نشست های پژوهشی دوازدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران صبح امروز در هتل پارس کرمان به پایان رسید.
منظومه آصلی و کرم؛ مبارزه بدون بدبینی
مژگان چاهیان پژوهشگر موسیقی نواحی و مدرس دانشگاه در ابتدای بخش اول آخرین نشست های پژوهشی دوازدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران با معرفی مقاله خود با عنوان «تجزیه و تحلیل موسیقایی منظومه اصلی و کرم در منطقه خراسان شمالی به روایت روشن علی گل افروز» توضیح داد: با توجه به تعامل قومیت های مختلف در منظومه های داستانی با نوعی از ادبیات رو به رو هستیم که به آن ادبیات قومی می گوییم. این منظومه به خلق شخصیت پردازی خلاصه نمی شود. در این داستان ها انسان با زندگی مبارزه می کند اما با بدبینی بیگانه است. در این شرایط موسیقی آوازی نسبت به موسیقی سازی اولویت دارند که عمدتا دربرگیرنده منظومه هایی عاشقانه است.
تنوع مقام های موسیقی در منظومه های عاشقانه خراسان
وی با ذکر نمونه هایی از منظومه های عاشقانه منطقه خراسان شمالی گفت: ساختار منظومه های عاشقانه منطقه خراسان شمالی که اشعار ترکی دارند دربرگیرنده فرم ترکیبی مشتمل بر نثر، شعر، میان پرده های سازی و صندوق مقام است. براین اساس ساختار موسیقایی شکل می گیرد که در این زمینه می توان به داستان اصلی و کرم اشاره کرد و دربرگیرنده مقام هایی چون «کیلیسیا»، «آه زار»، «تجنیس»، «وداع کرم و اصلی»، «عندلیب»، «هرایی»، «تجنیس» و «صندوق مقام» است. در نهایت می بینیم که داستان کرم و اصلی نتیجه ای از تعامل فرهنگی و موسیقایی قومیت های مختلف در خراسان شمالی است که تبدیل به یک خاستگاه بسیار مهم فرهنگی شده است.
تغییرات فرهنگی اجتناب ناپذیرند
در ادامه مریم قرسو پژوهشگر و اتنوموریکولوگ با ارائه تاریخچه ای از پژوهش های موجود در حوزه موسیقی اقوام گفت: ما در کنار پژوهش موسیقی، جامعه انسانی موسیقی هم داریم و یکی از نظریه های این حوزه مبحث «تغییرات» است. یعنی موسیقی اقوام ایران بر اساس تغییرات ریشه ای زندگی انسان ها در مناطق مختلف صورت گرفته بافت خود را تغییر خواهد داد و این حقیقتی غیر قابل انکار است.
وی سخنان خود را با این پرسش ادامه داد که مواجهه با این تغییرات باید چگونه باشد؟ و افزود: ما دوست نداریم در این حوزه آشنایی زدایی اتفاق بیفتد. اما نمی توانیم از این تغییرات هم جلوگیری کنیم. پس باید این تغییرات را پذیرفت و کاری کرد که تصویر موسیقی امروز هدفمند و بر مبنای روش توسط پژوهشگران ثبت شود.
ایران مرکز جهانی ادبیات عاشیق هاست
پرفسور علی کافکاسیالی مدرس و پژوهشگر موسیقی ملل از کشور ترکیه سخنران بخش بعدی این نشست و موضوع «جایگاه داستان های فولکلوریک در فرهنگ مردمی ایران» محور اصلی سخنان این پژوهشگر بود.
وی گفت: مهم ترین منطقه در سراسر دنیا در حوزه ادبیات عاشیق های ایران به مثابه یک رنگین کمان فرهنگی است که منحصر به فرهنگ ترک ها نمی شود و در برگیرنده اقوام دیگری هم است از چین تا جنوب سیبری این ادبیات گسترده است اما این حوزه در ایران از همه این نقاط دنیا وسیع تر است و می توان گفت حوزه فرهنگی در ایران با تمام نقاطی که من در آن پژوهش می کنم یک تنه برابری می کند.
محمد اله یاری مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد، احمد صدری دبیر دوازدهمین جشنواره موسیقی نواحی، بردیا صدرنوری مدیر جشنواره موسیقی نوای خرم، فردین خلعتبری آهنگساز، فواد توحیدی پژوهشگر موسیقی نواحی و صادق چراغی پژوهشگر موسیقی نواحی از جمله افرادی بودند که در آخرین روز نشست های پژوهشی دوازدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران شرکت داشتند.
دوازدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران از ۱۶ آبان در کرمان آغاز شده و امشب طی مراسم اختتامیه ای به کار خود پایان خواهد داد.