تیم ملی فوتبال ایران در چارچوب مرحله دوم رقابت‌های انتخابی جام جهانی ۲۰۲۲ قطر و جام ملت‌های ۲۰۲۳ چین در گروه خود به مشکل خورده و در رده سوم قرار دارد. همین مساله نگرانی‌های فراوانی را درباره اینکه تیم ملی می‌تواند به مرحله نهایی راه پیدا کند یا خیر، به وجود آورده است.
آشفتگی مذکور در حالی سر و کله‌اش پیدا شده که در سالیان اخیر شاهد آن نبودیم. آخرین باری که با آن درگیر شدیم به انتخابی جام جهانی ۲۰۰۶ برمی گردد. البته پیش از آن ۲ بار دیگر در دهه ۹۰ میلادی با دست اندازهایی روبرو شده بودیم که حتی یک بار منجر به حذف ایران در مرحله ماقبل پایانی انتخابی جام جهانی شده بود اما با توجه به نمایش مقتدرانه در اکثر ادوار انتخابی جام جهانی، در مراحل ماقبل پایانی، کمی شرایط کنونی غیر منتظره بوده است. طبق آمار در ۱۰ انتخابی قبلی که شرکت کرده بودیم هفت بار بدون دردسر به مرحله نهایی راه پیدا کردیم و تنها در سه دوره از همان ابتدا به مشکل خوردیم. حالا چهارمین چالش زودهنگام دشوار در یازدهمین اقدام تیم ملی ایران برای حضور در بزرگترین فستیوال جهانی به وجود آمده است.
انتخابی ۲۰۱۸: صعود مقتدرانه با کی‌روش
ما در مرحله دوم انتخابی جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه با هدایت کارلوس کی‌روش به مصاف تیم‌های عمان، ترکمنستان، گوام و هند رفتیم و با ۲۰ امتیاز به مرحله بعدی صعو کردیم. ۶ برد و ۲ تساوی ماحصل کار شاگردان کی‌روش در این مرحله بود. فاصله ایران با نزدیک‌ترین تعقیب کننده خود یعنی عمان ۶ امتیاز بود.
انتخابی ۲۰۱۴: راهیابی بی‌دردسر به مرحله نهایی
در انتخابی جام جهانی ۲۰۱۴ سازوکار متفاوت بود. تیم ایران در دور دوم با نتیجه پنج بر صفر از سد مالدیو گذشت و به مرحله سوم رسید. در این مرحله نیز شاگردان کی روش با ۱۲ امتیاز، بالاتر از قطر، بحرین و اندونزی در گروه خود بدون باخت صدرنشین شدند و به مرحله بعدی رسیدند. در آن مرحله صعود ۲ تیم از هر گروه قطعی بود و مانند الان، این‌طور نبود که چهار تیم برتر دوم فقط مجوز صعود به مرحله نهایی انتخابی را کسب کنند.
انتخابی ۲۰۱۰: ماموریت دایی با موفقیت انجام شد
در انتخابی جام جهانی ۲۰۱۰ تیم ملی ایران از دور سوم وارد مسابقات شد. پنج گروه چهار تیمی داشتیم و از هر گروه ۲ تیم به مرحله نهایی راه پیدا می‌کرد. تیم ملی ایران در گروه پنجم با هدایت علی دایی با ۱۲ امتیاز و فاصله چهار امتیازی نسبت به امارات سرگروه شد. سوریه و کویت نیز سوم و چهارم شدند.
انتخابی ۲۰۰۶: صعود دراماتیک با برانکو و به یُمن هاشمیان
در انتخابی جام جهانی ۲۰۰۶ و در مرحله دوم تیم ملی ایران با تیم‌های اردن، قطر و لائوس هم‌گروه بود. کشورها در هشت گروه چهار تیمی به رقابت می‌پرداختند و تنها تیم‌های نخست به مرحله نهایی می‌رسیدند. ما ابتدا با نتیجه سه بر یک در ورزشگاه آزادی، قطر را شکست دادیم. سپس پیروزی هفت بر صفر در برابر لائوس از راه رسید اما در سومین گام مهمترین چالش به وجود آمد. ایران در خانه با یک گل به اردن باخت و اردنی‌ها با ۹ امتیاز به صدر جدول رسیدند.
در دیدار برگشت اما شاگردان برانکو در امان، با ۲ گل علیرضا نیکبخت و علی دایی به برتری حیاتی رسیدند تا امتیازات برابر شود. پیروزی بعدی به دراماتیک‌ترین شکل ممکن در برابر قطر به دست آمد. وحید هاشمیان در دقیقه ۹ گل نخست را به ثمر رساند. ۹ دقیقه بعد بلال محمد کار را به تساوی کشاند. در دقیقه ۷۵ یحیی گل‌محمدی به اشتباه دروازه مهدی رحمتی را باز کرد تا ایران در آستانه حذف قرار بگیرد چون در دیگر بازی گروه، اردن لائوس را شکست داده بود. اما این پایان کار نبود. آرش برهانی در دقیقه ۷۸ و وحید هاشمیان در دقیقه ۸۹ موفق شدند گلزنی کنند تا ایران با یک کامبک درخشان در ورزشگاه الغرافه خیال خود را بابت صعود راحت کند.
در هفته پایانی با هفت گل لائوس را مجددا شکست دادیم و اردن به دست قطر با ۲ گل باخت تا بدون بحث تفاضل گل، ایران به دور نهایی انتخابی جام جهانی برسد و با خیال راحت در کنار ژاپن بلیت آلمان را اوکی کند. برانکو هدایت ایران را در این مسابقات به عهده داشت.
انتخابی ۲۰۰۲: آسان‌ترین صعود با براگا
در انتخابی جام های جهانی ۲۰۰۲ ایران در مرحله اول با تاجیکستان و گوام در یک گروه قرار گرفت که ماحصل آن ۲۱ گل زده، صفر گل خورده و ۱۰۰ درصد پیروزی بود. براگای برزیلی در این مرحله هدایت تیم ملی را بر عهده داشت. تیم ملی در دور بعدی با بلاژویچ به مقام دومی رسید و در بازی پلی آف مغلوب جمهوری ایرلند شد.
انتخابی ۱۹۹۸: حریفی نداشتیم
تیم ملی ایران در مرحله نخست انتخابی جام جهانی ۹۸ در گروه نخست با قرقیزستان، سوریه و مالدیو در یک گروه قرار گرفت. از هر گروه تنها یک تیم به دور نهایی انتخابی صعود می‌کرد و ملی‌پوشان کار دشواری نداشتند. پنج برد و یک مساوی، ایران را با ۱۶ امتیاز در صدر گروه قرار داد و فاصله قرقیزها با ما هفت امتیاز بود.
انتخابی ۱۹۹۴: صعود ناپلئونی به یُمن تفاضل گل
در انتخابی جام جهانی ۱۹۹۴، تیم ملی با اینکه در مرحله ماقبل نهایی شکست نخورد اما در گروه خود با سوریه در امتیاز ۹ به تساوی رسید. با این حال به خاطر تفاضل بهتر، ملی‌پوشان راهی دور نهایی شدند که البته منجر به صعود به جام جهانی نشد و تیم علی پروین از صعود بازماند و فوتبال‌دوستان شاهد یکی از ضعیف‌ترین نمایش‌های تیم ملی در مرحله نهایی انتخابی بودند.
انتخابی ۱۹۹۰: تنها حذف در مرحله ماقبل پایانی
تیم ملی برای اولین و آخرین بار در دور نخست انتخابی جام جهانی ۱۹۹۰ ایتالیا نتوانست از گروه خود صعود کند و به مرحله نهایی برسد. در آن سال تیم ایران بعد از چین و به خاطر تفاضل گل کمتر دوم شد و به دور پایانی انتخابی صعود نکرد. تایلند و بنگلادش هم در آن گروه حضور داشتند. تیم ملی در آن مسابقات در شنژن با نتیجه ۲ برصفر مغلوب چین شد. و با وجود پیروزی سه بر ۲ در دور برگشت، بازهم مجوز صعود به دور نهایی انتخابی صادر نشد.
انتخابی ۱۹۷۸: مانور قدرت با حشمت‌خان
تیم ملی در انتخابی جام های جهانی ۱۹۸۶ و ۱۹۸۲ حضور نداشت ولی در انتخابی جام جهانی ۱۹۷۸ و پیش از حضور در مرحله نهایی، مردان حشمت مهاجرانی با اقتدار در گروه عربستان و سوریه حضور داشتند و با کسب چهار پیروزی و بدون دریافت گل به مرحله نهایی راه پیدا کردند و در نهایت برای نخستین بار، ایران را به جام جهانی رساندند.
انتخابی ۱۹۷۴: اولین حضور، اولین صعود به دور نهایی
ملی‌پوشان ایران پیش از اینکه مغلوب استرالیا شوند و به جام جهانی ۱۹۷۴ راه پیدا نکنند؛ در مرحله دوم انتخابی بالاتر از سوریه، کره شمالی و کویت در گروه خود به عنوان صدرنشین راهی فینال شدند. چهار برد، یک تساوی و یک باخت ماحصل کار تیم ایران بود و تنها باخت هم مقابل سوریه در حالی رقم خورد که سرگروهی ایران قطعی شده بود.
حالا بازهم بعد از حدود ۱۵ سال به چنین مشکلی در مرحله ماقبل نهایی انتخابی جام جهانی برخورد کرده‌ایم و شنیده‌ها حکایت از آن دارد که شاید برانکو بازهم هدایت تیم ملی را بر عهده بگیرد. برانکو در انتخابی جام جهانی ۲۰۰۶ به مشکل خورد اما توانست از مهلکه نجات پیدا کند. آیا این بارهم ماموریت نجات به دست پروفسور خواهد بود؟