«داود عامری» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، با اشاره به برگزاری همایش «آپارتاید علمی؛ صلح، عدالت و امنیت جهانی» گفت: مجمع جهانی صلح اسلامی هر ساله در آبان ماه همایشی را برگزار می‌کند که امسال، به مناسبت روز علم در خدمت صلح و توسعه روز یکشنبه - نوزدهم آبان ماه - همایشی تحت عنوان «آپارتاید علمی؛ صلح، عدالت و امنیت جهانی» برگزار می‌کند.
وی با بیان اینکه علم و عدالت علمی، امروزه یکی از مفاهیم زیرساختی در حوزه صلح و توسعه محسوب می‌شود، اظهار داشت: عدالت علمی از مسائلی است که در مراکز پژوهشی و مطالعاتی دنیا مورد توجه است. امسال تلاش کردیم با کمک جمعی از همکاران به خصوص نخبگان و اندیشمندان کشور و مراکز علمی و فرهنگی، نشستی در این رابطه داشته باشیم و از دستگاه‌های مختلف خواسته‌ایم این روز را متوجه قرار دهند.
ایران یکی از قربانیان آپارتاید علمی است
این استاد دانشگاه با بیان اینکه بسیاری از دستگاه‌ها و جریان‌های نخبگی از فراخوان همایش «آپارتاید علمی؛ صلح، عدالت و امنیت جهانی» استقبال کرده‌اند، تصریح کرد: امروزه یکی از زیرساخت‌های منازعات در دنیا حوزه مسائل علمی و فناوری است که ایران یکی از قربانیان این صحنه است و مورد تحریم توسط آمریکایی‌ها در حوزه علم و فناوری قرار گرفته است
وی با بیان اینکه منابع علمی ایران در حال سرقت است، خاطرنشان کرد: ملت‌های مستضعف توسط کشورهایی که در عرصه علم و فناوری صاحب قدرت هستند، دچار یک نوع استعمار علمی قرار گرفته‌اند. امروز مسئله آپارتاید علمی برای ما و جریان‌های علمی و نخبگی یک مفهوم ناشناخته نیست اما متاسفانه در تبیین این موضوع هم در داخل کشور هم در منطقه عقب‌ماندگی‌هایی داریم
دبیرکل مجمع جهانی صلح اسلامی بهره مندی از جریان علم و علم‌آموزی را از حقوق مسلم ملت ایران عنوان کرد و گفت: ما یکی از کشورهای قربانی تبعیض علمی هستیم و با توجه به اینکه از جریان آزاد علم و فناوری در دنیا ممانعت می‌شود، لازم است در جریان‌های نخبگی این مسئله مطرح شود و سعی کنیم در جهت تبیین این مسئله گام‌های اولیه را برداریم.
ریشه کنی فقر در گرو توجه به عدالت علمی است
عامری تبیین ارتباط علم با صلح، عدالت و امنیت، بررسی تبعیض و آپارتاید علم و فناوری در جهان، تاکید و تشریح بر ضرورت عدالت علمی در ایجاد زیرساخت‌های علم و توسعه در دنیا را از اهداف برگزاری هیمایش آپارتاید علنی صلح و عدالت و امنیت جهانی عنوان کرد و گفت: امروز نمی‌توان فقر را در دنیا ریشه‌کن کرد مگر آنکه عدالت علمی را مورد توجه قرار دهید.
وی افزود: بسیاری از منابع کشورهای دنیا توسط کشورهای سلطه‌جو، قدرت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی چپاول می‌شود. در بسیاری از کشورهای کمتر توسعه‌یافته و گرسنه، حاصل‌خیرترین زمین‌های کشاورزی وجود دارد اما به دلیل فقر علمی، امکان توسعه کشاورزی به صورت صنعتی و بهره‌برداری از آن را ندارند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه امروز اکثر منابع و معادن زیرزمینی کشورهای آفریقایی توسط کشورهای قدرتمند و بنگاه‌های اقتصادی غربی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند، یادآور شد:علاوهب ر کشورهای سلطه جو، برخی از بنگاه‌های بزرگ اقتصادی که به شکل کارتل‌های چندملیتی و فراملیتی فعالیت می‌کنند، نقش پررنگ‌تری در چپاول کشورها دارند و در همه امور کشورها دخالت می‌کنند.
عدالت علمی یکی از زیرساخت‌های توسعه پایدار در جهان است
عامری دلیل تسلط برخی کشورهای غربی و بنگاه‌های اقتصادی بر منابع کشورها را قدرت علمی و فناوری آنها دانست و عنوان کرد: کشورهایی که منابع شان توسط شرکت‌های چند ملیتی غارت می شود از اطلاعات لازم برخوردار نیستند ضمن اینکه این کشورها شرایط و امکانات بهره برداری از منابع خود را هم ندارند.
وی یکی دیگر از اهداف برگزاری همایش «آپارتاید علمی؛ صلح، عدالت و امنیت جهانی» را تولید ادبیات و دانش علمی در حوزه آپارتاید علمی برشمرد و گفت: عدالت علمی یکی از زیرساخت‌های توسعه پایدار در جهان است. هر کجایی که تبعیض و تحقیر رخ می‌دهد، ما نباید انتظار یک صلح پایدار را داشته باشیم. وقتی کشوری نمی‌تواند از ذخایر خود بهره‌مند شود، توسعه پیدا کند و معیشت مردم خود را تامین کند، بی‌تردید باید شاهد خشونت در آن کشور باشیم.
دبیرکل مجمع جهانی صلح اسلامی گفت: برخی از بنگاه‌های اقتصادی در دنیا می‌خواهند همه سود و ثروت در انحصار خودشان باشد. به طور مثال، منابع انرژی در کشورها در انحصار تعداد محدودی از شرکت‌ها و قدرت‌ها است. امروز نبض منابع غذایی در دنیا در انحصار تعداد محدودی از بنگاه‌های اقتصادی است.
اکثر تولیدات علمی در آمریکا توسط مهاجرین انجام می‌شود
عامری اضافه کرد: اگر عدالت علمی در دنیا وجود داشته باشد و شرایط جریان آزاد علم فراهم شود، این بنگاه‌ها و قدرت سود کمتری خواهند برد. عملا بی‌عدالتی علمی موجب عقب‌ماندگی و فقر ملت‌ها می‌شود و این مسئله، زمینه‌ساز ناپایداری و آنارشی در دنیا است.
وی درباره عدم صدور ویزا برای دانشجویان ایرانی توسط آمریکا و ایجاد محدودیت آموزش برای دانشجویان ایرانی در برخی از علوم گفت: سال‌ها است کشورهای سلطه‌طلب با ایجاد جذابیت‌های مختلف در حال سرقت منابع انسانی کشورهای مختلف هستند. در این بین آمریکایی‌ها سال‌های متمادی نیروهای متفکر، مخترع و صاحب دانش ایرانی را ربوده و برده‌اند.
جریان پیشتاز علم و فناوری کشور، مدیون نیروهای داخلی است
این استاد دانشگاه با بیان اینکه زایش علمی از طریق نیروهای بومی در حوزه‌های نخبگی در اروپا و آمریکا بسیار پایین است، اظهار داشت: اکثر تولیدات علمی در کشورهای اروپایی و آمریکا، توسط مهاجران انجام می‌شود. با این وجود، آمریکایی‌ها احساس می‌کنند اکثر ایرانیان به دلیل تعلقات ملی، به کشور بازمی‌گردند و اینگونه کشورشان را از نظر علمی بهره نمی‌گذارند.
عامری با بیان اینکه پیشرفت‌های علمی و فناوری در ایران موجب شده تا آمریکایی‌ها چنین تصوری را داشته باشند، تصریح کرد: حتما بخشی از دانشجویان و محصلان ایرانی که خارج از کشور بوده‌اند، به کشور بازگشته و به توسعه ایران کمک کرده‌اند اما جریان پیشتاز علم و فناوری در داخل کشور، مدیون نیروهای داخلی است؛ همان‌هایی که در داخل تحصیل کرده‌اند اما آمریکایی‌ها آن تصور را دارند و به همین خاطر، چنین سخت‌گیری‌هایی را دارند.
وی ایالات متحده از توانمندیهای متخصصان ایرانی ساکن آمریکا بسیاره بهره‌مند است، گفت: آیا دولت آمریکا شهروندان ایرانی متخصص را که در آمریکا ساکن هستند را هم شامل تحریم و ایجاد محدودیت می‌کند؟ امروز بسیاری از ایرانیان در مراکز علمی و فناوری اروپا و آمریکا مشغول به کار هستند. چرا آنها تنها جلوی تحصیل دانشجویان را گرفته‌اند؟
دبیرکل مجمع جهانی صلح اسلامی ادامه داد: البته ایجاد این محدودیت پذیرفتنی نیست اما نکته‌ای قابل تامل این است که آنها از نخبگان ایرانی بهره برداری می کنند. اما آنجایی که احساس خطر می‌کنند، محدودیت ایجاد می‌کنند و مانع از تحصیل می‌شوند و این همان تبعیض علمی است.
تحریم‌ها موجب انتخاب شرکای جدید شد
عامری ایجاد محدودیت‌ها را در درازمدت به نفع ایران دانست و افزود: قطعا این محدودیت‌ها موجب سختی در دسترسی به برخی از حوزه‌های علمی و فناوری می‌شود اما آثار تحریم‌ها و محدودیت‌های علمی که آمریکایی‌ها بر ما اعمال کردند، دستاوردهایی هم داشته است.
وی خاطرنشان کرد: ایران سال‌هاست که گرفتار تحریم است اما این روزها فقط ابعادآن کمی تغییر کرده است. با این وجود ایرانیان همواره نشان داده‌اند هر کجا دچار محدودیت شده‌اند، با تدبیر، کوشش و توکل به خداوند توانسته آن محدودیت پشت سر گذاشته و راه را باز کنند. آمریکایی‌ها باعث شدند که از آنها دل بکنیم و امید چندانی به خارج کشور نداشته باشیم. این مسئله موجب اتکای بیشتر به نیروهای داخلی و همچنین توجه به به دیگر حوزه‌ها و کشورها شود.
این استاد دانشگاه با بیان این که تحریم‌ها موجب بازگشت به همسایگان و انتخاب شرکای جدید شد، یادآور شد: تا مدت‌ها ما فکر می‌کردیم علم و فناوری تنها منحصر به کشورهای غربی است. این تصور غلطی بود و امروزه شاهد هستیم بزرگترین تحولات علمی در شرق و کشورهای پیرامونی و اسلامی رخ می‌دهد.
تحریم‌ها باعث بلوغ زودرس کشور در حوزه علم و فناوری شد
عامری بیان کرد: تحریم‌ها باعث شد که به دلیل تقاضای داخلی و به دلیل ارج نهادن به منابع انسانی، حوزه علم و فناوری در کشور همراه یک جهش بلند داشته باشد. شاید اگر این تحریم‌ها نبود و این گونه نمی‌توانستیم به دستاوردهای علمی برسیم، تحریم‌ها باعث بلوغ زودرس کشور در حوزه علم و فناوری شد.
دبیرکل مجمع جهانی صلح اسلامی با بیان تحریم‌ها باعث شد علم را بومی و تبدیل به ثروت کنیم، اظهار داشت: یکی از دلایلی که موجب شده نتوانیم از علم خود به خوبی استفاده کنیم این است که نتوانسته‌ایم آن را تبدیل به ثروت کنیم. با این حال تحریم‌ها چهره واقعی آمریکا را در دنیا آشکار کرد آن هم در حالی آنها سرمایه‌گذاری هنگفتی برای نشان دادن یک چهره مثبت از خود می‌کنند.
آمریکا آثار مثبت تحریم‌ها را می‌فهمید، از آنها دست می‌کشید
عامری با اشاره به اثرات منفی تحریم‌های علمی تصریح کرد: قطعا تحریم‌های علمی موجب محدودیت و آزار و اذیت بخش بزرگی از جامعه علمی ایران شده و باعث کاهش و حتی قطع ارتباطات علمی دانشگاه‌های ما با دانشگاه‌های خارجی شده است.البته عوارض منفی این مسئله، تنها متوجه ما نیست بلکه عوارض منفی این مسئله به خود آنها هم بازمی‌گردد و به جریان آزاد علم هم لطمه وارد می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: ایران از نظر علمی یک کشور عقب‌مانده نیست که این تحریم‌ها اثری بر تحریم‌کنندگان نداشته باشد و لطمه به تبادلات علمی ایران به تبادلات علمی جهان ضربه وارد می‌کند.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: وقتی از ورود دارو یا بهره‌گیری از علوم و تجهیزات پزشکی و درمانی به کشور ممانعت به عمل می‌آید، این مسئله بی‌تردید ملت ما صدمه می‌بیند. این فشارها در کوتاه‌مدت ایجاد می‌شود آثار مثبت این تحریم‌ها بیشتر از آثار منفی است و اگر آمریکایی‌ها بفهمند که تحریم‌های علمی چه آثار مثبتی برای کشور به همراه دارد، قطعا از آن تحریم‌ها دست می‌کشند.
دیپلماسی علمی باید به عنوان یک راهکار علمیاتی جدی‌تر گرفته شود
عامری در خصوص سیاست‌های ایران در حوزه دیپلماسی علمی هم ابراز داشت: در حوزه دیپلماسی علمی و هم در خصوص طراحی یک راهکار و نقشه عمل برای مقابله با تحریم‌های علمی دچار عقب‌ماندگی هستیم. اما این مسئله به معنای آن نیست که کاری نشده یا نمی‌شود کرد. دیپلماسی علمی در کشور باید به عنوان یک راهکار علمیاتی جدی‌تر گرفته شود.
وی با بیان اینکه حوزه دیپلماسی علمی در کشور باید بازتعریف و بازخوانی شود، عنوان کرد: دیپلماسی علمی باید آگاه‌سازی و یارگیری در مسیر توسعه علمی را در دستور قرار دهد. به عبارت دیگر، در چارچوب دیپلماسی علمی باید درخصوص آپارتاید علمی آگاه‌سازی کنیم و هم در میان نخبگان جهان یارگیری کرده و مسیر توسعه‌یافته‌ای را در این رابطه باز کنیم.
دبیرکل مجمع جهانی صلح اسلامی با بیان اینکه مشارکت علمی میان کشورهای اسلامی می‌تواند برای جهان اسلام و حتی دنیا همراه با دستاوردهای فراوانی باشد، یادآور شد: متاسفانه همگرایی و همکاری علمی میان کشورها و مراکز علمی و پژوهشی کشورهای اسلامی و کشورهای همسایه وجود ندارددر حالی که می توان در این زمینه اقدام کرد.
ایران به راحتی علم خود را در اختیار کشورهای کم‌برخوردار قرار می‌دهد
عامری با تاکید بر اینکه امروز همه کشورها مشتاق هستند با ایران روابط علمی داشته باشند، گفت: ایران با توجه به محدودیت‌ها، فشارها و تحریم‌ها توانسته در حوزه علم و فناوری حرفی برای گفتن داشته باشد و پیشتاز باشد. شما اگر به اتکای توان داخلی و شرکای مناسب جدید به قله‌های علمی کسب پیدا کنید، به محل جذابیت کشورها تبدیل می‌شوند و آن وقت، اگر ما به دنبال آنها نرویم، آنها به دنبال ما خواهند آمد.
وی با اینکه ما در حوزه‌هایی نظیر علوم بنیادین، نانو، هسته‌ای، پزشکی، دارویی، فنی – مهندسی، صنایع غذایی و صنایع دفاعی پیشتاز هستیم، اظهارداشت: ایران در این حوزه‌ها به خاطر اراده و عزم برای پشت سر قرار دادن تحریم‌ها و محدودیت‌ها و همچنین بومی‌سازی علوم توانسته بسیاری از معادلات را در عرصه جهانی تحت تاثیر خود قرار دهد.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: ایران همراه مورد تبعیض قرار گرفته و از قربانیان آپارتاید علمی است، اما تجربه علم و فناوری خود را به راحتی – برخلاف اروپا و آمریکا – در اختیار کشورهای کم برخوردار قرار می‌دهد.