دوراهی بنزین ایرانی؛ صادرات یا قاچاق؟

ایران به دلیل داشتن بیشترین منابع هیدروکربوری جهان، ‌ فرصت تولید فرآورده‌های نفتی و کسب درآمد را دارا است با این حال به دلیل ارزانی قیمت بنزین در کشور، به جای صادرات از مسیر قانونی، ‌ قاچاق است که رونق دارد.  
با این حال در چند ماه گذشته ایران به جمع صادرکنندگان فرآروده‌های نفتی از بنزین گرفته تا نفت سفید پیوسته اما همچنان قاچاق سوخت جذابیت خود را از دست نداده است و مناطق مرزی ایران در شرق و غرب همچنان فرصت قاچاق برای سودجویان فراهم بوده و در این بین نبود یک سیستم موثر کنترلی کار را برای قاچاقچیان آسان‌تر کرده بود.  
از همین رو از ۲۰ مرداد امسال وزارت نفت تصمیم گرفت تا استفاده از کارت سوخت شخصی را الزامی کند تا نظارت دقیقی بر مصرف بنزین در مناطق مختلف کشور به وجود آید.  
با این راهکار، ‌ کارت‌های مهاجر از نقاط مختلف کشور در مناطق مرزی شناسایی شد و این کارت‌ها توسط شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی باطل گردید. با این حال به گفته برخی کارشناسان تا زمانی که ساز و کار قیمتی برای توزیع بنزین در نظر گرفته نشود، استفاده از کارت سوخت شخصی از سوی مردم جدی گرفته نخواهد شد. این موضوع حتی بعد از کاهش سهمیه بنزین کارت جایگاه‌داران نیز به اثبات رسید و همچنان مردم تنها ۱۵ درصد از کارت سوخت شخصی خود برای دریافت بنزین استفاده می‌کنند و بر این اساس همچنان از مسیرها غیر رسمی سوخت از کشور خارج می‌شود.  
این در شرایطی است که یکی از اهداف احیای کارت سوخت شخصی، ‌ مبارزه با قاچاق عنوان شده است. ایران با افزایش ظرفیت پالایشی خود با به مدار آمدن پالایشگاه ستاره خلیج فارس، در تلاش است تا از مسیر صادرات فرآورده‌های نفتی، از روزگار سخت تحریم عبور کند.  
بر همین اساس، اقدام به عرضه فرآورده‌های نفتی در بورس انرژی با هدف صادرات کرده است اما مقاصد صادراتی فرآورده‌های نفتی ایران، همان مکان هایی است که قاچاق به آنها انجام می‌شود.  
اقلیم کردستان عراق، افغانستان و پاکستان همواره به عنوان مهمترین مقاصد صادراتی فرآورده‌های نفتی ایران و از همه مهمتر بنزین مطرح می‌شوند. این در شرایطی است که قاچاق به این کشورها بیشترین سود را برای قاچاق چیان به دلیل بنزین ارزان به دنبال دارد.  
سود قاچاق هر لیتر بنزین با احتساب دلار ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومانی و قیمت هزار تومانی بنزین در ایران،  ‌به ترکیه ۱۳ هزار و ۱۴۵ تومان، ‌ به عراق ۶ هزار و ۲۴۵ تومان، ‌ به پاکستان ۷ هزار و ۵۰ تومان و به افغانستان ۷ هزار و ۶۲۵ تومان است.
با توجه به این اعداد مشخص می‌شود با وجود تمام موانع و مشکلاتی که بر سر راه قاچاق بنزین در کشور وجود دارد، ‌ چرا همچنان قاچاقچیان به مسیر خود ادامه می‌دهند.
بنباراین باید تلاش شود تا با واقعی‌شدن قیمت بنزین از مزیت قاچاق کاسته شود تا علاوه بر جلوگیری از خروج سرمایه از کشور در قالب قاچاق سوخت، صادرات فرآورده‌های نفتی رونق بگیرد. رونقی که بیش از هر چیز به بیشتر شدن سهم بخش خصوصی و در نتیجه رونق تولید و صادرات و ارزآوری منجر خواهد شد.