چاقی می تواند بر میزان باروری زنان از طریق اختلالات قاعدگی و تخمک گذاری تاثیر منفی بگذارد. این اختلالات شامل سندرم تخمدان پلی کیستیک است که شایع ترین علت ناباروری زنان است و ۶ تا ۱۰ درصد از زنان در سن فرزندآوری را تحت تأثیر قرار می دهد.
ناباروری از سوی سازمان جهانی بهداشت به عنوان یکی از مهمترین مشکلات بهداشت عمومی مطرح است. مشکل ناباروری در تمام دنیا حدود ۱۵ درصد از زوجین سنین باروری را درگیر می کند و کیفیت زندگی و روابط زوجین و حتی سلامت روحی و روانی آنان را تحت تاثیر قرار می دهد.
مطالعات متعددی نشان دادند افزایش وزن در زنان، با افزایش شیوع تخمدان پلی کیستیک، سیکل های قاعدگی نامرتب، نازایی، سقط و شکست در درمان های ناباروری و حتی مشکلات دوران بارداری مانند دیابت بارداری، پره اکلامپسی، جنین ماکروزوم و زایمان سزارین همراه است. چاقی با اختلال در تعادل هورمونی با تخمک گذاری نرمال تداخل داشته است و باعث ناباروری در زنان می شود. مطالعات نشان دادند با کاهش وزن، تخمـک گـذاری بهبـود مـی یابد.
چـاقی مفرط که بـا ممانعت از تخمک گذاری و ناباروری در زنـان همـراه اسـت و در صورت حاملگی تاثیر زیانبار بر سـلامت جنـین و مـادر مانند هیپــرلیپدمی، سندرم متابولیــک و دیابت بارداری دارد و همه این موارد بار اقتصادی، اجتماعی زیادی بر دوش مادر، خانواده و اجتماع می گذارد. عوارض جنینـی و نـوزادی ایجادشده بر اثر بیماری ها و دیابت بارداری مادر به دلیل چاقی بسیار گسترده و هزینه بر است. همزمان با افزایش نمایه توده بدنی پاسخ به درمان های ناباروری هم کم می شود و هزینه های تحمیلی برای درمان ناباروری در زنان چاق بسیار بالا می رود.
بالارفتن شاخص توده بدنی به طور قابل توجهی با کاهش حجم تعداد کلی اسپرم ها و افزایش تعداد اسپرم ها با DNA آسیب دیده همراه است. چاقی مردان با کاهش پتانسیل تولیدمثل آنها همراه است. چاقی به دلیل تغییر در سطح هورمون های تولید اسپرم، سموم محیطی انباشته شده در بافت چربی، افزایش سطح استرس اکسیداتیو باعث ناباروری در مردان می شود. در مردان چاق، احتمال بارداری حتی با روش های تولیدمثل کمکی کاهش می یابد و زمان لازم برای رسیدن به بارداری را به طور قابل توجهی طولانی می کند. کاهش وزن قابل توجه در مردان چاق منجر به تنظیم سطوح هورمون ها می شود و منجر به افزایش شانس بارداری می شود.
بر اساس نتایج مطالعات، درمان چاقی می تواند در درمان ناباروری مرتبط با چاقی موثر باشد. چاقی علاوه بر افزایش عوارض بارداری و بروز چاقی کودکان، باعث کاهش باروری و کاهش اثربخشی درمان های باروری می شود. از آنجا که مطالعات نشان داده اند که کاهش وزن و مدیریت سبک زندگی می تواند باروری زنان و مردان مبتلا به چاقی را بهبود بخشد، مدیریت چاقی با اصلاح سبک زندگی برای این افراد قبل از درمان های ناباروری توصیه می شود.
کارشناس دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی