سرعت تحولات در آفریقا که بخش قابل توجه آن به جهت هجوم قدرتهای فرامنطقه ای مانند چین ، روسیه ،هند و کشورهای اروپایی برای سرمایه گذاری های کلان در این منطقه است ، به توسعه بی رویه و بدون برنامه پدیده شهرنشینی در کشورهای مختلف این قاره منجر شده و این درحالی است که کشورهای منطقه عمدتا فاقد زیرساختهای لازم برای هماهنگ شدن با پدیده توسعه شهرنشینی هستند، به گونه ای که در بسیاری از موارد سرعت این روند با شرایط اجتماعی و توان مالی ساکنان این قاره هماهنگ نیست و مشکلاتی را برای آن رقم زده است.
سرعت گسترش شهرنشینی در برخی کشورهای آفریقایی به حدی است که برخی کارشناسان از آن با عنوان گسترش بی رویه و بدون قاعده ابعاد شهر یاد می کنند و این روند را مخل شرایط اجتماعی آن منطقه می دانند.
برای مثال شهر 'لوآندا' پایتخت کشور آفریقایی آنگولا هم اکنون نزدیک به هفت میلیون نفر جمعیت دارد و پیش بینی می شود که تا سال ۲۰۲۵ میلادی جمعیت این شهر به ۱۰ میلیون تن برسد.
این روند بدون فراهم کردن زیرساختهای اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی می تواند مشکلات جدی برای لوآندا و متعاقب آن برای تمام کشور آنگولا فراهم کند.
آمار ارائه شده از سوی سازمان ملل متحد بیانگر آن است که جمعیت شهرنشین آفریقا تا سال ۲۰۲۰ میلادی از مرز ۵۰۰ میلیون نفر خواهد گذشت.
پژوهش های بعمل آمده نشان می دهد روند افزایش جمعیت شهری در آفریقا بیش از دو برابر دیگر کشورهای جهان است.
در برخی مناطق آفریقا رشد شهرنشینی بسیار بیشتر از این میزان گزارش شده است . برای مثال پیش بینی می شود که جمعیت شهر 'لاگوس' از شهرهای بزرگ نیجریه تا سال ۲۰۵۰ میلادی به چهار برابر میزان فعلی برسد.
این آمار همچنین حاکی از آن است که گرچه جمعیت شهرنشین آفریقا همچنان رو به افزایش است ولی ۸۰ درصد شهرنشینها به منازل مسکونی مناسب با معیارهای بین المللی دسترسی ندارند.
این پدیده به معنای آن است که رشد اقتصادی آفریقا با روند ایجاد زیرساختها و عوامل اجتماعی لازم هماهنگ نیست. به عبارت دیگر رشد اقتصادی کشورهای آفریقا موجب شده است که مردم روستاها در جستجوی زندگی بهتر و کسب درآمد بیشتر به شهرهای بزرگ نقل مکان کنند و این در حالی است که اکثر این شهرها با مشکل ایجاد ساختارهای لازم روبرو هستند. در بسیاری از شهرها حتی منازل مسکونی مناسبت به اندازه کافی وجود ندارد و به همین دلیل مهاجران از روستاها ناگزیر به حاشیه نشینی روی آورده اند.
به همین علت شهرهای بزرگی مانند ژوهانسبورگ در آفریقای جنوبی با معضلی به نام حاشیه نشینی مواجهند.
به رغم اینکه آفریقای جنوبی کشور فقیری محسوب نمی شود ولی حاشیه نشینی گسترده در ژوهانسبورگ چهره متفاوتی ارائه می دهد.
این حاشیه نشینی علاوه بر اینکه نماد کمبود شدید زیرساختها و امکانات است ، مشکلات امنیتی را نیز برای کلان شهر ژوهانسبورگ بوجود می آورد.
بنابراین گزارش ، شهرداران اکثر شهرهای آفریقا از کمبود زیرساختهای تامین انرژی، فقدان آب آشامیدنی کافی و نبود امکانات حمل و نقل شهری به عنوان بزرگترین مشکلات خود یاد می کنند.
این شهرداران می گویند ، جمعیت شهرنشین به علت کمبود منابع تامین انرژی ناگزیر برای برطرف کردن نیازهای خود به قطع بی رویه درختها روی می آورند و این روند علاوه بر نابودی محیط زیست موجب آلودگی بیشتر هوا می شود و چرخه معیوبی ایجاد می کند که محیط زیست با سرعتی مضاعف بسوی نابودی پیش می رود.
بر این اساس، ایجاد امکانات متعدد اقتصادی و اجتماعی در روستاها به منظور جلوگیری از مهاجرت روستائیان و همچنین گسترش زیرساختها در شهرهای بزرگ از جمله راه حلهایی است که برای مواجهه با مشکلات افزایش جمعیت شهرنشین در آفریقا پیشنهاد شده است.
نکته آخر اینکه آفریقا با سرعت زیادی در حال توسعه و گسترش است ولی همگان اذعان دارند که همه ابعاد آن هماهنگ پیش نمی رود و این چالش اصلی قاره سیاه در آینده نه چندان دور خواهد بود.