به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، مسوولان سیاست خارجی ایران همواره بر تلاش جهت حفظ برجام و البته غیرقابل مذاکره بودن آن تاکید کرده‌اند. ایران پس از خروج آمریکا یک سال به طور کامل به توافق هسته‌ای پایبند ماند اما پس از مشاهده سهل‌انگاری اروپایی‌ها در اجرای تعهدات برجامی، از اردیبهشت‌ماه امسال کاهش پلکانی تعهدهای برجامی خود را بر اساس بندهای دوگانه ۲۶ و ۳۶ برجام آغاز کرد.
کاهش تعهدهای هسته‌ای به صورت گام به گام و بر اساس عملکرد کشورهای حاضر در برجام و نیز هماهنگی کامل آژانس بین‌المللی انجام شده است. پس از گام‌های اول و دوم یعنی عبور از سقف ۳۰۰ کیلوگرم برای ذخایر اورانیوم غنی‌شده و سپس افزایش غنا تا ۴.۵ درصد، سوم با تحقیق و توسعه در زمینه سانتریفیوژهای جدید همراه بود. گام چهارم ایران نیمه آبان‌ماه به اجرا گذاشته شد و در چارچوب آن، به دستور رئیس جمهوری و با نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گازدهی به سانتریفیوژهای سایت فردو آغاز شد. به باور ناظران با ازسرگیری فعالیت غنی‌سازی در سایت فردو، توانمندی ایران برای تولید اورانیوم با غلظت ۱۵ تا۲۰ درصد افزایش می‌یابد.
پیام‌هایی برای غربی‌ها
روزنامه «عربی ۲۱» مصر در گزارشی به قلم «حسین مصطفی» نوشت: ایران با گام‌های استوار و بدون هیچ گونه تردیدی برای مقابله با عقب نشینی آمریکا از توافق هسته‌ای از دامنه تعهدهای خود در این توافق می‌کاهد. این کشور به تازگی اعلام کرده است در راستای اجرای گام چهارم خود در کاهش تعهدهای برجامی، گازدهی به سانتریفیوژهای سایت فردو را آغاز کرده است. «طلال عتریسی» کارشناس مسائل ایران در این زمینه گفته ایران به طور تدریجی تعهدهای خود در توافق هسته‌ای را کاهش می‌دهد. اتهران تمایل ندارد یکباره از توافق هسته‌ای خارج شود تا همپیمانانش مثل روسیه و چین در تنگنا قرار گیرند. ایران با کاهش تدریجی سطح تعهدهای خود در این توافق می‌خواهد اروپا را وادار سازد تا به دنبال ایجاد راه حلی برای تعامل با ایران باشد. در صورتی که در عرصه بین‌الملل در مقابل گام چهارم ایران، اقدامی صورت نگیرد و به مطالبات ایران پاسخ داده نشود این کشور می‌تواند به مرحله جدیدی در چارچوب توافق هسته‌ای منتقل شود. این کشور همچنین روابط خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را حفظ کرده است. احتمال دارد ایران در گام‌های بعدی سطح غنی سازی و تعداد سانتریفیوژها را به طور آشکار افزایش دهد. اروپایی‌ها هم درباره توافق هسته‌ای موضع ضعفی را در پیش گرفته‌اند. آنها از یک سو به دنبال حفظ روابط تجاری و منافع خود در داشتن روابط با ایران هستند و از سوی دیگر با وجود ناخرسندی از سیاست‌های ترامپ درباره بسیاری از مسائل نمی‌توانند اختلاف خود با آمریکا را ادامه دهند.
روزنامه «تشرین» سوریه در گزارشی به قلم «وضاح عیسی» آورد: پس از پایان همه مهلت‌های داده شده به دیگر طرف‌های امضا کننده توافق هسته‌ای و عمل نکردن آنها به تعهدات خود در برجام، ایران نیز از سطح تعهدات خود در برجام می‌کاهد و اکنون این کشور وارد چهارمین گام خود در این زمینه شده است تا دیگر طرف‌ها را به اجرای تعهدات خود وادار کند و به آنان درباره خطرات شکست توافق هسته‌ای و پیامدهای آن در سطح جهانی هشدار دهد. با وجود لجبازی دیگر طرف‌های توافق و عمل نکردن آنان به تعهدات خود در چارچوب توافق، باز هم ایران از هر فرصتی برای حفظ توافق هسته‌ای استفاده کرده است. با وجود اینکه ایران به دیگر طرف‌های توافق فرصت داد تا آنها به تعهدات خود عمل کنند اما در این زمینه نتیجه نگرفت و مجبور شد که از سطح تعهدات خود در این زمینه بکاهد تا حقوق قانونی خود را تضمین کند.
تارنمای «کتابات» عراق در گزارشی از قول «محمد غروی» نوشت: اقدام ایران در گام چهارم در بردارنده پیام آشکاری به تروئیکای اروپایی است. محتوای این پیام آن است که شما به تعهدات خود عمل نکردید و ما نیز به غنی‌سازی با میزان ۵ درصد وارد شده‌ایم و برای هرگونه احتمالی آماده هستیم. اظهارات مقام‌های واشنگتن علیه ایران هم بیانگر اوج وقاحت و ادامه سیاست قلدری، زورگویی و بی‌منطقی آنان است. آمریکا چگونه می‌تواند ایرانی‌ها را متهم کند در حالی که این کشور به طور یکجانبه از توافق هسته‌ای خارج شده است. چگونه کشوری که از توافق هسته‌ای خارج شده است می‌تواند طرف دیگری را که هنوز هم به توافق هسته‌ای پایبند است، متهم کند. این موضوع خنده‌آوری است. ایرانی‌ها در توافق هسته‌ای باقی ماندند تا به جهانیان این پیام را برسانند که به دنبال سلاح هسته‌ای نیستند و فعالیت هسته‌ای آنها صلح آمیز است.
تارنمای «الخلیج اونلاین» نوشت: کشورهای اروپایی نتوانستند درباره تجارت با ایران به تعهدات خود عمل کنند و سازکار مالی را ایجاد کنند که به موجب آن ایران بتواند در سایه تحریم‌های آمریکا مسیر اقتصادی خود را پیش رود.
به نوشته تارنمای الخلیج اونلاین، «محمد فتوح» روزنامه نگار معتقد است که ایران به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای نیست. بلکه این کشور تلاش می‌کند بر کشورهای اروپایی که برای سرمایه‌گذاری در ایران تمایل دارند فشار وارد سازد. طی روزهای آینده میزان پایبندی اروپایی ها مشخص خواهد شد. واشنگتن با اعمال تحریم‌ها با ایران مقابله می‌کند این در حالی است که ایران چند دهه با تحریم‌ها مقابله کرده و این کشور شیوه فروش نفت را بلد است.
به نوشته تارنمای الخلیج اونلاین امارات، «عمر عیاصره» تحلیلگر مسائل سیاسی اردنی هم گفت ایران برای ادامه توافق هسته‌ای حریص است. زیرا این توافق دستاوردی برای ایران بود و در عرصه اقتصادی به ایران کمک می‌کرد.
تارنمای «العهد» لبنان در گزارشی به قلم «جهاد حیدر» نوشت: گام چهارم هسته ای ایران صهیونیست‌ها را نگران کرده است. تحلیلگران، کارشناسان و مسوولان این رژیم و در راس آنان «بنیامین نتانیاهو» بارها این نگرانی را اعلام کرده‌اند.
به نوشته این تارنما، اقدام ایران در از سرگیری فعالیت تاسیسات هسته‌ای فردو و راه اندازی شماری از سانتریفیوژهای پیشرفته این تاسیسات پس از سپری شدن بیش از یک و نیم سال از عقب نشینی آمریکا از توافق هسته‌ای و اعمال سیاست فشار حداکثری علیه ایران بیانگر شکست گزینه‌های آمریکا و تغییر عملی معادلاتی است که دولت ترامپ در صدد تحمیل آنها علیه ایران بود. با این شکست، شرط بندی رژیم صهیونیستی برای تسلیم سازی ایران و تغییر معادلات منطقه هم شکست خورده است. همچنین با شکست این شرط بندی «دکترین امنیتی» نتانیاهو درباره ایران هم سقوط کرده و همه می‌دانند که اوضاع رژیم رژیم اسرائیل اکنون بسیار ناگوار است.
به نوشته تارنمای شبکه خبری «الجزیره»، «قاسم محمد قاسم» کارشناس مسائل اقتصادی می‌گوید تاکنون اوضاع نشان داده است که ایران در برابر تحریم‌های آمریکا تسلیم نخواهد شد. ایران با ابزارهای ملی‌گرایی، تاریخی، سیاسی و تجربه‌های گذشته با تحریم‌ها مقابله می‌کند و این کشور قدرت تحمل تحریم‌های سنگین را دارد و در جنگ تحمیلی هم این موضوع را ثابت کرده است.
نگاه برخی رسانه‌های سعودی و اماراتی به کاهش تعهدات هسته‌ای تهران
روزنامه «الشرق الاوسط» عربستان در گزارشی به قلم «جبریل العبیدی» ادعا کرد نظام ایران با استفاده از موضوع غنی‌سازی اورانیوم در صدد باج‌خواهی از غرب و آمریکا است تا امتیازهایی را برای مذاکره درباره پرونده هسته‌ای و توافق هسته‌ای به دست آورد.
روزنامه «العین» امارات هم در گزارشی به قلم «عبدالحمید توفیق» آورد: به نظر می‌رسد ایران سیاست بازی بر لبه پرتگاه را برگزیده است. تهران از همان لحظه‌های آغازین خروج ترامپ از توافق هسته‌ای بارها تلاش کرده است از اروپا به عنوان شریک اساسی واشنگتن در گروه ۱+۵ باج خواهی کند. اما همه این تلاش‌ها سبب نزدیک‌تر شدن مواضع جوامع بین الملل و همسویی آنها علیه ایران شد. این موضوع سبب شده است ایران برگه‌های خود را از دست بدهد.