به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، «مایک پومپئو» وزیر امور خارجه آمریکا دوشنبه شب (۲۷ آبان) موضع جدید دولت این کشور در زمینه سیاست شهرک سازی رژیم صهیونیستی را اعلام کرد. کاخ سفید با تغییر سیاست چنددهه ای آمریکا عنوان داشت که ایالات متحده اعتقاد پیدا کرده است که برنامه های شهرک سازی تل آویو در کرانه باختری و بیت المقدس شرقی هیچ تناقضی با حقوق بین الملل ندارد.
وزیر امور خارجه آمریکا افزود: ایجاد شهرک های غیرنظامی اسرائیل به خودی خود تناقضی با قوانین بین‌المللی ندارد.
به بیان دیگر، واشنگتن به صورت غیرمستقیم اعلام کرد دیگر مخالفتی با سیاست شهرکسازی اسرائیل ندارد و از این تلاش های رژیم صهیونیستی حمایت می کند.
این درحالی است که به مدت نزدیک به چهار دهه همه دولت‌های آمریکا، فعالیت‌های ساخت و ساز منازل مسکونی در کرانه باختری را غیرقانونی عنوان می کردند. اوج این سیاست های معارض با خواست اسرائیل در پایان دوره ریاست جمهوری «باراک اوباما» با تصویب قطعنامه شورای امنیت در محکومیت شهرکسازی های رژیم صهیونیستی دیده شد.
با آغاز دوره ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» چرخش کاملی در سیاست های کاخ سفید در منازعه اعراب و اسرائیل با حمایت کامل از اشغالگران صورت گرفت. تغییر محل سفارت آمریکا و شناسایی بیت المقدس به عنوان پایتخت در کنار موضع‌گیری ها در مورد به رسمیت شناختن اشغالگری صهیونیست ها در جولان نمونه هایی از سیاست های حمایتگرایانه واشنگتن از این رژیم بوده است.
این تغییر رویکرد درحالی صورت می گیرد که بسیاری از تحلیلگران، سیاستمداران و حتی برخی قطعنامه‌های سازمان ملل هم عامل اصلی تشدید منازعه در خاورمیانه را ادامه تشدید سیاست های شهرکسازی رژیم صهیونیستی می دانند.
شهرکسازی برای تعمیق اشغالگری
رژیم صهیونیستی پس از جنگ سال ۱۹۶۷، کرانه باختری رود اردن و بخش های وسیعی از اراضی فلسطینیان در شرق بیت المقدس را به اشغال درآورد و از آن زمان بر سیطره خود بر این مناطق افزوده است. کمیته چهارجانبه صلح خاورمیانه (متشکل از سازمان ملل متحد، روسیه، آمریکا و اتحادیه اروپا) دو مانع اصلی برای صلح در منطقه را ادامه خشونت‌ها و تشدید سیاست شهرکسازی رژیم صهیونیستی عنوان کرده‌اند.
اگرچه این رژیم پیش از آن تاریخ هم به مصادره اموال، منازل و مزارع فلسطینی ها می پرداخت اما پس از جنگ دگرگون سازی چهره عربی سرزمین فلسطینیان با شدّت و حدّت بیشتری دنبال شد. تا یک سال بعد از جنگ هم سیاست شهرک سازی در بیت المقدس شرقی با انتقال و اسکان تعداد بیشتری از یهودیان مهاجر دنبال شد که در نهایت همان سال صدور قطعنامه شورای امنیت در محکومیت اقدامات اسرائیل از جمله ساخت شهرک های مسکونی جدید در اراضی اشغالی را به دنبال آورد.
با این حال سیاست شهرکسازی رژیم صهیونیستی در دهه ۱۹۷۰ تشدید شد تا اینکه در پایان این دهه شورای امنیت ساخت و ساز در اراضی فلسطینیان را محکوم کرد. استدلال شورای امنیت آن بود که این رژیم باید به کنوانسیون چهارم ژنو پایبند باشد. این معاهده از کشورهای اشغالگر می خواهد تا به حقوق مردم سرزمین های تحت اشغال احترام بگذارند؛ معاهده ژنو بر حمایت از حقوق غیرنظامیان و حفاظت از اموال افراد و مجازات شهروندان و انجام امور مختلف این مناطق تصریح دارد.
اما شاید بتوان اوج محکومیت سیاست های رژیم صهیونیستی را تصویب قطعنامه ۲۳۳۴ شورای امنیت در دسامبر سال ۲۰۱۶ دانست که ضمن محکومیت ساخت و سازهای رژیم صهیونیستی در اراضی اشغالی، این سیاست ها را مانع اصلی صلح عنوان کرد. قطعنامه فوق که حتی واشنگتن آن را وتو نکرد شهرک سازی ها در اراضی اشغال شده در جنگ ۱۹۶۷ را نقض فاحش قوانین بین المللی توصیف کرد.
چند سال قبل کمیته چهار جانبه صلح خاورمیانه (متشکل از سازمان ملل متحد، روسیه، آمریکا و اتحادیه اروپا) هم دو مانع اصلی برای صلح در منطقه را ادامه خشونت ها و تشدید سیاست شهرک سازی رژیم صهیونیستی عنوان کرد.
به نوشته روزنامه «دیلی میل»، «جیمی کارتر» رئیس جمهوری آمریکا در سال ۱۹۷۸ شهرک سازی ها را برخلاف قوانین بین المللی دانست اما «رونالد ریگان» چند سال بعد با این نظر مخالفت کرد اما موضع تندی علیه آن نگرفت. اکنون ترامپ خود هم نظر با ریگان نشان داد و تغییر رویکرد کاخ سفید را پس از ۴۱ سال اعلام کرد.
این در حالی است که جامعه بین المللی به صوت یکپارچه شهرکسازی ها را غیرقانونی می داند و آن را بر اساس کنوانسیون ۴ ژنو تفسیر می کند که هر گونه جابجایی شهروندان مناطق اشغال شده را ممنوع کرده است. حتی اوباما هم در آخرین روزهای ریاست جمهوری خود این سیاست های تل‌اویو را نقش فاحش و آشکار قوانین بین المللی خواند.
اکنون گفته می شود در مناطق فلسطینی بیش از ۱۰۰ شهرک صهیونیستی با حدود ۷۰۰ هزار نفر ساکن ساخته شده است. در سال های اخیر سرعت ساخت و وسعت شهرک ها افزایش یافته است. برخی از این شهرک ها ۳۰ هزار نفر جمعیت دارند که نسبت به شهرک های قدیمی در اطراف تل‌اویو یا بیت المقدس بسیار بزرگ به شمار می روند.
مرگ صلح در خاورمیانه
رژیم صهیونیستی با استقبال از خط مشی های تازه واشنگتن، آن را گام دیگری در اصلاح سیاست های ضداسرائیلی دولت های ایالات متحده به ویژه «باراک اوباما» دانست که یک اشتباه تاریخی را اصلاح می کند.
با این حال «بنی گانتس» رقیب نتانیاهو واکنش متعادل تری به این موضوع نشان داد و اعلام کرد سرنوشت شهرک ها در کرانه باختری باید از طریق توافق هایی تعیین شود که در راستای برقراری صلح به مسائل امنیتی هم توجه دارد.
به اعتقاد برخی تحلیلگران، موضع‌گیری اخیر آمریکا همچون تصمیم های پیشین ترامپ در زمینه انتقال سفارت یا تغییر وضعییت بیت المقدس، اندک امید باقیمانده برای پیشبرد پروژه سازش در منطقه از طریق تشکیل دو دولت را از بین می برد زیرا به طور قطع هیچ یک از گروه های فلسطینی چنین سیاستی را نمی پذیرند. تشکیلات فلسطینی تصمیم آمریکا را به طور کامل بر خلاف قوانین بین‌المللی اعلام کرد.
«صائب عریقات» از دیپلمات های فلسطینی هم اقدام دولت ترامپ را نمونه بارز جایگزینی قوانین بین المللی با قواعد جنگل توصیف کرد.
«حنان اشواری» از مقام های ارشد فلسطینی در کرانه باختری این اقدام واشنگتن را ضربه مهلک دیگری بر قوانین بین المللی، عدالت و صلح از سوی مطلق گرایان برای مشروع کردن شهرک سازی اسرائیل عنوان کرد.
گروه «پیس ناو» (Peace Now) که به انجام تلاش های ضدشهرک‌سازی معروف است تاکید می کند از زمان ریاست جمهوری ترامپ، افزایش شدید در روند ساخت و ساز اسرائیل صورت گرفته است. روزنامه دیلی میل اقدام تازه آمریکا را مانع دیگری بر سرراه تلاش فلسطینیان و هم‌راستا با اعلامیه های پیشین دولت ترامپ و در مقابل تشکیل دولت ارزیابی کرد. برخی ناظران اگرچه اظهارات پومپئو را نمادین توصیف می‌کنند اما هدف آن را کمک به بقای سیاسی بنیامین نتانیاهو می دانند تا در نهایت وی بتواند دولت ائتلافی را تشکیل دهد.
هدیه انتخاباتی کاخ سفید
بنیامین نتانیاهو در یکی از ضعیف ترین و شکننده ترین موقعیت های سیاسی خود قرار دارد. رقبای داخلی فراوان و محبوبیت اندک موجب شکست وی در دو انتخابات پارلمانی در سال ۲۰۱۹ شد. وی چند هفته قبل قادر به تشکیل دولت نشد و اکنون امیدوار است پس از ناکامی رقیب، یک بار دیگر به او فرصت ائتلاف داده شود. نتانیاهو امیدوار است اقدام حمایتگرایانه کاخ سفید باعث شود پس از انتخابات پارلمانی سوم، ضمن انحراف مسیر دادگاه پرونده فساد، وی قادر به تشکیل دولتی ائتلاف گردد. روزنامه «نیویورک تایمز» اظهارات پومپئو را آخرین هدیه سیاسی دولت ترامپ به نتانیاهو ارزیابی کرد که دو انتخابات را با شکست پشت سر گذاشته است.
روزنامه «نیویورک تایمز» اظهارات پومپئو را آخرین هدیه سیاسی دولت ترامپ به نتانیاهو ارزیابی کرد که دو انتخابات را با شکست پشت سر گذاشته است. تحلیل این روزنامه هدف همه سیاست های دولت ترامپ را حمایت از نتانیاهو و بهبود جایگاه سیاسی وی در اسرائیل عنوان کرد. در همین راستا، کاخ سفید حتی به خاطر نتانیاهو دیدگاه سال ۱۹۷۸ وزارت امور خارجه آمریکا را تغییر داد که شهرک سازی را مغایر با قوانین بین المللی اعلام کرده بود. همین موضوع بود که تاکنون چندین بار باعث شکست مذاکرات صلح هم شده است.
در این زمینه تحلیلگر نشریه «ویک» (The Week) اعتقاد دارد این تصمیم‌گیری ممکن است بیشتر به ضرر ترامپ تمام شود زیرا در تضاد با رویکرد دیگر قدرت های خارجی مخصوصا کشورهای اروپایی قرار دارد، ضمن اینکه می تواند ادامه و اجرای برنامه صلحی را که کاخ سفید برای خاورمیانه اندیشیده است، دشوار سازد.