متن کامل این گزارش که یک نسخه ترجمهشده از آن در اختیار خبرگزاری جمهوری اسلامی قرار گرفته به شرح زیر است:
A. مقدمه
۱. این گزارش مدیرکل موقت به شورای حکام و به موازات آن به شورای امنیت سازمان ملل (شورای امنیت) درخصوص اجرای تعهدات مرتبط هستهای جمهوری اسلامی ایران (ایران) ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و درخصوص موضوعهای مرتبط با راستیآزمایی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت است. این (گزارش) همچنین اطلاعاتی درخصوص موضوعهای مالی، مشورتها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجاد شده توسط برجام، ارایه میدهد.
B. سابقه
۲. چهاردهم ژویٔیه ۲۰۱۵، چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا، بههمراه نماینده عالی اتحادیه اروپا برای امور خارجی و سیاست امنیتی (۳+E۳/EU) و ایران در مورد برجام توافق کردند. بیستم ژویٔیه ۲۰۱۵ شورای امنیت قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) را به تصویب رساند که در آن از جمله از مدیرکل درخواست کرد «راستیآزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هستهای ایران برای کل دوره تعهدات یادشده درچارچوب برجام را برعهده گیرد.»
در اوت ۲۰۱۵، شورای حکام به مدیرکل اجازه داد تا راستیآزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هستهای ایران همانگونه که در برجام پیش بینی شده را انجام داده و بر همین اساس برای کل دوره تعهدات یادشده در پرتو قطعنامه شماره ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل، منوط به در اختیار داشتن منابع مالی و منطبق با رویههای پادمانی استاندارد آژانس، گزارش کند. شورای حکام همچنین اجازه داد که آژانس با کمیسیون مشترک همچنانکه در سند شماره ۲۰۱۵/۵۳/GOV و اصلاحیه یک آن آمده، مشورت و تبادل اطلاعات کند.
۳. در دسامبر ۲۰۱۶ و ژانویه ۲۰۱۷ مدیرکل ۹ سند، که از سوی همه اعضای کمیسیون مشترک تهیه و به تایید رسیده و متضمن روشنگریهایی برای اجرای اقدامات مرتبط هستهای ایران مندرج در برجام برای دوره زمانی آن بود را با کشورهای عضو در میان گذاشت.
۴. هشتم مِی ۲۰۱۹، ایران بیانیهای منتشر کرد که از جمله حاوی این مطلب بود «...در راستای اعمال حقوق خود، همانطور که در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام مصرح است، شورای عالی امنیت ملی ایران دستوری مبتنی بر توقف برخی اقدامات ایران ذیل برجام از امروز صادر کرد.»
۵. هزینه سالانه تخمینی آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و راستیآزمایی و نظارت تعهدات مرتبط هستهای ایران به شرح مندرج در برجام، مبلغ ۹.۲ میلیون یورو در سال است. برای سال ۲۰۱۹ منابع مالی فرابودجهای، چهار میلیون یورو از ۹.۲ میلیون یورو لازم است. تا هفتم نوامبر ۲۰۱۹، مبلغ ۷.۱ میلیون یورو منابع مالی فرابودجهای برای تامین هزینه فعالیتهای مرتبط با برجام برای سال ۲۰۱۹ و بعد آن در دسترس است.
C. فعالیتهای راستیآزمایی و نظارت بر برجام
۶. از تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ (روز اجرای برجام) آژانس اجرای تعهدات مرتبط هستهای ایران، ذیل برجام را منطبق با رویههای پادمانی استاندارد آژانس و به شیوهای بیطرفانه و عینی راستیآزمایی و نظارت کرده است.
آژانس از زمان انتشار گزارش فصلی اوت ۲۰۱۹ مدیرکل موقت که در بروز رسانیهای مربوطه در دو گزارش در سپتامبر و نوامبر ۲۰۱۹ آمده است، بشرح ذیل گزارش میدهد.
۱.C. فعالیتهای مربوط به آب سنگین و بازفرآوری
۷. ایران ساخت رآکتور تحقیقاتی آبسنگین اراک (رآکتور ۴۰-IR) را طبق طراحی اولیه آن پیگیری نکرده است. ایران قرصهای اورانیوم طبیعی، میلههای سوخت یا مجموعههای سوخت طراحی شده به صورت ویژه برای راکتور ۴۰-IR طبق طراحی اولیه را تولید یا آزمایش نکرده و همه قرصهای سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعههای سوخت موجود در انبار تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده است (بندهای ۳ و ۱۰)
۸. ایران به اطلاعرسانی به آژانس درخصوص موجودی آب سنگین در ایران و تولید آب سنگین در کارخانه تولید آب سنگین ادامه و به آژانس اجازه داده است که بر میزان ذخایر آب سنگین ایران و مقدار آب سنگین تولید شده در HWPP نظارت کند. (بند ۱۵).
۲۸ اکتبر ۲۰۱۹، آژانس راستیآزمایی کرد که مقدار تولید شده و در حال استفاده از آب سنگین در این کارخانه ۱۲۸.۹ متریک تن است. در طول دوره گزارشدهی، ایران بیش از ۱۳ متریک تُن، آب سنگین نداشته است (بند ۱۴).
۹. ایران فعالیتهای مربوط به بازفرآوری را در رآکتور تحقیقاتی تهران (TRR) و تأسیسات تولید ایزوتوپ مولیبدن، ید و زنون(MIX) و یا در هر تأسیسات اعلام شده دیگر به آژانس، انجام نداده است (بندهای ۱۸ و ۲۱).
۲.C. فعالیتهای مربوط به غنی سازی و سوخت
۱۰. در کارخانه غنیسازی سوخت (FEP) در نطنز بیش از ۵۰۶۰ سانتریفیوژ ۱-IR به صورت نصب شده در ۳۰ آبشار به شکل پیکرهبندی شده در واحدهای عملیاتی در زمان توافق پیرامون برجام به صورت نصب شده وجود نداشته است (بند ۲۷). ایران ۱۸ سانتریفیوژ ۱-IR را از میان سانتریفیوژهای در حال نگهداری در انبار به منظور جایگزینی با سانتریفیوژهای آسیبدیده یا خراب نصب شده در FEP خارج کرده است (بند ۲۹.۱).
۱۱. ایران به غنیسازی UF۶ در FEP و از زمان گزارش فصلی قبلی مدیرکل موقت، غنیسازی اورانیوم را در کارخانه آزمایشی غنیسازی در نطنز و کارخانه غنیسازی فردو ادامه داده است.
همچنان که پیش از این گزارش شده است، هشتم جولای ۲۰۱۹، آژانس راستیآزمایی کرد که ایران شروع به غنی سازی UF۶ با غنای بالاتر از ۳.۶۷ درصد از اورانیوم ۲۳۵ کرده است (بند ۲۸). از آن زمان تاکنون، ایران اقدام به غنیسازی اورانیوم تا ۴.۵ درصد از اورانیوم ۲۳۵ کرده است. (بند ۲۸).
همچنان که پیش از این گزارش شده است، در اول جولای ۲۰۱۹، آژانس راستیآزمایی کرد که کل موجودی ذخیره شده اورانیوم غنیسازی شده ایران از میزان ۳۰۰ کیلوگرم UF۶ غنیشده تا میزان ۳.۶۷ درصد اورانیوم ۲۳۵ (یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی) فراتر رفته است (بند ۵۶). میزان ۳۰۰ کیلوگرم UF۶ معادل با ۲۰۲.۸ کیلوگرم اورانیوم است.
۱۳. تا سوم نوامبر ۲۰۱۹، آژانس راستیآزمایی کرد که براساس برجام و مصوبههای کمیسیون مشترک، میزان کلی ذخیره اورانیوم غنیشده تا ۳.۶۷ درصد «اورانیوم ۲۳۵»، ایران ۳۷۲.۳ کیلوگرم ( + ۱۳۰.۷ کیلوگرم از زمان گزارش فصلی پیشین مدیرکل موقت ) بوده است. این ذخیره شامل ۲۱۲.۶ کیلوگرم اورانیوم غنیشده تا ۳.۶۷ درصد از «اورانیوم ۲۳۵» تولید شده پیش از هشتم جولای ۲۰۱۹ و ۱۵۹.۷ کیلوگرم اورانیوم غنیشده تا ۴.۵ درصد از «اورانیوم ۲۳۵» تولید شده از هشتم جولای ۲۰۱۹ بوده است.
۱۴. در کارخانه غنیسازی سوخت فردو (FFEP)، بیش از ۱۰۴۴ سانتریفیوژ ۱-IR در یک بال (واحد ۲) از تأسیسات یادشده قرار داده نشده است (بند ۴۶). ششم نوامبر ۲۰۱۹، آژانس راستیآزمایی کرد که تعداد ۱۰۲۰ سانتریفیوژ ۱-IR در ۶ آبشار نصب هستند. در همان زمان، آژانس راستیآزمایی کرد که ۱۰ سانتریفیوژ ۱-IR در قالب طراحی موقعیتهای ۱۶ سانتریفیوژ ۱-IR نصب شده بودند و یک سانتریفیوژ ۱-IR در یک موقعیت جداگانه نصب شده بود؛ به منظور انجام «تحقیق مقدماتی و فعالیتهای تحقیق و توسعه در ارتباط با تولید ایزوتوپهای پایدار». ایران در بازه زمانی گزارش، هیچگونه غنیسازی یا فعالیتهای تحقیق و توسعه مرتبط در این کارخانه انجام نداده و هیچ نوع مواد هستهای در کارخانه وجود نداشته است (بند ۴۵).
۱۵. همچنانکه پیش از این گزارش شده است، ششم نوامبر ۲۰۱۹ آژانس راستیآزمایی کرد که ایران یک مخزن UF۶ طبیعی را از FEP به FFEP منتقل کرده است. در همان زمان، آژانس همچنین راستی آزمایی کرد که این مخزن در FFEP برای خوراکدهی به دو آبشار سانتریفیوژ IR۱ ، که از ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ (روز اجرای برجام ) میچرخند، برای آمادهسازی، متصل شده است.
همچنین در همان تاریخ، آژانس راستیآزمایی کرد که دو آبشار سانتریفیوژ IR۱ که همه زیرساختهای مرتبط با آنها در وضعیت غیرفعال مانده بودند و دو آبشاری که در حال انجام اصلاحات به منظور تولید ایزوتوپهای پایدار بودند، بدون تغییر ماندند. نهم نوامبر ۲۰۱۹ آژانس راستیآزمایی کرد که ایران خوراکدهی UF۶ به دو آبشار سانتریفیوژ IR۱ که از روز اجرای برجام در حال چرخش بودند را برای غنیسازی آغاز کرده است . از ششم نوامبر ۲۰۱۹ مواد هستهای در FFEP قرار داده شده و از ۹ نوامبر نیز ایران غنیسازی را در این کارخانه آغاز کرده است (بند ۴۵).
۱۶. همه سانتریفیوژها و زیرساختهای مربوطه در انبار، تحت نظارت مداوم آژانس باقی ماندهاند (بندهای ۲۹، ۴۷، ۴۸ و ۷۰). با این حال، در طول دوره این گزارش برخی از سانتریفیوژها و زیرساختهای وابسته به آنها از انبار برای نصب در PFEP در حالیکه تحت نظارت مستمر آژانس در کل فرایند قرار داشتهاند ،خارج شدهاند. ( بند ۷۰)
آژانس دسترسی منظم به ساختمانهای مرتبط در نطنز شامل همه FEP و کارخانه نیمه صنعتی غنیسازی (PFEP) را ادامه داده و دسترسی روزانه طبق درخواست آژانس انجام شده است (بند ۷۱). آژانس همچنان دسترسی معمول به FFEP، از جمله دسترسی روزانه در صورت درخواست، داشته است. (بند ۵۱)
۱۷. از زمان گزارش فصلی پیشین مدیرکل موقت، ایران برخی فعالیتهای غنیسازی انجام داده که در راستای برنامه بلندمدت غنیسازی تحقیق و توسعهاش، که شانزدهم ژانویه ۲۰۱۶ به آژانس ارائه کرده است، قرار ندارند( بند ۵۲).
۱۸. در تاریخ ۲۶ اکتبر ۲۰۱۹، آژانس راستیآزمایی کرد که همه میلههای سوخت پرتودهی شده در TRR در ایران از میزان پرتودهی کمتر از یک رَم بر ساعت (در یک متر در هوا) برخوردار نیستند.
۱۹. ایران هیچکدام از تأسیسات اعلام شده را به منظور تبدیل مجدد صفحات سوخت یا ضایعات به UF۶ مورد استفاده قرار نداده و از ساخت تأسیسات جدید بدین منظور به آژانس اطلاعی نداده است (بند ۵۸).
۳.C. تحقیق و توسعه، تولید و موجودی سانتریفیوژ
۲۰. همانطور که پیش از این گزارش شد، ایران هشتم سپتامبر ۲۰۱۹ به آژانس اطلاع داد که اتصالهای سرپوش را بهگونهای تغییر خواهد داد که محصول و باقیماندهها در پنج آبشار تحقیق و توسعه در نطنز( شمارههای ۲ ، ۳ ، ۴ ، ۵ و ۶) به صورت جداگانه جمعآوری شوند(بند ۳۲ و ۴۲) .
۲۱. ایران ۲۳ اکتبر ۲۰۱۹ در نامهای به آژانس اطلاع داد که قصد دارد ۶ نوع جدید از ماشینهای سانتریفیوژ، مشخصا ۷-IR-s ،IR۹ ،IR۸B ،IR۸s ،IR و IR۶smo را در موقعیت تکی در PFEP نصب کند. آژانس در مکاتبه ۲۴ اکتبر ۲۰۱۹، از ایران خواست الگوهایی را که در تاریخ پانزدهم ژانویه ۲۰۱۶ به آژانس ارایٔه کرده بود بهنحوی بروزرسانی کند که مشخصات سانتریفیوژهای IR۸B ،IR۸s، IR-s ،IR۹ و IR۶smo را در برگیرد.در مکاتبه چهارم نوامبر ۲۰۱۹، ایران پرسشنامه اطلاعات طراحی برای PFEP را بهگونهای بروزرسانی کرد که همه انواع سانتریفیوژهای موجود را دربرگیرد.(۳۶)
۲۲. پنجم نوامبر ۲۰۱۹، آژانس راستیآزمایی کرد که سانتریفیوژها و آبشارهای زیر در خطوط ۲ و ۳ تحقیق و توسعه نصب شده و با UF۶ آزمایش میشوند(بند ۴۲-۳۲): تا ۲۲ سانتریفیوژ IR۲m شامل یک آبشار ۲۲ تایی، تا ۲۲ سانتریفیوژ IR۴ شامل یک آبشار ۲۰ تایی، ۱۱ سانتریفیوژ IR۵ شامل یک آبشار ۱۰ تایی، ۳۴ سانتریفیوژ IR۶ شامل یک آبشار ۱۰ تایی و یک آبشار ۲۰ تایی، ۳۳ سانتریفیوژ IR۶s شامل یک آبشار ۲۰ تایی و ۱۲ سانتریفیوژ که در یک ترکیب جدید نصب شدهاند (IR۶smo) ،۳ سانتریفیوژ تکی IR۸ ،۱ سانتریفیوژ تکی IR۳، یک سانتریفیوژ تکی IR۶m، یک سانتریفیوژ تکی IR۶m، ۲ سانتریفیوژ تکی IR۷ ،۱ سانتریفیوژ تکی IR۸s ،۱ سانتریفیوژ تکی IR۸B ،۱ سانتریفیوژ تکی IRs و یک سانتریفیوژ تکی IR۹. ایران به آژانس اطلاع داده که همه آبشارهای نصب شده در خطوط ۲ و ۳ تحقیق و توسعه در PFEP هرگاه که نصب شوند، برای انباشتن اورانیوم غنیشده اورانیوم به کار خواهند رفت.
۲۳. در ۲۱ اکتبر ۲۰۱۹، آژانس راستیآزمایی کرد که ایران نصب مجدد یک آبشار ۱۶۴ تایی سانتریفیوژ IR۴ و یک آبشار ۱۶۴ تایی سانتریفیوژ IR۲m به همراه لولهکشیهای لازم در خطوط تحقیق و توسعه ۴ و ۵ را تکمیل کرده است.
سیِام اکتبر ۲۰۱۹، آژانس راستیآزمایی کرد که هر دوی این آبشارها اورانیوم غنیشده را انباشت کردهاند( بند ۳۲) . ۱۳ اکتبر ۲۰۱۹ ایران به آژانس اطلاع داد که ابتدا یک آبشار ۳۰ تایی از سانتریفیوژ IR۶ در خط ۶ تحقیق و توسعه پیش از افزایش آبشار به ۱۶۴ سانتریفیوژ IR۶، نصب خواهد کرد. ( بند ۳۷ و ۴۱)
۳۰ اکتبر ۲۰۱۹، آژانس راستیآزمایی کرد که نصب مجدد لولهکشی در خط ۶ تحقیق و توسعه، برای جاگیری یک آبشار ۱۶۴ تایی سانتریفیوژه IR۶ و همچنین نصب آبشار ۳۰ تایی سانتریفیوژ IR۶ تکمیل شده است. پنجم نوامبر ۲۰۱۹ آژانس راستیآزمایی کرد که آبشار ۳۰ تایی IR۶ در حال انباشتن اورانیوم غنیشده بود.
۲۴. بیستم اکتبر ۲۰۱۹ آژانس راستیآزمایی کرد که ایران آزمایش مکانیکی سه سانتریفیوژ IR۴ را به صورت همزمان در مرکز تحقیقاتی تهران به مدت ۱۲ روز انجام داده است. نهم نوامبر ۲۰۱۹، آژانس راستیآزمایی کرد که ایران محل جدیدی را به جز محلهای مشخص شده در برجام برای آزمایش مکانیکی سانتریفیوژها، تجهیز کرده است. (بند ۴۰)
۲۵. ایران اظهارنامههای مربوط به تولید و موجودی لولههای روتور سانتریفیوژ و بیلوز (Bellows) را به آژانس ارایٔه کرده و اجازه راستیآزمایی اقلام در موجودی را به آژانس داده است.
آژانس نظارت مداوم شامل استفاده از اقدامات نظارتی و مراقبتی containment and surveillance measures را انجام داده و راستی آزمایی کرده که تجهیزات اعلام شده برای تولید لولههای روتور و بیلوزها برای تولید سانتریفیوژ، نه فقط برای فعالیتهای مشخص شده در برجام بلکه برای فعالیتهایی فراتر از آنچه در برجام مشخص شده است، مانند نصب آبشارهای جدید که در بند قبل توضیح داده شد، استفاده شدهاند. ایران هیچگونه سانتریفیوژ ۱-IR را برای جایگزینی با آنهایی که خراب شده و یا از کار افتاده اند، تولید نکرده است.(بند ۶۲)
۲۶. همه لولههای روتور اعلام شده، بیلوزها و مجموعههای روتور شامل لوله روتورها و بیلوزهایی از جمله آنهایی که از روز اجرا تولید شدهاند، تحت نظارت مداوم آژانس قرار داشتهاند (بند ۷۰). در ۲۱ اکتبر ۲۰۱۹، آژانس راستیآزمایی کرد که ایران با استفاده از فیبر کربن، که تحت اقدامات نظارتی و مراقبتی مداوم آژانس نبوده، لولههای روتور تولید کرده است. فرایند تولید لوله روتورها و بیلوزها تحت نظارت مداوم آژانس است.
D. اقدامات شفاف سازی
۲۷. ایران همچنان به آژانس اجازه داده تا از نظارهگرها و مهر و مومهای الکترونیکی آنلاین در زمینه غنیسازی استفاده کند تا بدینوسیله وضعیت آنها در اماکن هستهای به بازرسان آژانس مخابره و جمعآوری خودکار ثبت سوابق اندازهگیری توسط دستگاههای اندازهگیری نصب شده آژانس تسهیل شود (بند ۶۷.۱). ایران بنا به درخواست آژانس نسبت به صدور روادید درازمدت برای بازرسان منصوب آژانس اقدام و برای آنها در اماکن هستهای، محل کار مناسب فراهم و استفاده از محل کار در مکانهای نزدیک سایتهای هسته ای در ایران را تسهیل کرده است (بند ۶۷.۲).
۲۸. ایران همچنان به آژانس اجازه داده تا از طریق اقدامات مورد توافق با ایران، از جمله اقدامات مراقبتی و نظارتی containment and surveillance measures - بر همه کنسانتره سنگ اورانیوم UCF تولید شده در ایران یا بدست آمده از دیگر منابع و انتقال آنها به تاسیسات تبدیل اورانیوم UOC در اصفهان (بند ۶۸)، نظارت کند. همچنین، ایران همه اطلاعات ضروری برای قادر ساختن آژانس جهت راستیآزمایی تولید کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) و موجودی انبار UOC تولید شده در ایران یا بدست آمده از هر منبع دیگری را ارایه کرده است (بند ۶۹) .
E. سایر اطلاعات مرتبط
۲۹. ایران همچنان به اجرای موقت پروتکل الحاقی موافقتنامه پادمانها بر اساس ماده ۱۷ (b) پروتکل الحاقی، تا زمان لازمالاجرا شدن آن ادامه میدهد. آژانس به ارزیابی اظهارنامههای ایران ذیل پروتکل الحاقی ادامه داده است و تحت پروتکل الحاقی، دسترسیهای تکمیلی به همه سایتها و اماکن مورد نیاز برای بازدید در ایران داشته است. همکاری بموقع و فعالانه از سوی ایران در ارایه چنین دسترسی، موجب تسهیل در اجرای پروتکل الحاقی شده و اعتماد را افزایش میدهد. همانطور که هفتم نوامبر ۲۰۱۹، مدیرکل موقت به شورای حکام گزارش کرد، آژانس ذرات اورانیوم طبیعی ساخت بشر در مکانی که توسط ایران به آژانس اظهار نشده بود، شناسایی کرده است. مهم است که ایران به تعاملات خود با آژانس برای حلوفصل موضوع در اسرع وقت ممکن ادامه دهد. تعاملات ادامهدار بین آژانس و ایران در ارتباط با اجرای موافقتنامه پادمان و پروتکل الحاقی، نیازمند همکاری به موقع و کامل توسط ایران است.
۳۰. راستیآزمایی و نظارت آژانس بر سایر تعهدات مرتبط هستهای ایران ذیل برجام، شامل تعهداتی که در بخشهای S ،E ،D و T ضمیمه یک برجام تصریح شده، ادامه دارد.
۳۱. طی مقطع زمانی این گزارش، آژانس در یک جلسه از جلسات گروه کاری خرید کمیسیون مشترک شرکت نموده است. (برجام، ضمیمه چهار - کمیسیون مشترک، بند ۶.۴.۶).
F. خلاصه
۳۲. آژانس به راستیآزمایی عدم انحراف مواد هستهای اعلام شده در تاسیسات هستهای و مکانهای خارج از تاسیسات که بهطور معمول مورد استفاده قرار میگیرند (LOFs) و از سوی ایران درچارچوب موافقتنامه پادمانهای آن اظهار شده، ادامه میدهد. ارزیابیها در خصوص نبود فعالیتها و مواد هستهای اظهارنشده برای ایران همچنان ادامه دارد.
۳۳. از روز اجرا، آژانس به نظارت و راستیآزمایی اجرای تعهدات مرتبط هستهای از سوی ایران بر اساس مفاد برجام پرداخته است.
۳۴. مدیرکل موقت به گزارشدهی به طور مقتضی ادامه خواهد داد.
2023