بررسی پیشینه کارخانه آلومینیوم جنوب که در منطقه ویژه صنایع انرژی بر لامرد ( استان فارس ) واقع شده، گویای آن است که در سال۱۳۸۲ ( ۲۰۰۳ میلادی ) شرکت مجتمع صنایع آلومینیوم جنوب (سالکو) به منظور توسعه صنایع انرژی بر و با هدف صادرات، رفع فقر، افزایش اشتغال و استفاده بهینه از منابع عظیم گازی کشور با ساخت یک کارخانه ذوب آلومینیوم با ظرفیت تقریبی یک میلیون تن در سال در سه فاز جداگانه برنامه ریزی شد.
چشم‌انداز پیش‌بینی شده برای شکل گیری این مجموعه، تبدیل شدن به بزرگترین تولید کننده آلومینیوم در کشور و قرار گرفتن در جمع چهار تولید کننده برتر آلومینیوم در خاورمیانه از راه توسعه ظرفیت تولید آلومینیوم برای ایجاد ارزش افزوده در بخش انرژی و دسترسی به بازارهای صادراتی است.
قرارداد این شرکت در سال ۱۳۹۰ ( ۲۰۱۱ ) به صورت EPCF (مهندسی، اجرا و ساخت با شرط تامین مالی) با شرکت ان.اف.سی چین امضا شد و اعتبار اسنادی آن در سال ۱۳۹۴ ( ۲۰۱۵ میلادی) فعال شد.
اکنون طبق پیش بینی های صورت گرفته انتظار می رود ، افتتاح رسمی فاز نخست آلومینیوم جنوب (سالکو) آذر ماه امسال با حضور مقام‌های ذیربط کلید بخورد و به این ترتیب یک سوم از ظرفیت کارخانه فعال خواهد شد.
آمارها نشان می دهد که میزان کل سرمایه گذاری این طرح یک میلیارد دلار است و اشتغالزایی مستقیم این کارخانه یکهزار و ۲۰۰ نفر درنظر گرفته شده است.
طرح آلومینیوم جنوب با مشارکت سازمان توسعه ونوسازی معادن وصنایع معدنی ایران (ایمیدرو) و سرمایه گذاری غدیر شکل گرفت. یکی از ویژگی های پروژه سالکو، مشارکت پنج بانک کشور بوده است که با هدایت بانک صادرات صورت گرفته است.
کارخانه آلومینیوم جنوب، قرار است با ظرفیت ۱۰۰ هزار تن از مجموع ۳۰۰ هزار تن فاز نخست، وارد مدار تولید شود. دیگ های فاز نخست این مجموعه (۳۰۰ هزار تن) به مرور وارد مدار تولید می شود و در سال ۱۳۹۹ تکمیل خواهد شد. سالکو با تکمیل سه فاز به ظرفیت یک میلیون تن خواهد رسید.
هدف صنعت آلومینیوم ایران در ۱۳۹۹
جمهوری اسلامی برای افق ۱۳۹۹ دستیابی به تولید ۸۲۳ هزار تن شمش آلومینیومی را هدفگذاری کرده که برای تحقق این مهم یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری صرف می شود، صنعت آلومینیوم پس از سالها از شکل گیری مثلث سه وجهی ایرالکو، المهدی و هرمزال، تبدیل به مربع چهار ضلعی می شود که آلومینیوم جنوب از یک ایده کلان روی کاغذ، تبدیل به یک ضلع تولید در این بخش می شود.
سهم ۲۱.۵ درصد آلومینیوم از کل سرمایه گذاری
سازمان توسعه و نوسازی معادن وصنایع معدنی ایران (ایمیدرو) پیش از این اعلام کرده بود، میزان سرمایه گذاری مورد نیاز برای طرح های توسعه زنجیره آلومینیوم ۱۱ میلیارد دلار است که ۲۱.۵ درصد از کل سرمایه گذاری مورد نیاز بخش معدن وصنایع معدنی را تا افق ۱۴۰۴ در برمی گیرد.
ایران در جمع تولید کنندگان میلیونی الومینیوم خاورمیانه
امروز در منطقه خاورمیانه، شرکته های «صحار» در عمان، «قط ـ آلوم» در قطر، «دوبال» در امیرنشین دوبی، «امال» در ابوظبی امارات، آلبا در بحرین ،«معادن» در عربستان و «اجیپتالوم» در مصر، شرکت‌های مهم تولیدکننده آلومینیوم به شمار می‌روند، اما بهره برداری از کارخانه الومینیوم جنوب موجب می شود که کشورمان در شمار تولید کنندگان میلیونی این فلز راهبردی قرار گیرد.
امروز با وجود اینکه جمهوری اسلامی در تولید شمش آلومینیوم با کشورهای حاشیه خلیج فارس فاصله پیدا کرده، درحالی که برنامه ریزی و اجرای برنامه تاسیس نخستین کارخانه آلومینیوم ایران مربوط به نیمه دوم دهه ۴۰ شمسی است و در سال های آغازین دهه ۵۰ به بهره برداری رسید، هیچیک از کشورهای منطقه در این عرصه حاضر نبودند، اما جنگ تحمیلی یکی از عوامل موثر در عقب ماندگی در این بخش محسوب می شود.
علاوه براین، دوران سازندگی نیز اولویت های دیگر، مانع از توجه به این بخش شده، اما اکنون شرایط اقتصاد مقاومتی بستری برای توجه به این بخش فراهم ساخته، زیرا منابع غنی انرژی کشورمان یکی از دلایل اهمیت دادن به صنعت آلومینیوم محسوب می شود.
مطالعات نشان می دهد که ۲۵ درصد قیمت تمام شده صنعت آلومینیوم مربوط به انرژی است؛ بنابراین در این عرصه کشورمان با برخورداری از ذخایر گسترده نفت و گاز، می تواند جایگاه خود را ارتقا بخشد.
واقعیت اینکه، آمریکا روزگاری برای ساخت نخستین کارخانه آلومنییوم با ایران همکاری داشت، اما امروز جمهوری اسلامی پیشرفت های شتابنده در علوم گوناگون دارد و بنابراین برای جلوگیری از رشد ایران، واشنگتن کشورهای مختلف از جمله اروپایی را تحت فشار قرار می دهد، تا مانع از همکاری در زمینه های لازم شود.
متخصصان ایرانی نیز می دانند که بومی سازی صنایع، از جمله آلومینیوم می تواند زمینه رشد آن را فراهم سازد، اما بهره گیری از سرمایه گذاری های مشترک یکی از راه های پیشرفت در این عرصه است.
اکنون سند چشم انداز ۱۴۰۴ به عنوان نقشه راه بخش های مختلف به حساب می آید، اما برای اینکه این سند در حد آرزو نباشد، بخش‌های مختلف با همگرایی و همپوشانی می‌توانند نقشی موثر در تحقق اهداف افق ۱۴۰۴ داشته باشند.