به گزارش گروه نشریات خبری ایرنا، از بامداد روز جمعه ۲۴ آبان، بنزین و حامل‌های انرژی سهمیه‌بندی شدند و قیمت‌های جدید آنها به طور رسمی اعلام شد. با آغاز سهمیه‌بندی بنزین، برنامه جدید دولت نیز برای افزایش کمک به ۱۸ میلیون خانوار اجرایی کلید خورد. بر اساس اعلام شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، از این پس قیمت هر لیتر بنزین سهمیه‌ای ۱۵۰۰ تومان و نرخ هر لیتر بنزین آزاد سه هزار تومان شده است.
همراستا با این رویداد؛ روز گذشته رییس جمهوری با تاکید بر ضرورت و اهمیت اقدام دولت در افزایش نرخ بنزین و کمک به خانوارهای ضعیف و متوسط کشور از محل درآمد حاصل از آن،گفت: این کار به نفع مردم و اقشار تحت فشار جامعه بوده و می‌تواند در حل مشکلات آنان مفید و موثر باشد.
بررسی روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که این رسانه‌ها گزارش‌ها و تحلیل‌هایی درباره علت گران شدن بنزین، کارکرد و و اما و اگرهای افزایش نرخ سوخت اختصاص داده‌اند.
رسانه های هر دو طیف اصلاح‌طلب و اصولگرا همچنین بررسی تورم ناشی از افزایش قیمت بنزین در معیشت مردم را بررسی کرده و معتقدند: بررسی تورم ناشی از افزایش قیمت بنزین در سال های اخیر نشان می دهد که این شاخص تاثیر زیادی بر روی تورم عمومی کشور ندارد.
رسانه‌های اصلاح‌طلب
آرمان‌ملی: اظهارنظرات مسئولان و اقتصاددانان در این زمینه نشان می‌دهد که افزایش ۵۰۰ تا ۲ هزار تومانی نرخ بنزین تاثیری بر قیمت سایر اجناس نمی‌گذارد و نباید این امر مورد سوءاستفاده بعضی از اصناف قرار بگیرد.تاثیر چهار درصدی گرانی بنزین بر تورم
روزنامه آرمان‌ملی نوشت: اطلاعیه شرکت پخش فرآورده‌های نفتی باعث شد تا سرانجام پس از کش‌وقوس‌های فراوان گمانه‌زنی‌ها درباره افزایش نرخ سوخت خودروها پایان یابد و قبل از شروع سال ۹۹ تکلیف قیمت بنزین مشخص شود. این در حالی است که بسیاری در این تصور بودند که با توجه به ملاحظات سیاسی، دولت این اقدام را به بعد از انتخابات مجلس که در اسفند ماه برگزار می‌شود، موکول کند، اما سران سه قوه نشان دادند که فارغ از ملاحظات سیاسی اقدام به تصمیم‌گیری کرده‌اند. البته در این بین تعدادی از نمایندگان در توئیتر با هشتگ مجلس ساکت نمی‌نشیند، مخالفت خود را با این طرح نشان دادند، اما روز گذشته محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهوری، اعلام کرد که این تصمیم با اتفاق نظر سران سه قوه در جلسه عالی هماهنگی اقتصادی اتخاذ شد. از سوی دیگر گروهی اثرات تورمی این تصمیم را به سه قوه گوشزد کردند. با این حال رئیس کل بانک مرکزی در صفحه اینستاگرامی خود نوشت که تاثیر افزایش قیمت بنزین در تورم حدود چهار واحد درصد در سال خواهد بود. اظهارنظرات مسئولان و اقتصاددانان در این زمینه نشان می‌دهد که افزایش ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ تومانی نرخ بنزین تاثیری بر قیمت سایر اجناس نمی‌گذارد و نباید این امر مورد سوءاستفاده بعضی از اصناف قرار بگیرد.
لزوم اصلاح مصرف سوخت
روزنامه آرمان‌ملی در سرمقاله خود نوشت: باید با روندی صحیح اضافه مصرف سوخت را درست کنیم. اکنون روزی ۱۰۰ میلیون لیتر بنزین و ۳۰۰ میلیون لیتر گازوئیل مصرف می‌کنیم. مجموع بنزین، گازوئیل، نفت سفید و LPG که در کشور مصرف می‌شود، معادل روزی ۲۵۰ میلیون لیتر است که خیلی زیاد است. در حالی که مصرف سوخت ترکیه که اقتصادش ۵/۲ برابر ایران است یک چهارم کشورمان است. باید این را درست کنیم، سوخت را در حالت منطقی مصرف کنیم و اثرات آن را به زندگی مردم بازگردانیم. چرا که برای مردم قطعا داشتن مواد غذایی مکفی، بهداشت و درمان شایسته و آموزش و پرورش شایسته بهتر از اضافه مصرف سوخت است. بسته حمایتی نیز که دولت قرار است ارائه کند کاملا ضرورت دارد. وقتی که از تغییر قیمت سوخت منابعی به‌دست می‌آوریم باید این منابع از راه‌های مختلفی به خود مردم باز گردد. البته در شرایط فعلی که قیمت بنزین افزایش یافته و جو روانی منفی و سنگینی را به راه انداخته، باید راهکار موثری برای کنترل این شرایط اتخاذ شود که به‌نظر می‌رسد اگر مردم اعتماد کنند که آثار افزایش قیمت سوخت به عناوین مختلف به زندگی خودشان باز می‌گردد، برایشان قابل قبول خواهد بود، اما اگر از این بابت مطمئن نباشند اسباب نگرانی فراهم شده و مردم واکنش نشان می‌دهند.
اقدام مثبت دولت در افزایش قیمت سوخت
حسن مرادی، کارشناس انرژی نیز با بیان نحوه صحیح اطلاع‌رسانی افزایش نرخ بنزین به روزنامه ابتکار گفت: درخصوص این ماجرا باید بگویم که در اعلام این خبر مدیریت بسیار خوبی اتفاق افتاد و برخلاف دفعات قبل که جامعه دچار تشنج شد، خیلی محرمانه در لحظه آخر خبر را اعلام کردند و کوچک‌ترین تنشی در جامعه به وجود نیامد. بنابراین می‌توان گفت از جهت اعلام موضوع بسیار هوشمندانه عمل شد.
وی در ادامه افزود: نکته بعدی که باید به آن اشاره کنم این است که بنزین از آب معدنی در کشور هم ارزان‌تر بود و همین امر دلیلی برای افزایش مصرف به حساب می‌آمد، چراکه ارزانی دلیل بود تا ما بیش از ۱۰۰ میلیون لیتر مصرف سوخت داشته باشیم و در چند ماه گذشته ۱۰ درصد به مصرف بنزین اضافه شده بود، این مسیر یک روند فاجعه‌آمیزی بود که احتمال داشت ما را به واردات بنزین محتاج کند. بنابراین تنها راه برای وضعیت این بود که دولت بنزین را با قیمت مناسب به فروش برساند. باید اشاره کنم که قیمت اعلام شده نرخ متعادلی است اما هنوز هم با قیمت جهانی بنزین و فوب خلیج فارس همخوانی ندارد و بنزین با قیمت کمتری به فروش می‌رسد.
روزنامه اعتماد ذیل عنوان تصمیم ناگزیر نوشت: آخرین تغییرات در قیمت حامل‌های انرژی، ۵ سال پیش اعمال شد؛ زمانی که قیمت بنزین آزاد از لیتری ۷۰۰ تومان به لیتری هزار تومان رسید. هر چند دولت در سال بعد با از دور خارج کردن کارت‌های سوخت، هر گونه محدودیتی را برای سوخت‌گیری از بین برد؛ اما ثابت ماندن قیمت بنزین برای چهار سال، عملا نه تنها باعث شد مصرف سوخت حدود ۴۶ درصد افزایش پیدا کند و از ۶۰ میلیون لیتر مصرف روزانه در سال ۹۰ به ۸۸ میلیون لیتر در سال ۹۷ برسد، بلکه باعث قاچاق روزانه بین ۲۰ تا ۴۰ میلیون لیتر بنزین به کشورهای همسایه شد. با احتساب بنزین هزار تومانی روزانه بین ۲۰ تا ۴۰ میلیارد تومان از ثروت ملی به سایر کشورها قاچاق می‌شود. با وجود ابعاد بزرگ قاچاق سوخت و یارانه‌های انرژی، کارشناسان و مسوولان بر این باور بودند تا زمانی که راهکارها و اقدامات تنبیهی، صرفه‌های اقتصادی قاچاق را از بین نبرد، قاچاق ادامه خواهد یافت. از این‌رو افزایش قیمت بنزین و بالا بردن هزینه‌های اقتصادی آن برای قاچاقچیان شاید تنها راه مقابله با قاچاق چند ده میلیون لیتری باشد.بنابراین اولین قدم دولت احیای کارت سوخت برای رصد میزان مصرف به خصوص در مناطق مرزی بود که چند ماه پیش آغاز شد. دولت در قدم بعدی نیز افزایش قیمت بنزین و نزدیکی به فوب خلیج‌فارس را در دستور کار خود قرار داد.
پول بنزین برای کم‌درآمدها تیتر نخست روزنامه ایران است که در بخشی از آن می نویسد: اکنون دولت حدود ۱۸ میلیون خانوار یا حدود ۵۵ میلیون نفر را به‌عنوان هدف توزیع درآمدهای ناشی از این افزایش قیمت تعیین کرده است که اقدام بسیار مثبتی است. همچنین انتظار می‌رود که با این اقدام مصرف بنزین در حدی تعدیل شود که دولت قادر به صرفه‌جویی شود و بتواند بنزین مازاد را نیز صادر کند.
این روزنامه افزود: نکته مهم تصمیم اخیر این است که از سوی هر سه قوه اتخاذ شده است و این امر می‌تواند به اجرای بهتر آن کمک کند. خوشبختانه برخلاف نوبت‌های پیش که به نوعی از تنش در شب اعلام سیاست مشابه منجر می‌شد، این بار چنین اتفاقی رخ نداد و این ناشی از پذیرش اجتماعی و نیز هماهنگی در سطح قوای سه‌گانه و نیروهای انتظامی و امنیتی است. تنها نکته‌ای که می‌ماند توزیع شفاف و بموقع درآمد ناشی از این افزایش قیمت میان خانوارهای هدف است.
علی ربیعی دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس‌جمهوری و سخنگوی دولت در روزنامه ایران نوشت: اصلاح قیمت بنزین بالاخره پس از چند سال بحث و بررسی در دولت، پنجشنبه شب کلید خورد. من ترجیح می‌دهم اسم این سیاست دولت را عادلانه‌سازی یارانه بنزین بنامم. چرا که قرار نیست از حجم یارانه پرداختی بنزین به مردم حتی یک ریال کم شود. صرفاً قرار است بخشی از یارانه بنزین که تابه‌حال تابع مصرف هر فرد بود، حالا به شکل مستقیم داده شود. اقتصاددانان دهه‌هاست نسبت به ناعادلانه بودن، غیربهینه بودن و هزینه‌زا بودن یارانه پنهان بنزین و حامل‌های انرژی در کشور هشدار داده و بارها و بارها خواستار واقعی‌سازی قیمت حامل‌های انرژی و بنزین شده‌اند. اما دولت در چند سال گذشته در حال بررسی طرح‌های مختلف مطرح شده در این حوزه بود و به دلایلی که در ادامه خواهم گفت با پیچیدگی‌های متعددی برخورد کرد. اما بالاخره با بررسی جمیع جوانب و شرایط کشور، دولت پس از سال‌ها بررسی کارشناسی به این نتیجه رسید که بهترین راهکار، سهمیه‌بندی بنزین برای هر خودرو و افزایش قیمت بنزین غیرسهمیه‌ای به ۳ هزار تومان است. این تصمیم بسیار سخت بود. همه با اقتصاددانان همراهند که بنزین ارزان موجب مصرف بیش از حد، قاچاق گسترده، از بین رفتن منابع کشور، کاهش منابع بودجه و در نتیجه کسری بودجه شده و این یارانه نه تنها اثرات جانبی مثبت (مثل یارانه آموزش یا یارانه شیر مدارس) ندارد بلکه اثرات جانبی منفی (همانند افزایش آلودگی، کاهش بهره‌وری و...) دارد. همچنین غالب افراد متخصص هم‌نظر بودند که بنزین ارزان نه تنها به عدالت توزیعی نمی‌انجامد که به نفع ثروتمندان و دهک‌های بالای درآمدی تمام می‌شود.
روزنامه همدلی نوشت: به باور بسیاری از آگاهان اقتصادی اگر اصلاح قیمت بنزین درست اجرا شود و بقیه بخش‌های اقتصادی را دچار تبعات منفی نکند، در این صورت هم می‌توان جلوی قاچاق سوخت را گرفت و هم از مصرف بالای سوخت در کشور و البته آلودگی هوا جلوگیری کرد که به نظر می‌رسد در صورت تقویت سیستم حمل و نقل عمومی و افزایش تاکسی و اتوبوس و خطوط مترو می‌توان منتظر این تاثیرات مثبت بود. باید دید در روزهای آینده سیاست افزایش قیمت بنزین و استفاده از منابع اصلاح قیمت سوخت برای کمک به خانوارهای نیازمند تا چه حد می‌تواند موفق عمل کند؟
جمشید عدالتیان اقتصاددان در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره افزایش قیمت بنزین در زمان احمدی نژاد و اکنون اظهار داشت: آن زمان با توجه به یارانه نقدی که پرداخت شد از نظر مردم تصمیم درستی بود، چون برای کسانی که اتومبیل نداشتند ۴۵ هزار تومان رقم خوبی بود؛ تفاوت چشمگیر و برای مردم جذاب بود. به همین دلیل کسانی که کم درآمد بودند خوشحال هم بودند اما واقعیت این است که عوارض تورمی را در نظر نمی‌گرفتند.
وی افزود: امروز قطعا صرفه اقتصادی ندارد که با نرخ ۱۰۰۰ تومان بنزین تحویل جایگاه داده شود، قیمت واقعا غیرواقعی است، این یک دایره شیطانی و معیوب است. امروز صحبتی از هدفمندی یارانه‌ها نیست بلکه اکنون جبران هزینه‌ها است و با قیمت دلار فعلی منطقی نیست که بنزین ۱۰۰۰ تومان( ۵ سنت) باشد.
تغییر الگوی رفتاری
علی‌اصغر سعیدی، پژوهشگر سیاست‌گذار اجتماعی و کارشناس حوزه رفاه، در گفت‌وگو با شرق در این زمینه می‌گوید: افزایش نرخ بنزین در طرح جدید سهمیه‌بندی، اثری مستقیم در هزینه‌های حمل‌ونقل و به‌تبع آن، در هزینه تولید و هزینه‌های خانوار خواهد داشت و در ادامه آن، اثرات غیرمستقیم در سایر کالاها نیز خواهد داشت، بنابراین اثرات تورمی ناشی از این اقدام بر خرده‌فروشی و عمده‌فروشی نیز از دیده‌ها پوشیده نیست. این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان آنکه این تصمیم دولت بی‌شباهت به تصمیم‌های گذشته نبود، می‌گوید: صرف‌نظر از اینکه دولت درحال‌حاضر به‌ناچار دست به این اقدام زده است یا نه، این اقدام دولت، در نهایت به تغییر الگوی زندگی افراد نیز منتهی می‌شود که این مورد از دید اقتصاددانان به دور می‌ماند.
مشمولان یارانه بنزینی
به گزارش دنیای اقتصاد، حسن روحانی، رئیس‌جمهور هدف از اصلاح قیمت بنزین را انتقال منابع از ۲۵ درصد اغنیای جامعه به ۷۵ درصد نیازمند اعلام کرد. اشاره رئیس‌جمهور به تعریف چتر دوم یارانه است که منابع آن از محل افزایش قیمت بنزین تامین می‌شود. یارانه جدید برای خانوارهای یک نفره تا ۵ نفره و بیشتر، در بازه هر نفر ۴۱ هزار تومان تا ۵۵ هزار تومان در نظر گرفته شده است. درباره جمعیت تحت پوشش چتر دوم یارانه اگرچه دولت هنوز به‌طور رسمی جزئیاتی اعلام نکرده، اما پیگیری‌های دنیای اقتصاد نشان می‌دهد که استحقاق‌سنجی بر مبنای دارایی‌های مالی و سرمایه‌ای همچون تعداد و ارزش بازاری ملک و خودرو، گردش حساب بانکی و تراکنش‌های مالی افراد در کنار تعداد سفرهای خارجی انجام می‌شود. این استحقاق‌سنجی در قالب فرمولی تعبیه می‌شود که جمعیت زیر چتر و خارج از آن را مرزبندی می‌کند.
رسانه‌های اصولگرا
خبرگزاری تسنیم: کارشناسان معتقدند اگر بنزین سهمیه‌بندی شود و در قیمت آن اصلاحی صورت گیرد می‌تواند باعث کنترل مصرف شود.
بررسی تورم ناشی از افزایش قیمت بنزین
روزنامه جوان می‌نویسد: برخلاف تصور بسیاری از افراد، بررسی تورم ناشی از افزایش قیمت بنزین در سال های اخیر نشان می دهد که این شاخص تاثیر زیادی بر روی تورم عمومی کشور ندارد. اخیرا فریدون اسعدی کارشناس حوزه انرژی هم در برنامه گفت و گوی ویژه خبری درباره این موضوع گفت: اصلاح قیمت بنزین بر تورم سبد خانوار و رفاه آن به صورت مستقیم تأثیر چندانی ندارد. اگر نرخ بنزین هزار و ۵۰۰ تومان شود میانگین تأثیر آن بر تورم و همه دهک‌های جامعه ۳۴ صدم درصد و اگر ۲ هزار تومان شود یک و هشت دهم درصد است.
اما و اگرهای افزایش قیمت سوخت
حسن بهرام‌نیا عضو کمیسیون انرژی مجلس در گفت و گو با رسالت گفت: پیش از این صحبت‌هایی در مجلس و کمیسیون انرژی مبنی بر افزایش قیمت بنزین شد ، اما این تصمیم گیری به سال آینده موکول گردیده بود، اما ظاهرا تصمیم گیری برای افزایش نرخ بنزین به شورای هماهنگی سران سه قوه سپرده شده و اکنون اجرایی شده است. وی با اشاره به افزایش نرخ بنزین، افزود: مابه التفاوت افزایش قیمت بنزین را اگر در قالب کمک به معیشت مردم که طبق گفته آقای نوبخت شامل ۱۸ هزار خانوار می شود، در نظر بگیریم، می تواند کمک به اقشار ضعیف جامعه داشته باشد، اما در صورتی که این مابه‌التفاوت به درستی و در مسیر صحیح هدفمندی قرار بگیرد و به سرنوشت هدفمندی یارانه ها دچار نگردد، می‌تواند این افزایش نرخ بنزین به صنعت و تولید کنندگان کمک برساند. بهرام نیا در ادامه گفت: اگر این مازاد درآمد صرف امور زیرساختی مانند ایجاد خطوط ریلی و ناوگان حمل و نقل جاده ای و بین شهری شود، تا مردم کمتر از وسایل نقلیه شخصی استفاده کنند و به ناوگان حمل و نقل عمومی مراجعه داشته باشند، قابل توجیه است و می تواند مردم رابه تدریج در آینده قانع کند، اما در صورتی که دولت به هیچ کدام از این موارد عمل نکند، نارضایتی و بی‌اعتمادی مردم را در پی خواهد داشت.
روزنامه سیاست‌روز می‌نویسد: اگر دولت طرح ها و مصوبات قبلی مانند طرح هدفمندی یارانه ها و همانند آن را به درستی اجرا کند دیگر نیازی به هیچ طرح یا مصوبه جدید نیست و به راحتی می توان ازاین قبیل بحران های اقتصادی به خوبی عبور کرد و در کنار همه این موارد عزت نفس اقشار آسیب پذیر حفظ خواهد شد.
روزنامه کیهان نوشت: در مجموع، بررسی تجربیات نشان می‌دهد که در دوره‌هایی که دولت در وضعیت باثبات اقتصادی افزایش قیمت بنزین را انجام داده، تورم افزایش چندانی نداشته و حتی بعضا شاهد کاهش تورم هستیم.در خصوص شرایط کنونی نیز؛ براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در آذرماه پارسال، در حالت افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت بنزین با اختصاص سهمیه ماهانه ۶۰ لیتری بنزین به ازای هر خودرو همراه با اختصاص سهمیه مناسب برای خودروهای تاکسی ها که تقریبا مشابه وضعیت فعلی افزایش قیمت بنزین است، پیش بینی می شود شاهد افزایش ۱.۶ درصدی میزان تورم باشیم.
وضعیت عادی عرضه بنزین در سراسر کشور
تارنمای مشرق آورد: گرچه در اولین ساعات جمعه شب اعتراضات محدودی به سهمیه‌بندی بنزین در برخی مناطق کشور گزارش شده، اما بیشتر این اعتراضات با عدم استقبال اکثریت مردم، خاتمه یافته است. با تصمیم دولت، بنزین از بامداد جمعه ۲۴ آبان ماه بار دیگر سهمیه‌بندی و قیمت‌های جدید آن نیز اعلام شد. با وجود اعلام ناگهانی آغاز سهمیه‌بندی، با گذشت ۲۴ ساعت از اجرا، عرضه بنزین در جایگاه های سراسر کشور به صورت عادی ادامه دارد و با برداشتن محدودیت کارت جایگاه‌داران، مشکلی از بابت توزیع بنزین برای افرادی که تا کنون موفق به دریافت کارت سوخت خود نشده‌اند، وجود ندارد.
خبرگزاری تسنیم گزارش داد: کارشناسان معتقدند اگر بنزین سهمیه‌بندی شود و در قیمت آن اصلاحی صورت گیرد می‌تواند باعث کنترل مصرف شود، لذا این طرح اجرایی شد که ساعاتی پس از سهمیه‌بندی بنزین، رسانه‌های معاند و عمدتا ضدانقلاب با اخبار دروغین سعی داشتند وضعیت برخی جایگاه‌های سوخت را شلوغ و همراه نارضایتی مردمی جلوه دهند اما گزارش میدانی خبرنگاران خبرگزاری تسنیم در شهرهای کشور و گفت‌وگوی آنان با استاندار و معاون سیاسی در این باره نشان می‌دهد وضعیت عادی بر جایگاه‌های سوخت در شهرهای ایران حاکم بوده و مشکل خاصی در عرضه سوخت وجود ندارد.