نمایندگان در جلسه علنی امروز-دوشنبه-مجلس شورای اسلامی با ماده ۲ لایحه اصلاح مواد ۱، ۷ و ۳۰ قانون اجرای سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی موافقت کردند.
نمایندگان در ماده ۲ این لایحه مقرر کردند: به منظور توسعه فعالیت بخش‌های غیردولتی در اقتصاد ملی، توانمندسازی و رفع محدودیت از فعالیت این بخش‌ها در عرصه‌های اقتصادی و تسهیل سرمایه‌گذاری در کشور، هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار در وزارت امور اقتصادی و دارایی تشکیل می‌شود. ترکیب اعضاء، وظایف و اختیارات هیات و دبیرخانه ان به شرح زیر است:
بر مبنای این مصوبه؛ ترکیب اعضاء این هیات مشتمل بر وزیر امور اقتصادی و دارایی (رییس)، رییس سازمان برنامه و بودجه کشور، معاون حقوقی رییس‌جمهور، رییس سازمان اداری و استخدامی کشور، دو نفر از نمایندگان مجلس به عنوان ناظر به انتخاب مجلس شورای اسلامی، دادستان کل کشور، رییس دیوان عدالت اداری، رییس دیوان محاسبات مجلس شورای اسلامی، رییس سازمان بازرسی کل کشور، رؤسای اتاقهای بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، تعاون ایران و اصناف ایران، بالاترین مقام دستگاه اجرایی ذی‌ربط موضوع یا صادرکننده مجوز خواهد بود.
وظایف و اختیارات هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار به شرح زیر است:
۱- تایید عناوین مجوزهای اعلامی و تعیین سقف زمانی صدور مجوز در هر کسب و کار و شرایط و مراحل صدور مجوزها شامل استعلامات پیش‌نیاز، هزینه‌های قانونی، مدارک لازم و فرایندهای بین‌دستگاهی صدور مجوز و مدت زمان اعتبار
۲- تسهیل و تسریع شرایط و مراحل صدور مجوزهای کسب و کار با حداقل هزینه و مراحل و ترجیحا به صورت انی و غیرحضوری و راه‌اندازی ان در کمترین زمان ممکن
۳- انتشار شرایط صدور مجوزهای کسب و کار به تفکیک هر کسب و کار در درگاه ملی مجوزهای کشور
۴- تعیین فهرست دستگاههای اصلی در صدور مجوز در فعالیت‌های اقتصادی برای ایجاد درگاه تخصصی صدور مجوز یا ایجاد کسب و کار و تهیه استانداردها و دستورالعمل‌های مورد نیاز
۵- تصویب برنامه اجرایی- عملیاتی ارتقای رتبه و امتیاز ایران در شاخصهای بین‌المللی کسب و کار
۶- حذف یا اصلاح دستورالعمل‌ها، بخشنامه‌ها، ایین‌نامه‌ها و سایر مقررات اجرایی مخل کسب و کار در جهت بهبود محیط کسب و کار با رعایت تبصره (۱) بند «الف» همین ماده
بنابر این مصوبه؛ دبیرخانه هیات مستقر در وزارت امور اقتصادی و دارایی (مرکز ملی مطالعات، پایش و بهبود محیط کسب و کار) است؛ دبیر هیات به انتخاب و حکم وزیر امور اقتصادی و دارایی منصوب می‌شود.
بر مبنای تبصره ۱ این ماده؛ هیات هر ماه حداقل یک‌بار تشکیل می‌شود و جلسات با حضور رییس و اکثریت اعضاء رسمیت می یابد.
مصوبات هیات در مورد مجوزها و حذف و اصلاح بخشنامه‌ها، دستورالعمل‌ها، ایین‌نامه‌ها پس از تایید وزیر امور اقتصادی و دارایی و در مورد تصویبنامه‌های هیات وزیران پس از تایید هیات وزیران، برای کلیه مراجع صدور مجوز لازم‌الاجراء است. فعالیت این هیات پس از انجام این تکالیف نیز استمرار یافته و در صورتی که تحقق اهداف به اصلاح قوانین نیاز داشته باشد، این هیات موظف است پیشنهادهای لازم را برای اصلاح قوانین تهیه و به مراجع مربوط ارایه کند.
کلیه مصوبات هیات مذکور در چهارچوب این تبصره برای مراجع صدور مجوز، نافذ و لازم‌الاجراء است و هیچ مرجع صدور مجوزی حق ندارد در تغایر با مصوبات این هیات اقدامی را انجام دهد که منجر به بلااثرشدن مصوبات و یا ایجاد شرایطی مشابه وضعیت پیش از تصویب مصوبه شود.
بنابر تبصره ۲ این ماده؛ در مواردی که تصمیمات هیات مقررات‌زدایی در جهت بهبود محیط کسب و کار و تسهیل صدور مجوزها، نیازمند تصویب هیات وزیران است، وزیر امور اقتصادی و دارایی موظف است ظرف مدت دوهفته، تصمیمات هیات را برای هیات وزیران ارسال کند. هیات وزیران موظف است پیشنهادهای این هیات را حداکثر ظرف مدت چهل و پنج روز رسیدگی و نسبت به آنها تصمیم‌گیری کند.
بنابر بند «ب» این مصوبه؛ کلیه مراجع صادرکننده مجوز موظف هستند ظرف مدت چهارماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون، نسبت به اظهار عنوان و تکمیل شناسنامه صدور، تمدید، اصلاح و لغو مجوزها بر اساس استاندارد تعیین‌شده توسط هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار بر روی درگاه ملی مجوزهای کشور به‌صورت الکترونیکی اقدام کنند. عدم ثبت اطلاعات مجوز در ظرف زمانی تعیین‌شده، تخلف محسوب می‌شود و شورای رقابت موظف است براساس شکایت ذی‌نفع یا گزارش دبیرخانه هیات مذکور، نسبت به موضوع رسیدگی و طبق ماده (۶۱) این قانون اتخاذ تصمیم کند و حسب لزوم متخلفان را به شعب خاص موضوع تبصره (۱) این بند، معرفی کند.
بنابر تبصره۱؛ در اجرای ماده (۳۲) قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (۴۴) قانون اساسی قوه قضاییه مکلف است برای رسیدگی به تخلفات و جرایم ناشی از اجرای این قانون، شعب خاصی را برای حوزه مجوزها و کسب و کار تعیین کند.
طبق تبصره۲؛ راهبری و مدیریت درگاه ملی مجوزهای کشور با دبیرخانه هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار است و کلیه امور مرتبط با سخت‌افزار، نرم‌افزار، زیرساخت و امنیت ان توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تامین می‌شود. مجوزهایی که خارج از این درگاه ثبت و صادر شود، فاقد اعتبار است.
بر مبنای تبصره ۳؛ کلیه مراجع صادرکننده مجوز مکلفند استعلامات الکترونیکی مرتبط با صدور، تمدید، اصلاح و لغو مجوزها را با شرایط مورد نیاز درگاه ملی مجوزهای کشور در اختیار دبیرخانه هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار قرار دهند.
نحوه فعالیت درگاه ملی مجوزهای کشور ظرف مدت سه‌ماه با پیشنهاد دبیرخانه هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد و برای تمامی مراجع صادرکننده مجوز لازم‌الاجرا است.
بر مبنای بند «ج»؛ هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار موظف است پس از بارگذاری اطلاعات مربوط به مجوزها توسط مراجع صادرکننده مجوز، ظرف مدت شش‌ماه نسبت به تعیین سقف زمانی صدور مجوز در هر کسب و کار و شرایط و مراحل صدور مجوز اقدام و در درگاه ملی مجوزهای کشور منتشر کند.
نمایندگان در بند «د» مراجع صادرکننده مجوز را موظف کردند؛ درخواست متقاضیان مجوز کسب و کار را مطابق شرایط مصرح در درگاه ملی مجوزهای کشور دریافت و بررسی کنند. صادرکنندگان مجوز کسب و کار اجازه ندارند به دلیل «اشباع بودن بازار» از پذیرش تقاضا یا صدور مجوز کسب و کار امتناع کنند. امتناع از پذیرش مدارک و درخواست مجوز و تاخیر بیش از ظرف زمانی تعیین‌شده در درگاه ملی مجوزهای کشور در صدور مجوز برای متقاضیانی که مدارک معتبر مصرح در درگاه ملی مجوزهای کشور را ارایه داده‌اند، مصداق «اخلال در رقابت» موضوع ماده (۴۵) این قانون است و شورای رقابت موظف است به شکایت ذی‌نفع رسیدگی و بالاترین مقام مسؤول دستگاه مربوطه را به مجازات تعیین‌شده در بند (۱۲) ماده (۶۱) این قانون محکوم کند.
بر مبنای تبصره۱؛ در صورتی که هر یک از مراجع صادرکننده مجوز، از ارایه مجوز در ظرف زمانی تعیین‌شده در درگاه ملی مجوزهای کشور امتناع کند، متقاضی می‌تواند نسبت به ثبت شکایت به‌صورت الکترونیکی در درگاه ملی مجوزهای کشور اقدام کند. در این موارد بالاترین مقام مرجع صدور مجوز یا استاندار مربوط، موظفند ظرف مدت حداکثر ده‌روز کاری از تاریخ ثبت درخواست، موضوع را بررسی و در چهارچوب قوانین، زمینه صدور فوری مجوز مورد درخواست را فراهم کنند. چنانچه ظرف مدت مذکور زمینه صدور مجوز مورد درخواست فراهم نشد، مرکز ملی رقابت وفق مقررات مربوط اقدام و حسب لزوم متخلفان را به شعب خاص موضوع تبصره (۱) بند «ب» این ماده، معرفی می‌کند.
بنابر تبصره۲؛ در موارد خاص در صورتی‌که به جهت نوع و ماهیت برخی کسب و کارها، امکان صدور مجوز برای یک نوع کسب و کار به جهت اشباع بازار مقدور و یا به مصلحت نباشد، مراجع صادرکننده مجوز مکلفند ادله و مستندات خود را برای تصمیم‌گیری به هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار ارایه دهند. تصمیم هیات در این خصوص به عنوان یک رویه خاص برای تمامی مراجع نافذ و لازم‌الاجرا است.
در بند «هـ» مقرر شد؛ صدور مجوز جدید حسب قوانین و مقررات مربوط تابع احکام این ماده بوده و مراجع مسؤول و ذی‌ربط مجوز مکلفند ظرف مدت یک‌ماه مطابق رویه تعریف‌شده، اقدام کنند.
بنابر این بند؛ هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار موظف است ظرف مدت دوماه پس از بارگذاری اطلاعات مربوط به مجوز جدید توسط مراجع مرتبط، نسبت به انجام تکالیف خود در خصوص بررسی و تایید ان اقدام کند.
تغییر شرایط صدور مجوزهای کسب و کار به دستور رییس هیات مقررات زدایی اعمال می شود
نمایندگان در بند «و» مصوب کردند؛ پس از انتشار اطلاعات مربوط به مجوزها در درگاه ملی مجوزهای کشور، تغییر در عنوان و شرایط صدور مجوزهای کسب و کار چنانچه در جهت تسهیل باشد، بلافاصله به دستور رییس هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار در درگاه یادشده اعمال می‌شود و چنانچه تغییر، شامل افزایش مراحل یا مدارک مورد نیاز و به هر نحو، مشکل کردن صدور مجوز باشد، شرایط جدید باید از سه‌ماه قبل از اجرا، در این درگاه اعلام شود. مراجع صادرکننده مجوز حق ندارند حتی با توافق متقاضی مجوز، هیچ شرط یا مدرکی یا هزینه‌ای بیش از آنچه در درگاه ملی مجوزهای کشور تصریح شده، از متقاضی مطالبه کنند.
تخلف از حکم این بند مشمول مجازات موضوع ماده(۶۰۰) قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم- تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده، مصوب ۲/۳/۱۳۷۵با اصلاحات و الحاقات بعدی) است.
ثبت اعلان متقاضی در درگاه تخصصی مجوز یا ایجاد کسب و کار» به منزله صدور مجوز خواهد بود
بنابر بند «ز» این مصوبه؛ مراجع صادرکننده مجوز مکلفند آن دسته از مجوزهای کسب و کار را که می‌توان اعلان متقاضی را جایگزین صدور مجوز کرد، شناسایی و با تصویب هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار اعلام کنند. در این گونه موارد، ثبت اعلان متقاضی در «درگاه تخصصی مجوز یا ایجاد کسب و کار» به منزله صدور مجوز خواهد بود. هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار می‌تواند موارد موضوع این بند را راسا شناسایی و مراجع صادرکننده مجوز را مکلف به جایگزینی ثبت اعلان به جای صدور مجوز کند.
همچنین مراجع صادرکننده مجوز مکلفند فهرست کسب و کارهای زیرمجموعه خود اعم از نیازمند مجوز یا نیازمند ثبت اعلان را به همراه اسامی و نشانی صاحبان ان کسب و کار به تفکیک استانی و شهرستانی و به صورت داده باز در پایگاه اطلاع‌رسانی خود منتشر و به‌صورت مستمر ان را به‌روز کنند.
بر مبنای بند «ح» این مصوبه؛ در مورد ان دسته از فعالیت‌های اقتصادی که نیازمند اخذ مجوز از دستگاههای متعدد هستند، دستگاه اصلی موضوع فعالیت، وظیفه مدیریت یکپارچه، هماهنگی و اداره امور اخذ و تکمیل و صدور مجوز را برعهده خواهد داشت و از طریق ایجاد درگاه تخصصی صدور مجوز یا ایجاد کسب و کار ذیل درگاه ملی مجوزهای کشور، با مشارکت سایر دستگاههای مرتبط به گونه‌ای اقدام می‌کند که ضمن رعایت اصل همزمانی صدور مجوزها، سقف زمانی مورد نظر برای صدور مجوز از زمان پیش‌بینی‌شده توسط هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار تجاوز نکند.
در ایجاد فرآیند درگاه تخصصی صدور مجوز یا ایجاد کسب و کار، دستگاه های فرعی صدور مجوز موظف هستند همکاری لازم را به عمل آورند. دستورالعمل‌ها، استانداردها، رویه‌ها و ضوابط مورد نیاز و همچنین فهرست دستگاههای اصلی در صدور مجوز در فعالیت‌های مختلف متناسب با شرایط توسط هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار تهیه و ابلاغ می‌شود.
مراجع صدور مجوز باید گزارش شش ماهه را به دبیرخانه هیات نظارات ارائه دهند
بنابر مصوبه مجلس در بند «ط»؛ مراجع صدور مجوز مکلف به اجرای مصوبات هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار و ارایه گزارش شش‌ماهه به دبیرخانه این هیات هستند. مراجع نظارتی عضو هیات مکلفند در صورت مشاهده موارد مغایر با مصوبات یا حسب گزارش دبیرخانه نسبت به برخورد با متخلفان برابر قوانین و مقررات جاری کشور حداکثر ظرف مدت دوماه و ارایه گزارش نتایج ان به هیات اقدام کنند. در صورتی که مراجع صادرکننده مجوز به‌صورت عمدی یا سهوی، عنوان مجوز و جزییات مربوط به ان را اظهار نکنند، هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار می‌تواند حسب اطلاعات دریافتی از مراجع ذی‌صلاح نسبت به حذف یا تعیین شرایط صدور ان مجوز اتخاذ تصمیم کند. تصمیم این هیات رافع مسؤولیت مرجع صدور مجوز و اعمال مقررات مربوط در خصوص متخلفان نخواهد بود.
همچنین در بند «ی» مقرر شد؛ دستگاه های زیرمجموعه قوای سه گانه و اتاقهای بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، تعاون ایران و اصناف ایران و تشکلهای کارفرمایی و کارگری ذی‌ربط حسب مورد مکلف هستند برنامه اجرایی- عملیاتی ارتقای رتبه و امتیاز ایران در شاخص سهولت انجام کسب و کار که به تصویب هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار می‌رسد را اجراء کرده و گزارش خود از نحوه اجرای این برنامه را هرساله و تا پایان اردیبهشت‌ماه سال بعد به دبیرخانه هیات مذکور ارایه کنند.
بنابر بند «ک» این مصوبه؛ وزیر امور اقتصادی و دارایی و رییس سازمان برنامه و بودجه کشور به اعضای شورای مذکور در ماده (۱) قانون نحوه پیگیری تحقق سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی مصوب ۵/۳/۱۳۹۴ اضافه می‌شوند. دبیرخانه این شورا و کارگروه موضوع ماده (۲) قانون مذکور، بدون ایجاد و توسعه هرگونه تشکیلات، در سازمان برنامه و بودجه کشور تشکیل می‌شود و گزارش فعالیت‌های این شورا و کارگروه به صورت مشترک توسط سازمان مذکور و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و توسط وزارت یادشده به صورت شش‌ماهه به مجلس شورای اسلامی تقدیم می‌شود
بر مبنای این مصوبه؛ پیشنهادهای این شورا و کارگروه در حوزه وظایف و اختیارات هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار از طریق وزیر امور اقتصادی و دارایی در این هیات مطرح و اتخاذ تصمیم می‌شود.
سازمان سرمایه‌گذاری باید اطلاعات فرصت های سرمایه‌گذاری را در اختیار متقاضیان قرار دهد
در بند «ل» مقرر شد؛ مفاد این ماده علاوه بر مراجع صادرکننده مجوز، شامل آن دسته از فعالیت‌های دستگاه ها و مراجع مصرح در ماده (۲۹) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴/۱۲/۱۳۹۵ از جمله وزارتخانه‌های اموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و اموزش پزشکی و فرهنگ و ارشاد اسلامی و مؤسسات، مراکز، نهادها و کانون‌های حرفه‌ای و تخصصی دولتی و غیردولتی و همچنین خدمات قوه قضاییه و دستگاههای زیرمجموعه آن که بنا به تشخیص هیات مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب و کار مرتبط با مجوزها هستند، خواهد بود.
بنابر این مصوبه؛ سازمان سرمایه‌گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران موظف است اطلاعات مربوط به فرصتهای سرمایه‌گذاری در کشور را از طریق درگاه ملی مجوزهای کشور در اختیار متقاضیان قرار دهد.
بر مبنای مصوبه مجلس در بند «م»؛ عدم اجرای این ماده در مورد نهادها و سازمان‌هایی که تحت نظر مقام معظم رهبری هستند، با اذن ایشان جایز است و در مواردی که وظایف و فعالیت‌های دستگاهها در مورد احکام این ماده، دارای طبقه‌بندی اطلاعاتی و امنیتی باشد با تایید شورای عالی امنیت ملی مشمول حکم این ماده نیست.