به گزارش گروه نشریات خبری ایرنا، شورای عالی امنیت ملی ایران روز چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت در پی کوتاهی طرف‌های برجام در حمایت از حقوق تصریح‌شده کشورمان ذیل برجام و مقابله با تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران در بیانیه‌ای اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی و حقوق تصریح‌شده خود مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، برخی اقدامات خود در ارتباط با برجام را متوقف خواهد کرد.
از آن زمان تاکنون ایران در چهار مرحله به کاهش تعهدات هسته‌ای خود اقدام کرده و به طرف‌های اروپایی برجام هشدار داده است که دیگر حاضر به اجرای یکجانبه برجام نخواهد بود.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در گزارشی تاکید کرده که ذخایر آب سنگین ایران از محدوده مجاز برجام فراتر رفته است. بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که ۲۵ آبان منتشر شده، ایران از یکی دیگر از محدودیت‌های برنامه جامع اقدام مشترک عبور کرده است. به گزارش رویترز، در گزارشی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کشورهای عضو ارسال کرده، آمده است: ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹ (۲۵ آبان) ایران به آژانس اطلاع داده است که ذخایر آب سنگین از ۱۳۰ تن فراتر رفته است.
بررسی روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که رسانه‌های داخلی سیاست‌های اروپا در قبال برجام را مورد انتقاد قرار دادند و معتقدند اروپایی‌ها با گذشت بیش از یکسال و نیم از خروج آمریکا از برجام، گامی عملی برای حفظ توافق هسته‌ای برنداشته اند.
رسانه‌های اصلاح طلب
خبرگزاری ایلنا: ایران باید بداند که نمی‌توان به هیچ وجه براساس وعده‌های کشورهای اروپایی پیش رفت، چرا که تصمیمات آنها نشات گرفته از منفعت محوری مقطعی است.
سیاست‌های اروپا
خبرگزاری ایلنا در گزارشی به بی‌عملی اروپا پرداخته و آورده است: اروپا حداقل در طول یک سال گذشته بر خلاف ایران، سیاست یکدستی را در قبال برجام و ایران در پیش نگرفته و بنابر اقتضای شرایط، لحنش را تند یا آرام کرده است؛ به طوری که معتقد است سطح متوسطی از روابط با تهران می‌تواند جوابگوی نیازش باشد. در این میان ایران باید بداند که نمی‌توان به هیچ وجه براساس وعده‌های کشورهای اروپایی پیش رفت، چرا که تصمیمات آنها نشات گرفته از منفعت محوری مقطعی است. ایالات متحده در کنار انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان طرف‌های توافق هسته‌ای موسوم به برجام، محسوب می‌شوند. هجده ماه پیش یعنی سه سال و پس از اجرایی شدن آن آمریکا از این توافق خارج شد و تمامی تحریم‌هایی را که علیه ایران متوقف کرده بود، دوباره به اجرا گذاشت. پس از خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها، ایران از اروپا خواست تا برای نشان دادن پایبندی خود به برجام، سازوکارهایی را برای روابط مالی و صدور نفت ایران اتخاذ کند؛ اما با گذشت بیش از یکسال و نیم از تصمیم دونالد ترامپ، اروپا به غیر از ادامه حمایت لفظی و در پاره‌ای از موارد تهدید ایران، گامی عملی برای حفظ برجام برنداشته و اکنون تهران دیگر منفعتی را در پایبندی به تمام تعهدات خود در این توافق‌نامه، نمی‌بیند.
روزنامه مردم سالاری در مطلبی نوشت: سیاستمداران ایرانی گرچه از تلاش‌های اروپا برای مقابله با تحریم‌های آمریکا دلسرد شده اند اما نمی‌توانند به سادگی روابط با غرب را کنار بگذارند. این اهرمی بی‌همتا برای اروپاست. با خروج بیشتر ایران از تعهدات برجام این اروپاست که می‌تواند بازگشت تحریم‌های اتحادیه اروپا را خواهان شود. مسئولین ایرانی باور دارند که آمریکا نمی‌تواند فشار اقتصادی معنادار بیشتری علیه جمهوری اسلامی اعمال کند اما اروپا می‌تواند. این ویژگی باعث می‌شود که نقش اروپا در هرگونه گفت وگوی احتمالی اهمیت چشمگیری داشته باشد که کمتر به آن توجه می‌شود. اگرچه آمریکا نخست تحریم‌ها را بازگرداند و سپس به فکر گفت وگو افتاد، اروپا باید رویکردی کاملا متفاوت در پیش بگیرد. اروپا به جای این که آینده توافق هسته‌ای را به یک خط اعتباری ۱۷ میلیارد دلاری پیوند بزند باید تجارت عادی خود با ایران را در مرکز دیپلماسی‌اش قرار بدهد. نیاز کاربردی ایران به قطعات، ماشین‌آلات و تجهیزات حمل ونقل می‌تواند در زمان اوج تنش‌ها الهام‌بخش عمل‌گرایی باشد.
فریدون مجلسی دیپلمات پیشین کشور و کارشناس مسایل بین الملل در گفت وگو با تارنمای دیپلماسی ایرانی درباره بیانیه سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس در واکنش به گام چهارم کاهش تعهدات برجامی ایران اظهار داشت: اروپا هیچ‌گاه از برجام خارج نخواهد شد، مگر آن که قبل از آن جمهوری اسلامی ایران از آن خارج شود و در این صورت تهران و واشنگتن مقصر مرگ توافق هسته ای قلمداد می شوند. این همان برنامه نهایی اروپایی‌هاست. اروپایی‌ها باهوش‌تر از ترامپ هستند که بخواهند دچار خطاهای راهبردی حقوقی و دیپلماتیک کاخ سفید در توافق هسته‌ای شوند.
جان کالابرس استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه آمریکایی در گفت وگو با خبرگزاری ایلنا اظهار داشت: عدم اجرای تعهدات اروپاییان به کاهش تعهدات برجامی ایران منجر شده است. نمی‌دانم اقدامات اروپا و ایران در راستای مرگ برجام خواهد بود یا نه؟ نه ایران و نه اروپا نمی‌خواهند برجام را پایان بدهند.
گام چهارم ایران در کاهش تعهدات
به گزارش خبرگزاری ایسنا، سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران که برای شرکت در سومین نشست رایزنی‌های سیاسی بین جمهوری اسلامی ایران و هلند به لاهه سفر کرده است، روز (دوشنبه) ۲۷ آبان با استف بلوک وزیر امور خارجه هلند ملاقات و در خصوص موضوعات بین‌المللی به ویژه آخرین تحولات برجام و نیز راه‌های گسترش مناسبات بین دو کشور مذاکره و تبادل نظر کرد.
عراقچی در این دیدار سیاست جمهوری اسلامی در کاهش تعهدات برجامی خود را تشریح و تأکید کرد: این اقدام در چارچوب حقوق ایران در برجام صورت می‌گیرد و تا زمان تامین منافع ایران ادامه خواهد یافت. حق ایران برای توقف تمام یا بخشی از تعهداتش در برجام به رسمیت شناخته شده و آنچه که ایران تاکنون انجام داده است، نقض برجام به شمار نمی‌رود.
مهدی نجف‌زاده استاد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد در گفت وگو با خبرگزاری ایسنا گفت: کاهش گام به گام تعهدات به این دلیل است که ایران خواهان خروج از برجام نیست. ایران برای مجاب ساختن طرف‌های مقابل به سازش از ابزارهای درون برجام استفاده می‌کند تا ثابت کند نبود برجام بدتر از وجود آن خواهد بود. بنابراین باید همکاری‌های موثرتری در خصوص حل و فصل معضلات ایران انجام شود به خصوص اکنون که قطع مناسبات مالی ایران مشکلات عمیقی را پدید آورده است.
رسانه‌های اصولگرا
خبرگزاری تسنیم: نه‌تنها آمریکایی‌ها بلکه اروپایی‌ها که هم‌پیمانان اصلی این کشور هستند، اراده‌ای برای تحقق اهداف و سیاست‌های برجامی ندارند.
همراهی اروپا و آمریکا در قبال برجام
روزنامه وطن امروز در مطلبی نوشت: پس از خروج آمریکا از برجام، اروپا ۱۱ وعده اقتصادی را در حوزه‌های مختلف و بویژه در ۲ حوزه نفتی و بانکی مطرح کرد که تاکنون و پس از گذشت ۱۸ ماه از آن تاریخ هیچ‌کدام‌شان عملیاتی نشده‌اند. این در حالی است که سال گذشته و چند ماه پس از خروج آمریکا از برجام، برخی کارشناسان این گزاره را مطرح کردند که تروئیکای اروپایی وقت‌کشی نسبت به انجام تعهداتش را تا جایی کش خواهد داد که آثار تحریم‌ها بر جان اقتصاد ایران بنشیند. چنانکه موعد اجرای تعهدات اقتصادی اروپا نیز چهارم نوامبر ۲۰۱۸ و دقیقا همزمان با دور جدید تحریم‌های آمریکا اعلام شده بود! تقسیم کار اروپایی‌ها با آمریکا البته به این مورد محدود نماند. چند ماه پیش نیروی دریایی انگلیس به طور غیرقانونی نفتکش حامل نفت ایران را به درخواست آمریکا در منطقه جبل‌الطارق توقیف کرد تا نقش حداکثری خود در سناریوی دولت ترامپ مبنی بر به صفر رساندن فروش نفت ایران را اجرایی کند.
حسین آبنیکی کارشناس مسایل هسته‌ای و رییس سابق مرکز توسعه سازمان انرژی اتمی در گفت وگو با خبرگزاری دانشجو درباره هفدهمین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص راستی آزمایی ایران در اجرای برجام و به موازات آن بیانیه اتحادیه اروپا در خصوص نگرانی از برداشتن گام چهارم جمهوری اسلامی در راستای کاهش تعهدات برجامی گفت: اروپا و آمریکا توأمان تلاش کردند تا برجام را به ما تحمیل کنند. آنها یکسری تعهدات را از ما گرفتند و در مقابل تعهداتی ضعیف و نسیه‌ای را به ما دادند و در عمل هیچ‌گاه مطلقا تعهدات خود را اجرا نکردند اما تعهدات ما به طور کامل اجرا شد و با این رفتار مکررا مسیر قبلی را ادامه و نقض برجام کردند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، فریدون حسنوند عضو فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: ایران از ابتدای توافق برجام به تمام تعهداتش ذیل این قرارداد، عمل کرد، افزود: اگر قرار بود مشکلات ما در قالب توافق برجام مرتفع شود، قطعا این امر خیلی پیش‌ترها محقق شده بود؛ لذا نه‌تنها آمریکایی‌ها بلکه اروپایی‌ها که هم‌پیمانان اصلی این کشور هستند، اراده‌ای برای تحقق اهداف و سیاست‌های برجامی ندارند.
بی عملی اروپا
تارنمای افکار نیوز در گزارشی آورد: اروپایی‌ها به جای عمل به تعهداتشان، طی ۱۸ ماه اخیر که از خروج آمریکا از برجام می‌گذرد، صرفا در حال حرف درمانی و ارایه وعده‌های توخالی بوده‌اند و رفتارشان نوعی تاکتیک خرید وقت علیه ایران برای تاثیر فشار حداکثری آمریکا را در اذهان تداعی می‌کرد. رویترز در تاریخ ۲ آبان ۹۷ به نقل از یک دیپلمات اروپایی که نامش را فاش نکرد، نوشت: ما نیاز داریم به ایرانی‌ها نشان دهیم که برای حفظ برجام در حال کار هستیم تا آنها را در برجام نگه داریم.
علی‌ایحال، اروپایی‌ها ابتدا قرار بود تا قبل از ۱۳ آبان ۹۷ که موعد اعمال تحریم‌های نفتی و بانکی آمریکا علیه ایران بود، از سازوکار تسهیل مبادلات مالی و تجاری با ایران رونمایی کنند؛ اما ۱۳ آبان ۹۷ آمد و خبری از اقدام اروپایی‌ها نشد؛ سرانجام در ۱۱ بهمن ۹۷، آنها بعد از ۲۷۰ روز از وعده‌ای که به ایران داده بودند، از کانال مالی مراوده با تهران موسوم به اینستکس رونمایی کردند؛ کانالی که از همان ابتدا در مورد کارایی آن شائبه وجود داشت؛ خود اروپایی‌ها از جمله هایکو ماس وزیر امور خارجه آلمان و جرمی هانت وزیر خارجه وقت انگلیس صریحا اعلام کردند، اینستکس متمرکز بر روی کالاهایی نظیر مواد غذایی و دارویی خواهد بود که مورد نیاز فوری مردم ایران است!