چهارمین دور انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان پس از سرنگونی طالبان ششم مهرماه برگزار شد. بر اساس تقویم انتخابات این کشور، نتایج قرار بود روز ۲۷ مهرماه اعلام شود، اما هنوز به صورت دقیق مشخص نیست که نتایج نهایی چه روزی اعلام می‌شود. از دید ناظران و صاحب‌نظران مسائل این کشور، تاخیر در اعلام نتایج این دور از انتخابات تبعات و پیامدهای متعددی برای جامعه افغانستان به همراه دارد.
با توجه به اهمیت موضوع، گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، اقدام به برگزاری میزگردی تحت عنوان «بررسی تبعات تاخیر اعلام نتایج ریاست جمهوری افغانستان » کرد. یکی از کارشناسان حاضر در این نشست «نوذر شفیعی» کارشناس مسایل بین‌الملل و نماینده سابق مجلس شورای اسلامی بود.
پیامدهای تاخیر در اعلام نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری
شفیعی با اشاره به وضعیت جامعه افغانستان اظهار داشت: کشور افغانستان چهل سال درگیر جنگ و منازعه بود و ما انتظار نداریم که اصول دموکراسی به خوبی در این کشور اجرا شود. مردم این کشور از جنگ خسته شده و به دنبال امنیت فیزیکی بودند. وقتی این امنیت تامین شود مردم به دنبال امنیت فکری می روند. در دور گذشته انتخابات معتقد بودم با توجه به شرایط گذشته جنگ در این کشور، در صورت مهندسی شدن انتخابات اشکال چندانی بروز نمی‌کند، اما این روند حدی دارد و تداومش یک پرسش اساسی را در جامعه افغانستان به وجود می آورد که اگر دموکراسی این است که در صورت نبود جنگ داخلی هر کسی را که دوست داشتند از صندوق آراء بیرون آورند، اختناق دوره طالبان هم قابلیت توجیه می‌یابد. توجیه جنگ‌های داخلی این بود که پشتون‌ها امورات را در دست دارند و یکی از علت جنگ‌های داخلی این کشور چگونگی سهم داشتن قومیت ها از قدرت بود.
«نهضت مقاومت افغانستان» در زمان حمله شوروی (دسامبر ۱۹۷۹ میلادی) در پاسخ به دو خواسته شکل گرفت؛ یکی خارج کردن نیروی بیگانه از افغانستان و دوم شکستن ساختار قدرت موروثی در این کشور. این انتخابات هم محصول این دو مطالبه است یعنی بسیاری از مردم افغانستان می‌گویند در شرایط فعلی ما می خواهیم دو سنت را ادامه دهیم. ما نگران مشارکت پایین مردم در انتخابات نیستم، اما اگر قرار باشد از دل این صندوق‌ها شخص خاصی بیرون آید محل اشکال است و یک آسیب جدی در ساختار سیاسی افغانستان به وجود می‌آورد. آمریکایی‌ها و برخی نخبگان سیاسی افغانستان به دنبال امنیتی کردن فضای این کشور هستند تا به مردم بگویند که بین بد و بدتر یکی را انتخاب کنند. تصویر منفی از طالبان و خشونت در این جامعه را به نمایش می گذارند تا مردم این کشور را قانع کنند، اما مردم افغانستان به لحاظ فکری آگاه و سازمان یافته‌اند و نمی شود شرایط خاصی را به این مردم تحمیل کرد.
این کارشناس مسایل بین الملل در ادامه گفت: اشرف غنی از جهتی نگران حضور طالبان در انتخابات بود که جایگاه خود را از دست دهد و اکنون هم به دلیل ضعفی که در عملکردش داشته نگران عدم موفقیتش در انتخابات است و باید نتیجه را طبق کمیسیون مستقل انتخابات این کشور بپذیرد. کمیسیون مستقل یکی از نهادهای خوب دموکراسی افغانستان است که اگر نتواند به وظیفه قانونی و ملی خود عمل کند اعتبارش را به عنوان مهمترین نهاد برگزاری انتخابات برای همیشه در افغانستان از دست می دهد.
اگر از صندوق‌های رای چیزی غیر از اینکه مردم افغانستان رای دادند بیرون آید انتخابات در افغانستان نیز اعتبار و مشروعیتش را از دست خواهد داد واین نگرانی وجود دارد که گروه‌های نظامی قدرت بگیرند و بخواهند نتیجه انتخابات را از طریق قدرت اسلحه بدست آورند. مردم افغانستان تاریخ تلخی را پشت سر گذاشته اگر فرایند اعلام نتایج از طریق سازوکار دموکراتیک اتفاق بیافتد چشم انداز صلح و ثبات در این کشور مثبت تر خواهد شد و مردم این کشور به صلح و آرامش خواهند رسید.
آمریکا و طرح آشوب هدایت‌شده در افغانستان
شفیعی در مورد نقش قدرت های خارجی در تحولات افغانستان اظهار داشت: عده ای بر این باورند که موتور محرکه تحولات افغانستان در داخل این کشور است، اما گاه این موتور از بیرون کار می‌کند. در واقع، علت اصلی تعارضات، درگیری و فراز و فرودهایی که در افغانستان اتفاق می‌افتد جنبه بیرونی دارد. آمریکا در مقطعی از نهضت مقاومت افغانستان برای شکست نیروهای شوروی و بیرون راندن آنان از این کشور استفاده کرد و یک آشوب هدایت شده را در دستور کار خود قرار داد که بعد از شکست شوروی سابق از مجاهدین که به فروپاشی این کشور انجامید تئوری جنگ مجاهد علیه مجاهد را مطرح کرد و خروجی این نظریه تاکنون دولت اشرف غنی است.
درگیری های بوجود آمده در طول این چند سال در افغانستان مردم را خسته کرد و وقتی پیشنهاد تفکر غربی برای تشکیل حکومت را می‌دهند مردم از سر ناچاری مجبور به پذیرشند. افغانستان در طول تاریخ برای قدرت‌های بزرگ مهم نبوده اما جایگاه منطقه‌ای این کشور دارای اهمیت بوده است. در شرایط کنونی آشوب هدایت شده در افغانستان اصل سیاست خارجی ایالات متحده است. اگر یک دولت باثبات در این کشور بر سر کار آید نسبت به رفتار خود با همسایگان یا محیط بین الملل پاسخگو است، اما اگر دولت ورشکسته بر سر کار باشد شما می توانید بنام این دولت و با این وضعیت هر کار دیگری را انجام دهید. عملا هدف آمریکایی ها یک دولت باثبات و پاسخگو و مسئول در افغانستان نیست، آنان خواهان یک دولت ورشکسته هستند که بتوانند بر محیط پیرامونی افغانستان تاثیر بگذارند.
آمریکایی‌ها بدون هماهنگی با دولت مرکزی افغانستان با طالبان مذاکره می‌کنند مذاکره با یک نیروی رادیکال چه معنایی می‌تواند داشته باشد. روند برگزاری این دور از انتخابات نیز ژله‌ای و شکننده است. آمریکایی‌ها ثبات داخلی افغانستان را نمی خواهند. چینی ها از منابع افغانستان بهره‌برداری می‌کنند و آمریکایی‌ها به دنبال پایگاه امنیتی در این کشور هستند. کسی که پایگاه در این کشور دارد در حوزه سیاسی و امنیتی دخالت می‌کند و کسی که در معدن و صنعت این کشور سرمایه گذاری می کند تمایل به ثبات دارد.
ایران به خاطر امنیت و ثبات خود به توسعه و ثبات در افغانستان نیاز دارد ما در یک سیستم واحد هستیم و ویژگی سیستم این است که بی ثباتی در یک عضو یا بخشی از سیستم به بخش دیگری سرایت خواهد کرد. اگر بخواهیم رشد کنیم باید محیط اطراف ما باثبات باشد. نگاه ایران به افغانستان توسعه‌محور است. شاید مردم افغانستان بر این باورند که اتفاقات داخل این کشور ماحصل فعل و انفعالات داخلی است، اما واقعیت این است که باید نگاه به بیرون داشت. افغانستان هنوز اشراف کامل به محیط اطراف خود ندارد. بی ثباتی و مدیریت آشوب در افغانستان برای آمریکا سودمند است و و واشنگتن اهدافی را که در قبال چین، روسیه و ایران دارد در چارچوب یک بازی بزرگ در افغانستان تجزیه و تحلیل می کند.
شفیعی در مورد برگزاری مذاکرات صلح آمریکا با طالبان و تاثیر آن بر انتخابات افغانستان اظهار داشت: فسخ قرارداد صلح از سوی آمریکا باعث جریحه‌دار شدن طالبان شد و در نتیجه صحنه انتخابات افغانستان را به خشونت بیشتری هدایت کرد و این محصول واکنش طالبان نسبت به رفتار آمریکا بود. واشنگتن اگر خواهان ثبات در افغانستان است بدون ملاحظات محیطی، تصمیم نمی گیرد. نخبگان سیاسی افغانستان در این برهه از زمان رسالت تاریخی مهمی بر عهده دارند و هرگونه اختلاف نظری در این کشور می تواند سرمنشا اتفاقات دیگری باشد. نخبگان سیاسی افغانستان باید صلح را بر نتیجه زودگذر انتخابات ترجیح دهند گام برداشتن در حوزه صلح، اصل ثبات و آرامش افغانستان است.