خبرگزاری جمهوری اسلامی روز پنجشنبه ۱۶ آبان‌ماه سال جاری، خبری مبنی بر مشاهده تاربال‌های نفتی در حد وسیعی در سواحل جزیره قشم را منتشر کرد.
مواد نفتی در دریا بر اثر عوامل جوی و تابش خورشید و تبخیر اجزای سبکتر، تغلیظ شده و حالتی قیر گونه به خود می‌گیرد که جریان باد و امواج، آن‌ها را به صورت توده درآورده و به ساحل می‌راند. مشاهده تاربال در سواحل، از اولین هشدارهای بروز آلودگی نفتی است و اهمیت گلوله‌های نفتی یا تاربال به سبب همین هشدار دهندگی است.
پس از انتشار خبر، مسوولان طی تماس با دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی در قشم، نشانی سواحل آلوده را درخواست کردند که در اختیار آنان قرار گرفت.
تاربال نرم از آلودگی جدید نشان دارد
سید محمد هاشم داخته، مدیر محیط زیست سازمان منطقه آزاد قشم به خبرنگار ایرنا گفت: اگر تاربال‌ها نرم بوده و قابلیت تغییر شکل با اندک فشاری داشته باشند، بدان معناست که آلودگی جدیدی رخ داده است و به آلودگی رخ داده در شهریورماه سال جاری مرتبط نیست.
اولین بار در شهریور ماه امسال گزارشی در مورد آلودگی نفتی ساحل قشم و لارک منتشر شد. چند روز پس از انتشار نخستین هشدارها، مدیر محیط زیست سازمان منطقه آزاد قشم، خبر اعزام ۱۰۰ نیرو برای جمع‌آوری تاربال‌های نفتی را اعلام کرد.
به گفته داخته، هرچند آلودگی‌های دریایی و پاکسازی آن در حوزه بنادر و دریانوردی تعریف شده است اما نهادها و اداره‌های مخالف ازجمله محیط زیست، اداره بنادر و دریانوردی، کلوپ‌های غواصی و مردم برای پاکسازی ساحل‌های قشم از آلودگی‌های نفتی به میدان آمدند.
در حال حاضر، تحقیقات میدانی نشان از آن دارد که اگرچه در مناطقی تاربال‌ها سفت و غیر قابل تغییر شکل هستند، اما بیشتر این تاربال‌ها ترد و نرم هستند و از این رو به نظر می‌رسد که مربوط به آلودگی جدید است.
آلودگی جدیدی رخ نداده است
رییس اداره بنادر و دریابانی قشم در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: نیروهای این اداره به مناطق بیان شده مراجعه کرده‌اند، اما آلودگی جدید مشاهده نشده‌است.
این در حالی است که بنا به مشاهدات عینی خبرنگار ایرنا در غروب روز دوشنبه ۲۰ آبان‌ماه در محدوده ساحل جنوبی در کیلومتر پنج شهر قشم، ساحل آکنده از تکه‌های بزرگ تاربال‌های نفتی بوده‌است.
رئیس اداره بنادر قشم افزود: البته آلودگی شهریورماه به طور کامل پاکسازی نشده‌است و جذر و مد مانع از انجام کار می‌شود.
علی اشتری ادامه داد: با توجه به گستردگی ساحل باید مردم به صورت کمپین های مختلف به این مساله ورود کنند.
وی خاطرنشان کرد: در شهریورماه گذشته سواحل محدوده پلاژ طلایی(سیمین سابق) تا رمچاه تا حد امکان پاکسازی شد.
مناطق عمیق ساحل قشم آلوده است
رییس اداره محیط زیست قشم نیز گفت: برخی مناطق از ساحل جنوبی مورد بازدید قرار گرفت، که با توجه به اندک بودن مناطق آلوده، به نظر می‌رسد گلوله‌های نفتی باقیمانده آلودگی‌های ۲ ماه قبل باشند.
صادق رستمی افزود: البته با ارسال غواص به نقاط عمیق در خط ساحلی جنوبی، آلودگی‌های نفتی مشاهده شد.
وی ادامه داد: در پایان این هفته با بررسی ۶۰ کیلومتر از سواحل جنوبی قشم، این مساله مورد بررسی دوباره قرار می‌گیرد.
رییس اداره محیط زیست قشم گفت: به طور معمول صیادان و جوامع محلی قبل از مسولان و رسانه ها از جریان آلودگی‌ها آگاه می‌شوند که تا کنون گزارشی از سوی مردم بومی دریافت نشده است.
آلودگی دریا چه زمانی پایان می‌یابد
با گذشت حدود ۲ ماه از آلودگی پیشین سواحل قشم، علت اصلی آن هنوز از سوی مراجع رسمی اعلام نشده‌است. البته گمانه‌زنی‌ها برای منشا این آلودگی‌ها، از راه‌یابی احتمالی آلودگی در اثر شست‌وشوی مخزن نفت‌کش‌ها یا تخلیه بار قاچاق به دریا حکایت دارد.
با توجه به مواج بودن دریا در روزهای اخیر این گمانه نیز قوت پیدا می‌کند که باقیمانده آلودگی نفتی در ماه‌های گذشته، در اثر توفان و امواج دریا دوباره از سواحل قشم سر برآورده‌اند؛ این امر خود باعث طرح این سوال می‌شود که آلودگی‌های نفتی در دل دریا تا چه زمانی باقی می‌ماند و چرا عزمی برای پاکسازی دریا شکل نمی‌گیرد؟
از آنجا که تاربال در برابر آفتاب تبدیل به توده‌ای چسبنده می‌شود، می‌تواند به هر جسم، کفش، پا یا بدن شناگران بچسبد و جداسازی آن بسیار دشوار است. از سوی دیگر تاربال‌ها خطری برای اکوسیستم هم به شمار می‌روند. این آلودگی‌ها می‌توانند به دلیل چسبندگی زیاد، پرندگان دریایی و حیوانات کوچک چون حلزون‌ها و خرچنگ‌ها را از بین ببرند.
به نظر کارشناسان، عوامل گوناگونی از جمله نوع و جنس ساحل در ماندگاری تاربال‌ها تاثیرگذار است. این توده‌ها نسبت به تغییرات جوی مقاوم هستند و گاه ممکن است با پوشش لایه‌ای از ماسه، از دید پنهان بمانند.
حال سوال این است که اگر آلودگی مربوط به دوره قبلی است، چرا با وجود ورود دادستان قشم برای پاکسازی آلودگی نفتی، هنوز با خشم گاه به گاه دریا، شاهد بازگشت گلوله‌های نفتی در وسعت زیاد هستیم؟ و آیا عزمی اساسی برای پاکسازی اساسی دریا از آلودگی‌های نفتی وجود دارد؟
آنچه در تمام اظهارات ضد و نقیض مسوولان به صورت مشترک مورد قبول واقع شده است، آلودگی سواحل جزیره قشم، به ویژه در مناطق عمیق است که برای بوم‌سازگان(اکوسیستم) دریا بسیار خطرناک تلقی می‌شود.
دریا یک نعمت خدادادی است که باید برای حفظ آن و تحویل به آیندگان نهایت کوشش را داشت و از این رو مسوولانی که در پی توسعه فعالیت‌های نفتی، شیلاتی، صنعتی و گردشگری هستند، با این دیدگاه که تمام این فعالیت‌ها دریا محور است، باید برای محافظت از این امانت خدادادی نهایت تلاش خود را به کار ببرند.
باید پرسید سازمان منطقه آزاد قشم، فرمانداری شهرستان و دیگر نهادهای مسوول برای حفظ این نعمت خدادادی چه فعالیت‌هایی انجام داده‌اند؟