تاریخ انتشار: ۱۸ آبان ۱۳۹۸ - ۱۵:۲۲

دهلی نو-ایرنا- دادگاه عالی هند صبح روز شنبه در حکمی اعلام کرد که معبد رام در زمین مورد اختلاف بین مسلمانان و هندوها در شهر ایودها در ایالت اوتارپرادش ساخته خواهد شد و به مسلمانان نیز زمینی دیگر برای ساخت مسجد تعلق خواهد گرفت. این حکم اگرچه در راستای خواسته های طرفداران دین هندو صادر شده است، اما احزاب مسلمان را خشنود نکرده است.

بر اساس این حکم دادگاه عالی هند، ۲.۷۷ هکتار زمین مورد اختلاف در آیودها برای ساخت معبد رام در اختیار هندو ها و همچنین ۵ هکتار برای ساخت مسجدی جدید در منطقه ای دیگر در اختیار مسلمانان قرار خواهد گرفت.

دادگاه عالی هند به دولت این کشور سه ماه مهلت داده است تا مکانیسم اجرایی کردن این دستور را  معرفی نماید.

اسد الدیو اوویسی رییس مجلس اتحاد المسلمین هند پس از انتشار رای قضات دادگاه عالی هند گفت: ما از این حکم دادگاه عالی خوشنود نیستیم. مسلمانان درخواستی برای دریافت زمین ارائه نکرده بودند بلکه آنها خواستار دریافت حق خود بودند.
 

تاریخچه اختلافات بر سر مسجد بابری

مسجد بابری نام مسجدی در شهر آیودیا در بخش فیض آباد ایالت اوتارپرادش هند در یکصد کیلومتری شرق شهر لکنو واقع و برفراز تپه‌ای به‌نام "رام کوت" به معنی "قلعه رام" قرار گرفته است.

این مسجد در زمان ظهیرالدین محمد بابر بنیان‌گذار امپراتوری گورکانیان هند و به دست "میرباقی اصفهانی" اولین حاکم منصوب او در این منطقه ساخته شد.

بر سر درب ورودی و دو طرف منبر این مسجد، کتیبه‌هایی به شعر فارسی وجود داشت که تاریخ بنای مسجد در کتیبه سردرب به حساب ابجد ۹۳۵ ق و در کتیبه منبر، با عبارت "خیرباقی" سال ۹۲۳ ق ذکر شده بود.

بدستور میرباقی اصفهانی بر سر درب و دو طرف مسجد بابری نوشته هایی به فارسی حک کردند که امروزه اثری از آن نمانده است.

این مسجد در ۱۹۹۲ میلادی توسط هندوهای افراطی تخریب شد. هندوهای افراطی اعتقاد دارند که مسجد فوق در محل زادگاه خدای آنها "رام" بنا شده و قبل از تاسیس مسجد در آن مکان قرار داشته است.

از زمان تسلط انگلیس بر شبه قاره هند تاکنون مسجد بابری موضوع درگیری‌های خونینی میان هندوها و مسلمانان بوده است. نخستین رویداد خشونت‌آمیز ثبت شده برسر مسجد بابری میان مسلمانان و هندوها در سال ۱۸۵۳ میلادی در دوران استعمار بریتانیا در هند شکل گرفت. در ۱۸۵۵ میلادی «نویل»، افسر ارشد انگلیسی، بدون ارائه سند تاریخی، بر ادعای هندوها صحه گذاشت.

البته پیش از تخریب مسجد، خشونت بر سر این اختلاف هر از چند گاهی بروز می نمود و مقامات قضائی با وعده ساخت معبد یا استفاده از این مسجد به عنوان محل عبادت تشنج عمومی را فروکش می نمودند؛ اما با تخریب مسجد بابری ناآرامی‌ و درگیری‌های متعددی آغاز شد که ابعاد مذهبی، اجتماعی، سیاسی و حقوقی پیدا نمود و گفته می شود که تاکنون بیش از ۲۰۰۰ نفر که بیشتر آنان مسلمان بودند در درگیری‌های مربوط به مسجد بابری جان خود را از دست داده اند.

نخستین رویداد خشونت‌آمیز برسر مسجد بابری میان مسلمانان و هندوها در سال ۱۸۵۳ م/ ۱۲۳۲ ش در دوران استعمار بریتانیا در هند شکل گرفت. در ۱۸۵۵ م/ ۱۲۳۴ ش «نویل»، افسر ارشد انگلیسی، بدون ارائه سند تاریخی، بر این ادعای هندوها صحه گذاشت که بابر معبدی را که به محل تولّد رام چَنْدَر مشهور بود را ویران کرده و بر ویرانه آن مسجدی ساخته که به نام بابر نامگذاری شد. عقیده هندوها، مبنی بر این بود که در محوطه مسجد و خارج از شبستان، سکو (چَبوتْرا) ی زادگاه رام و کمی دورتر از آن، آشپزخانه (رَسوئی) سیتا، زن رام، قرار گرفته بود.

تا سال ۱۸۵۵ م/ ۱۲۳۴ ش هندوها و مسلمانان از بخش‌های مختلف یک ساختمان استفاده می‌کردند اما در سال ۱۸۵۷/ ۱۲۳۶ ش یک حصار بیرونی مقابل مسجد قرار دادند و از ورود هندوها به حیاط داخلی ممانعت شد. تلاش‌های هندوها در سال ۱۸۸۳/ ۱۲۶۲ ش برای ساخت معبدی در محوطه خارجی این مسجد از سوی مقامات دولتی بریتانیایی مورد مخالفت قرار گرفت.

در شورش‌های همگانی سال ۱۹۳۴ م/ ۱۳۱۳ ش دیوارهای اطراف مسجد و یکی از گنبدهای آن صدمه دید که این صدمات از سوی دولت بریتانیا بازسازی شد. سپس هیئت مرکزی اوقاف مسلمانان در ایالت اوتارپرداش این مسجد و زمینه وابسته به آن را که قبرستانی به نام گنج شهیدان بود به‌عنوان وقف ثبت کرد.

در تاریخ اول دی ماه ۱۳۲۸ مسلمانان با مراجعه به دادگاه و اداره پلیس،  از اقدام هندو ها در خصوص نصب بت رام  زیر گنبد میانی مسجد و روبرو محراب شکایت کردند.

دادستان فیض آباد با قفل کردن در مسجد، ورود عموم را به آنجا ممنوع کرد و سپس سر وزیر ایالت، به حکم جواهر لعل نهرو، اولین نخست‌وزیر هند پس از استقلال، دستور داد که بت را از مسجد بیرون آورند. اما این مسجد برای ۳۵ سال بسته ماند. تا در اول فوریه ۱۹۸۶ م/ ۱۲ بهمن ۱۳۶۴ ش در پی حکم دادگاه فیض آباد، قفل در شکسته شد و مسجد بابری در اختیار هندوها قرار گرفت.

کمتر از دو سال بعد در ۱۹۸۷ م /۱۳۶۶ ش کمیته‌ای مرکب از سران شیعه و سنی به نام «کمیته اقدام بابری مسجد» با هدف بازپس گرفتن این مسجد، تشکیل شد. این کمیته در نخستین سالگرد اشغال مسجد، اعتصاب سراسری و راهپیمایی معترضانه مسلمانان را به این عمل که آن را غیراصولی می‌دانست سازمان داد و در سال ۱۹۸۸ م /۱۳۶۷ ش در زمان نخست وزیری راجیو گاندی این مسئله به دادگاه عالی هند ارجاع شد و دادگاه موضوع را ملی اعلام کرد تا مایه اختلاف میان گروه‌های مذهبی نشود.

در ۱۹۹۰ م (۱۳۶۹ ش) بیش از یک میلیون هندو وارد آیودیا شدند و سنگ بنای معبد رام را به دست روحانی معروف خود، در نود متری مسجد قرار دادند.

در همین سال حزب بهارتیا جانتا پارتی با به راه انداختن راهپیمایی نظر هندوها را نسبت به مسئله مسجد بابری جلب کرد که موجب درگیری‌های خونین جدیدی میان هندوها و مسلمانان شد و در دی ماه همان سال «سازمان جهانی هندوها» اعلام کرد که هندوها به هیچ قیمتی از ادامه عملیات ساختمانی معبد رام دست برنمی‌دارند.

با پیشنهاد دولت مرکزی، گفت و گو میان رهبران هندو و مسلمانان دربارهٔ مسجد بابری آغاز شد، اما پس از قتل راجیو گاندی و پیروزی حزب بهارایتا جاناتا در ایالت اوتارپرادش، گفت و  گوها متوقف و سروزیر  این ایالت، سوگند خورد معبدی در محل مسجد بابری احداث کند.

در اوت ۱۹۹۲ م/ مرداد ۱۳۷۱ ش دولت ایالتی با تصرف تمام زمین‌های وقفی اطراف مسجد، به ساختن دیواری پیرامون آن اقدام کرد و دولت ناراسیمها رائو، نخست‌وزیر وقت، برای بررسی بحران مسجد بابری «اجلاس همبستگی ملی» تشکیل داد.

در ۶ دسامبر ۱۹۹۲ م/۱۵ آذر ۱۳۷۱ ش با وجود اقدامات دولتی برای تشکیل اجلاس همبستگی ملی، مسجد بابری مورد حمله تجمع سازمان‌یافته بیش از ۱۵۰ هزار  هندوی افراطی قرار گرفت. هرچند سازمان‌دهندگان تجمع تعهد داده بودند که به مسجد آسیبی نمی‌رسانند اما این بنای تاریخی را به کلی تخریب کردند. هندوهای افراطی در حالی مسجد را ویران کردند که حضور نیروی انتظامی محسوس نبود.

در نوامبر سال ۱۹۹۴ م/آبان ۱۳۷۳ ش دادگاه عالی هند با درخواست هندوها مبنی بر ایجاد معبدی در کنار زمین مسجد مخالفت کرد. در سال ۲۰۰۱ م/ ۱۳۸۰ ش تنش‌ها در سالروز تخریب مسجد افزایش یافت و گروه ویشوا هندو پریشاد متعهد شد که معبد هندو را در این محل بازسازی می‌کند. در  آوریل سال ۲۰۰۲ م/۱۳۸۱ ش سه قاضی عالی‌رتبه در هندوستان دادگاهی را برای تعیین مالکیت این زمین تشکیل دادند.

در سپتامبر سال ۲۰۰۳ م/ دی ماه ۱۳۸۱ ش، دادگاهی هفت رهبر هندو را مسئول تخریب این مسجد دانست.

متعاقب این عمل ناآرامی‌های شدیدی شکل گرفت که از سال ۱۹۴۷ م و تقسیم هند که منجر به تشکیل کشور اسلامی پاکستان شد، در این کشور خشونت‌های مذهبی با این شدت، مشاهده نشده بود.

در سپتامبر ۲۰۱۰ میلادی در پی شکایت مسلمانان شاخه لکنو، دادگاه عالی الله‌اباد، حکمی صادر کرد مبنی بر اینکه زمین محوطه مسجد بابری بین هندوها و مسلمانان تقسیم شود. بر اساس این حکم مجموعه زمین‌های مسجد بابری به سه بخش تقسیم شده‌ است که یک بخش برای معبد هندوها و برای بت‌های "رام" که در آن محل نصب است، یک بخش در مالکیت هندوهای "اننموهی آکارا" که هم اکنون نیز آن را در دست دارند و بخش سوم به مالکیت مسلمانان برای ساخت دوباره مسجد بابری اختصاص داده شده‌ است. این دادگاه با اشاره به سابقه وجود معبد در این مکان و تخریب و ساخت مسجد بابری در دوران‌های بعد و با مد نظر قرار دادن عقیده مسلمانان نسبت به عدم امکان ساخت بنایی دیگر به جای مسجد، حکم فوق را صادر کرده‌است. از سه قاضی این دادگاه یک نفر مسلمان و دو نفر هندو بودند که در جمع‌بندی؛ قاضی مسلمان و یکی از دو قاضی هندو به تقسیم مکان مسجد رای دادند و یکی از قضات نیز خواهان این بود که این مکان در اختیار هندوها قرار گیرد که در نهایت نظر اکثریت به عنوان رای دادگاه اعلام شد.

برخی سازمان‌های هندویی از حکم این دادگاه استقبال کردند ولی سازمان‌های اسلامی به آن اعتراض کرده و در دیوان عالی هند در دهلی تقاضای فرجام نمودند.