی بود. تحصیلات مقدماتی را در روستای کوهستان محضر مرحوم آیت الله کوهستانی فرا گرفت و برای ادامه تحصیل به تهران رفت و در مدرسه دارالفنون حقوق را فرا گرفت و مدتی را برای فراگیری علوم به مشهد مقدس رفت و دروس خارج فقه و اصول را در این شهر آموخت و پس از آن به مدت ۱۳ سال در دادگستری استان گیلان به قضاوت پرداخت و پس از آن به امر وکالت روی آورد.
در بیوگرافی از علی نوپور اشرفی معروف به میرزاعلی خان به عنوان نخستین وکیل استان مازندران یاد می شود ، فردی که هم اکنون اوقاف بهشهر می گوید ۶ کیلومتر معادل ۶۰۰ هکتار از عرصه میانکاله را در سال ۱۳۴۰ به شماره وقف نامه ثبتی ۲۴ وقف کرده است.
آن بخش از عرصه ای که ادعای وقف در باره آن مطرح است، به " قلعه پلنگان " مشهور است.
اوقاف بهشهر برای نخستین بار در دوره مدیریت جدید بابت این عرصه نزد دادگاه شهرستان شکایت برد و طرح دعوی کرد ولی دادگاه با اعلام این که بررسی موضوع در صلاحیتش نیست، آن را به شعبه ۱۵ شهرستان ساری ارجاع داد که هم اکنون با طرفیت اداره کل محیط زیست مازندران به عنوان مالک ثالث در دست بررسی است.
هنوز در حد ادعاست
مدیرکل محیطزیست مازندران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اعلام کرد که از طرح ادعای وقفی بودن بخشی از عرصه میانکاله اطلاع دارد و این موضوع در دادگاه در دست بررسی است.
حسینعلی ابراهیمی کارنامی گفت:با گذشت حدود نیم قرن از تصویب پناهگاه حیات وحش میانکاله که ۲۳ هزار هکتار از اراضی خشکی شبه جزیره را شامل می شود، این نخستین باری است که اوقاف و امور خیریه بر اراضی این منطقه تحت عنوان وقفی ادعایی را مطرخ می کند.
وی افزود: بخشی از اراضی که این روزها اوقاف ادعای وقفی بودنشان را دارد، چندین سال پیش به تعدادی از دامداران منطقه واگذار شده و تمام این افراد نیز از سازمان ثبت اسناد برای خودشان سند منگوله دار دریافت کردند.
ابراهیمی گفت: اصولا سازمان ثبت اسناد برای صدور سند دارای مراحل قانونی خاصی است که یکی از آنها درج در روزنامه رسمی برای اطمینان حاصل کردن از این موضوع است که ملک دارای معارض نباشد و پس از این مرحله در صورتی که معارضی پیدا نشود اقدام به صورت سند برای افراد حقیقی و حقوقی می کند.
وی افزود: به هر حال اوقاف بهشهر ادعایی را مطرح کرده و در دستگاه قضایی نیز پرونده ای برای این کار تشکیل شد و ما مستندات قانونی خود را در رد این ادعا ارائه کردیم و منتظر نظر دادگاه خواهیم بود و هر چه قانون حکم کند به نظر می رسد که باید هر دو دستگاه تن دهند.
ابراهیمی گفت: طبق قانون هر دستگاههای که ادعایی بر اراضی تحت پوشش محیط زیست دارد، می بایست مستندات خود را ارائه کند و تاکنون اوقاف مستنداتش را در اختیار ما قرار نداده و می گویند که برای دستگاه قضایی ارسال کرده اند.
وقف به شماره ۲۴
رئیس اداره اوقاف و امورخیریه شهرستان بهشهر هم که برای نخستین بار ادعای وقفی بودن بخشی از عرصه میانکاله را مطرح کرد به خبرنگار ایرنا گفت: شخصی به نام علی نوپور اشرفی در سال ۱۳۴۰ حدود ۶ کیلومتر از اراضی میانکاله موسوم به قلعه پلنگان را به شماره ۲۴ به ثبت رسانده است.
حجت الاسلام ابوذرزراعی کیاپی افزود: اداره اوقاف در بررسی پرونده های وقفی به این مورد در شهرستان بهشهر رسید و به عنوان وظیفه به دنبال پیگیری زمین وقفی و اجرای تعهدات آن براساس خواسته واقف است.
او ادامه داد: اداره اوقاف برای اخذ زمین مورد ادعا شکواییه ای را در دادگاه شهرستان بهشهر ابتدا مطرح کرد که دادگاه به دلیل آنچه که عدم صلاحیت اعلام شده؛ پرونده را به شعبه ۱۵ دادگاه شهرستان ساری ارسال کرد و پرونده ما اکنون در این شعبه در دست بررسی است.
زارعی کیاپی گفت: پس از ارایه پرونده در دادگاه، محیط زیست استان مازندران به عنوان مدعی ثالث با ارایه مدارک و مستندات این خواسته ما را ادعا دانسته و مدارک خود را به دادگاه ارایه داد که در دست بررسی است و مرجع قضایی تعیین کننده موضوع است و ما در انتظار رای دادگاه هستیم و پس از آن تصمیم گیری می کنیم.
وی در مورد علت سکوت نیم قرنی اوقاف شهرستان بهشهر در پیگیری این پرونده وقفی و حتی زمان واگذاری این عرصه به دامداران منطقه، گفت: به هر حال ما الان در بررسی اسناد وقفی به این پرونده رسیدیم و مطالبات واقف را پیگیری قانونی می کنیم تا به نتیجه برسیم.
زراعی کیاپی از ارائه اطلاعات بیشتر در مورد این پرونده و نیات واقف آن برای وقف این میزان اراضی در میانکاله که پناهگاه حیات وحش محسوب می شود و تالاب بین المللی در آن واقع است و یکی از ذخایره زیست کره جهان محسوب می شود، خودداری کرد و همه چیز را منوط به رای دادگاه دانست.
سکوت ، پاسخ اداره ثبت بهشهر
رئیس اداره ثبت اسناد شهرستان بهشهر در تماس تلفنی خبرنگار ایرنا از ارائه هر گونه اطلاعات در مورد این وقف و واقف و حتی تایید یا رد وقفی بودن بخشی از اراضی میانکاله خودداری کرد.
علی مراد بابایی با وجود هماهنگی خبرنگار ایرنا با مسئولان بالادستی استانی، حاضر به پاسخگویی به پرسش ها به صورت شفاهی یا مکتوب نشد و به این جمله اکتفا کرد که " نمی توانم اطلاعات واقف و وقف را در اختیار خبرنگاران قرار دهم".
خبرنگار ما از رییس اداره ثبت اسناد بهشهر خواست تا دستکم وجود وقف ثبت شده به شماره ۲۴ به نام فردی به نام علی نوپور اشرفی را تایید یا تکذیب کند که وی حاضر به این کار هم نشد.