سوزان پیروان روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار حوزه زنان ایرنا، با اشاره به این که زنگ پوکی استخوان از سن ۳۰ سالگی در زنان شروع می شود، افزود: از این سن، تراکم استخوان کاهش می یابد و به مرور با نزدیک شدن به سن یائسگی این مساله شدت پیدا کرده و با شروع یائسگی و اُفت هورمون ها، پوکی استخوان به شدت خود می رسد.
وی با تاکید بر این که پوکی استخوان علامتی ندارد در نتیجه اگر به آن رسیدگی نشود یا با تشخیص به موقع جلوی پیشرفت آن گرفته نشود، با شکستگی استخوان خود را نشان می دهد، خاطرنشان کرد: بافت استخوانی با از دست دادن مواد معدنی و کلسیم تحلیل می رود و با مصرف کلسیم هم درمان نمی شود بلکه فقط در همان وضعیت ثابت باقی می ماند. در نتیجه مهم است که زنان بدانند چه مراقبت هایی تا حد امکان سرعت پوک شدن استخوان را آهسته یا به تعویق می اندازد.
این متخصص زنان، شدت پوکی استخوان در مردان را کمتر از زنان عنوان کرد و درباره دلیل آن یادآور شد: یائسگی و افت استروژن باعث شدت گرفتن پوکی استخوان در زنان می شود اما شیوه زندگی نقش برجسته ای در به تعویق انداختن این عارضه دارد. به این معنا که هر چه زندگی فعال تر و در آن ورزش بیشتر دخیل باشد، به استخوان ها فشار بیشتری وارد می شود و شکل و حالت خود را حفظ می کنند.
سنجش تراکم استخوان، راهکار شناخت این بیماری
پزشک متخصص زنان با اشاره به این که سنجش تراکم استخوان نوعی آزمایش طب هسته ای است که میزان مواد معدنی استخوان ها را به نسبت فرد سالم جوان و به نسبت فرد سالم همسال مراجعه کننده می سنجد، آن را بهترین روش برای تشخیص درجه پوکی استخوان در بدن دانست و گفت: این تراکم سنجی بیشتر روی استخوان ران و ستون فقرات انجام می شود.
وی ادامه داد: شایان ذکر است سنجش تراکم استخوان برای زنان جوانی که فاکتورهای خطر مانند عادت های ماهیانه نامرتب یا مشکلات تیروئید و پاراتیروئید دارند، توصیه می شود اما به طور عادی سنجش تراکم استخوان در افرادی که دوران بعد از سن یائسگی را سپری می کنند، انجام می شود. تکرار آن به میزان شدت و ضعف پوکی استخوان مرتبط است اما به طور کلی در کشور ما به دلیل این که زنان از آفتاب کمتری بهره می برند، از سن ۵۰ یا ۵۵ سالگی هر پنج سال یکبار توصیه می شود.
پیروان درباره نقش ژنتیک در مبتلا شدن یا نشدن به پوکی استخوان هم گفت: این مساله ممکن است در یک خانواده زیادتر باشد به دلیل این که شیوه زندگی یکسانی دارند یا رژیم غذایی اشتباهی را دنبال می کنند اما این که بگوییم ژنتیک باعث می شود کمبود کلسیوم بگیرند و به دنبال آن پوکی استخوان، اشتباه است.
پیروان درباره چرایی گرفتار شدن افرادی در سنین جوانتر به پوکی استخوان، گفت: زنانی که عادت های ماهیانه نامرتب دارند و دیر به دیر عادت ماهیانه می شوند به دلیل اُفت استروژن در بدنشان بیش از همه مستعد ابتلا به پوکی استخوان هستند. همچنین افرادی که پرکاری غده تیروئید و پاراتیروئید یا مشکلات مزمن کلیوی یا روماتیسم مفصلی دارند هم در سن جوانتر دچار پوکی استخوان می شوند. بیمارانی که به صورت طولانی در حال مصرف ترکیبات استروئید یا کورتن هستند هم مستعد این امر هستند.
تغذیه مناسب و جذب ویتامین D، محافظ زنان در برابر پوکی استخوان
پیروان در ادامه این گفت و گو، به نقش برجسته تغذیه در مقابله با پوکی استخوان اشاره کرد و یادآور شد: پیش از این بیان می شد زنان در سن پیش و پس از یائسگی حتما از مکمل های کلسیم استفاده کنند اما در حال حاضر عنوان می شود که بهتر است کلسیم لازم از مواد غذایی دریافت شود؛ مواد غذایی مانند شیر غنی شده، دانه های روغنی، کلم بروکلی، سبزیجاتی که برگ های سبز سیر دارند چرا که کلسیم بالاتری دارند.
وی یادآور شد: در رژیم غذایی زنان باید به صورت روزانه هزار تا ۱۲۰۰ میلی گرم کلسیم وجود داشته باشد و در صورتی که نمی تواند از مواد غذایی این مقدار کلسیم را دریافت کند، به مصرف قرص ها رجوع کند.
پزشک متخصص زنان ادامه داد: در کنار رژیم غذایی مناسب، جذب ویتامین D به صورت ۸۰۰ تا هزار واحد بین الملل در روز، از دیگر سربازان بدن در برابر دشمنی به نام پوکی استخوان هستند چرا که بیشترین منبع ساخت و ساز استخوان به شمار می رود که از طریق پوست جذب می شود.
پیروان درباره این موضوع که چگونه متوجه کمبود ویتامین D در بدن شویم، پاسخ داد: این ویتامین با پوشیدن لباس های مناسب جذب می شود اما بهترین کار این است که در چکاب سالیانه، میزان ویتامین D خون اندازه گیری و در صورت مشاهده کمبود آن به صورت مصرف قرص و کپسول و خوردن مکمل این ویتامین تامین شود.
وی به نقش ورزش در پیشگیری یا عقب انداختن پوکی استخوان اشاره و تصریح کرد: ورزش هایی با وزنه یا کششی که ماهیچه ها را تحت کشش قرار می دهد باید به صورت مرتب انجام شود. پیاده روی نقش کمرنگی در این امر دارد چرا که در پوکی استخوان نیاز است ماهیچه ها تحت فشار قرار گیرد تا قدرت عضلانی بالا برود و فرد دچار افتادگی و شکستگی استخوان نشود.
پیروان در پاسخ به این پرسش که ورزش در زنانی که در سن یائسگی به سر می برند، فایده ای دارد یا خیر، اظهار داشت: زنانی که در سن یائسگی هستند اگر قرار است ورزشی انجام دهند، بهتر است ورزش هایی باشد که با تحمل وزن همراه است چرا که باعث می شود فشار به استخوان بیشتر باشد و مقاوم تر باقی بمانند.
پزشک متخصص زنان با تاکید بر این که مصرف سیگار بسیار برای استخوان ها مضر است، متذکر شد: پوکی استخوان در افراد سیگاری سریعتر اتفاق می افتد پس اگر زنی سیگاری است، بهتر است کنار بگذارد.
وی تاکید کرد: پوکی استخوان اتفاق می افتد و نمی توان آن را عقب انداخت اما با این روش ها می توان سرعت آن را مهار کرد. چرا که افراد بالای ۵۰ سال، یک درصد از عضله خود را هر سال از دست می دهد اما وقتی تمام مواد پیشگیری را در کنار هم در سن جوانتر انجام دهند، این سرعت کاهش می یابد وگرنه زنان بعد از یائسگی به شدت و سرعت در معرض پوکی استخوان قرار می گیرند.
1834