"سربلندی فریدن تنها به آثار تاریخی بر جای مانده نیست بلکه به مولفه‌های استوار انسانی است که یک سرزمین با شش قوم مختلف با فرهنگ و آداب و رسوم خاص در کنار یکدیگر زندگی مسالمت‌آمیز داشته و موجب مباهات انسانیت شده‌اند. مردم سخت‌کوش این دیار در مزارع سرسبز خود با شنیدن آوای خوش اذان و روی آوردن به درگاه خالق بی‌نیاز غبار و تیرگی از دل می شسته‌اند و در گوشه‌ای دیگر صدای ناقوس کلیساها مسیحیان فریدن را به مهر، برابری و برادری فرا می‌خوانده، آری، ترک و لر و فارس و عرب و گرجی و ارمنی در سرزمینی که به آن تعلق داشته زیسته‌اند. منطقه‌ای که روزی فریدن بزرگ نامیده می‌شد..."
این سطرهای سرشار از خاطره، بخشی از مقدمه کتاب به قلم دکتر "حسین محمد صالحی" از استادان فاخر ادبیات فریدن است.
در فصل نخست این سفرنامه جذاب، موقعیت جغرافیایی، ویژگی‌های طبیعی و آب و هوایی، وجه تسمیه، پوشش گیاهی، رودها، جنس خاک، حیات وحش و توپوگرافی زمین و وضعیت آب‌های سطحی شهرهای داران، دامنه، برف انبار، ننادگان، افوس، ششجوان و رزوه به نگارش در آمده است.
نگارندگان، فصل دوم را به معرفی آثار تاریخی، زیارتگاه‌ها، بقعه‌ها، مساجد و جاذبه‌های گردشگری این منطقه اختصاص داده‌اند و سپس در فصل بعدی به کشاورزی، پیشه کهن مردمان فریدن بزرگ و معرفی انواع زراعت، انواع تولید، سهم کشاورزی در درآمد خانوار، انواع ابزارهای کشاورزی، دامپروری و باغداری پرداخته‌اند.
ساختار خانواده، رابطه خانواده و تولید، روابط خانوادگی، روابط همسایگی و نحوه تعلیم و تربیت مردمان این سرزمین دربخش بعدی کتاب روایت می‌شود.
چکیده جالب و شگفت‌آوری از آیین‌های خاص این منطقه در ازدواج، عزاداری همچنین مجموعه بی‌نظیری از باورهای بومی در فصل پنجم کتاب آمده است، فصلی که با مطالعه آن گویی تاریخ در لحظه جاری و یلدای بلند خاطره‌ها و قصه های کهن آغاز می‌شود.
زبان و گویش‌های رایج این منطقه یعنی فارسی، ترکی، ارمنی، گرجی و عربی به صورت جداگانه در فصل ششم معرفی شده است.
ضرب المثل‌ها به عنوان تجلی نگرش‌ها و باورهای عمومی مردم، فرهنگ و اعتقادات آنان در فصل هفتم آمده که سرشار از لطافت، طنز و شیوایی است. در انتهای این بخش به برخی از غذاهای بومی و شیوه طبخ آنها نیز اشاره می‌شود.
فصل هشتم کتاب که مهم ترین شیوه‌های درمان بیماری‌ها بر مبنای طب سنتی در زمان گذشته را روایت می‌کند گواه روشنی است بر ظرفیت اقتصادی فریدن امروز که رویش رستنی‌ها و گیاهان دارویی شفابخش است.
بازی‌ها و سرگرمی‌ها، صنایع دستی، شعرها و لالایی‌ها به عنوان گنجینه‌ای غنی از فرهنگ و تاریخ مردمان این خطه پهناور در صفحات انتهای کتاب به نگارش در آمده است ، صفحاتی که گویای دورهمی‌های خاطره انگیز و روحیه شاد و سرزنده گذشتگان است.
سرانجام ویژگی‌های قوم گرجی و روابط اجتماعی آن با سایر اقوام ساکن در فریدن بزرگ پایانی است شیرین بر یک قرن زندگی مسالمت‌آمیز شش قوم در این خطه.
کتاب "مردم شناسی فریدن بزرگ" تالیف دکتر محسن نیازی و محمد کارکنان نصر آبادی در سال ۱۳۹۶ از سوی انتشارات سخنوران به شمارگان هزار در ۲۸۵ صفحه به چاپ رسید.
فریدن بزرگ در گذشته به مجموع شهرستان‌های فریدن، فریدونشهر، چادگان و بویین میاندشت کنونی اطلاق می‌شد. این شهرستان‌ها سال ها بعد طی تقسیمات کشوری از هم جدا شدند.گویی تاریخ، همچون مادری مهربان چهار فرزند خویش را در دامان خود پرورانده و در کوران حوادث به ثمر رسانده تا هر یک به عنوان دردانه مستقل اما پرریشه و اصیل شناخته شود.
این کتاب، شاید سجل ارزشمندی است که حفظ، واکاوی و مطالعه آن تکلیفی بزرگ بر دوش تک تک مردمان فریدن بزرگ است، چرا که این میراتِ ناملوسِ مکتوب ناگفته‌های بسیار در خود نهفته دارد.
شهرستان های فریدن با بیش از ۴۹ هزار نفر جمعیت، فریدونشهر با ۳۵ هزار نفر جمعیت، چادگان با ۳۲ هزار نفر و بوئین میاندشت با بیش از ۲۴ هزار نفر به ترتیب در ۱۴۰، ۱۸۰، ۱۱۰ و۱۸۰ کیلومتری غرب استان اصفهان قرار دارند.