ماده ۵۰ قانون برنامه ششم توسعه تاکید دارد که دولت مکلف است سهم نیروگاه های تجدیدپذیر و پاک را با اولویت سرمایه گذاری بخش غیر دولتی (داخلی و خارجی) با حداکثراستفاده از ظرفیت داخلی تا پایان اجرای قانون برنامه (سال ۱۴۰۰ ) به‌حداقل پنج درصدظرفیت برق کل کشور برساند.
همچنین براساس تصویب نامه هیات وزیران درسال ۹۵ و با استناد به اصل ۱۳۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مقرر شده وزارتخانه‌ها، موسسه ها و شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی، بانک‌ها، شهرداری‌ها، براساس فهرستی که وزارت نیرو تعیین و منتشر کرده ، وظیفه دارند در دو سال حداقل ۲۰ درصد از برق مصرفی ساختمان‌های خود را از انرژیهای تجدیدپذیر تعیین کنند.
بررسی های کارشناسان نشان می دهد که بنا به دلایل مختلف از جمله نوسان قیمت ارز در سال ۹۷ و نیز جذاب نبودن فعالیت در بخش انرژی های تجدید پذیر و ناعادلانه بودن قیمت برق، عقب ماندگی توسعه انرژی های تجدیدپذیر از برنامه توسعه کشور اجتناب ناپذیر بوده، اما گام هایی برای ترمیم این عقب ماندگی برداشته شده است.
سخنگوی سازمان انرژیهای تجدیدپذیر و بهره‌وری برق ایران سهم انرژیهای نو در سبد تامین برق به خصوص برای خانه‌ها را کمی بیش از یک درصد اعلام کرد.
وضعیت انرژی های تجدیدپذیر در منطقه
آمارها نشان می دهد سهم کشورمان از توسعه انرژی های تجدیدپذیر اکنون دو درصد ظرفیت نیروگاه‌های نصب شده در مالزی است و انتظار می رود تا سال ۲۰۳۰ ظرفیت این نیروگاه‌ها به ۲۰ درصد ظرفیت تولید برق این کشور برسد.
ژاپن ۳۲ هزار گیگاوات برق از طریق نیروگاه‌های تجدیدپذیر تولید می‌کند و در نظر دارد تا سال ۲۰۳۰ ظرفیت این نیروگاه‌ها را به ۲۴ درصد ظرفیت تولید برق این کشور برساند.
ترکیه در میان کشورهای همسایه ایران در زمینه تولید برق از انرژیهای تجدیدپذیر بدون محاسبه نیروگاه‌های برق‌آبی، ۱۲.۵ گیگاوات برق از این طریق تولید کرده که ۱۵ درصد از ظرفیت کل برق تولید شده در تمام نیروگاه‌های این کشور را شامل می‌شود و این کشور در نظر دارد تا سال ۲۰۲۳ ظرفیت
تولید برق از انرژیهای تجدیدپذیر را به بیش از دو برابر تولید کنونی یعنی ۲۷ گیگاوات یا ۲۵ درصد برساند.
عراق اکنون ۱۰۰ مگاوات برق از طریق نصب نیروگاه‌های تجدیدپذیر به ویژه نیروگاه خورشیدی تولید کرده و تا سال ۲۰۳۰ قرار است ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر خود را به ۱۰ درصد ظرفیت تولید برق این کشور، معادل ۳۵ گیگاوات برساند.
کویت هم ۷۰ مگاوات برق از طریق نیروگاه‌های تجدیدپذیر تولید کرده و برنامه اش تا سال ۲۰۳۰ این است که ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر خود را به ۱۵ درصد معادل ۲ گیگاوات برساند و پیش بینی شده این امر هشت میلیارد دلار هزینه دربردارد.
امارت دبی ( شیخ نشین امارات) ۱۵ درصد از برق خود را بوسیله تجدیدپذیرها تولید کرده که معادل ۷.۸ گیگاوات برق است.
بررسی عملکرد در بخش انرژی های تجدید پذیر
«جعفر محمدنژادسیگارودی» سخنگوی سازمان یاد شده درگفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا افزود: اکنون میزان تولیدبرق از انرژیهای تجدیدپذیر به ۸۵۰ مگاوات رسیده و این درحالی است‌که ظرفیت تولید برق در کشور ۸۰ هزارمگاوات را نشان می‌دهد، سهم انرژیهای نو وتجدیدپذیر کمی بیش از یک درصد است.
وی اضافه کرد: پیشتر از یک طرف به دلیل نوسان قیمت ارز و از سوی دیگر قیمت پائین خرید برق از این نیروگاه‌ها استقبال مردمی کاهش یافته بود که با تثبیت قیمت ارز و افزایش قیمت خرید برق میزان استقبال از این نوع انرژی بیشتر خواهد شد.
سخنگوی سازمان ساتبا در باره عقب ماندگی سهم انرژی های تجدیدپذیر از برنامه پیش بینی شده در قانون برنامه ششم توسعه گفت: سال های قبل به دلیل فراهم نبودن زیرساخت های توسعه انرژی های تجدیدپذیر که در برنامه پنجم توسعه هم به آن تاکید شده بود روند رشد این نوع انرژی در کشور به کندی صورت گرفت.
به گفته محمدنژاد سیگارودی، کندی توسعه این نوع انرژی ها سبب شد برنامه ریزان کشور تداوم رشد آن را بنا به ضرورت ها در برنامه ششم توسعه نیز مورد نظر قرار دهند.
گام های برداشته شده برای افزایش سهم انرژی های تجدیدپذیر
مدیرکل روابط عمومی ساتبا افزود: قانون برنامه ششم توسعه چند فاکتور مهم برای توسعه انرژی های تجدید پذیر را مورد توجه قرار داده که توسعه آنها از طریق بخش خصوصی یکی از این موارد است و برای آن روش هایی مورد توجه قرار گرفت.
وی افزود: براساس بندی از قانون برنامه، وزارت نیروقیمت خرید تضمینی برق از تولید کنندگان انرژی های تجدیدپذیر را افزایش داد تا تعرفه ها برای مشارکت بخش خصوصی جذاب تر شود.
سخنگوی سازمان ساتبا اضافه کرد: پیش از تدوین قانون برنامه ششم وظایف بخش انرژی های تجدیدپذیر دربخش های مختلف وزارت نیرو پراکنده بود و این مساله سرگردانی را درپی داشت، اما قانون گذار ورود کرده و اجازه داد وظایف در یک نهاد خاص متمرکز شود و برهمین اساس سازمان انرژی
های تجدیدپذیر و بهره وری برق ایران از ادغام دو سازمان انرژیهای نو و سازمان بهره وری انرژی شکل گرفت.
محمدنژادسیگارودی با بیان اینکه با شکل گیری سازمان ساتبا همه وظایف در بخش انرژی های تجدید پذیر به این سازمان محول شده، خاطرنشان ساخت: ریاست سازمان هم به عنوان معاون وزیر نیرو دارای اختیارات ویژه است.
وی گفت: علاوه بر افزایش قیمت خرید تضمین برق این نوع تولید کنندگان، تعیین قیمت هرنوع انرژی تجدید پذیر شامل خورشیدی، بادی، زمین گرمایی، برق آبی و غیره با استفاده از فناوری خاص برای نخستین بار در کشور اجرایی شد.
محمد نژادسیگارودی افزود: براین اساس اکنون تولید کنندگان برق از هرنوع انرژی تجدید پذیربراساس ظرفیت سطح بندی می شوند و برق تولیدی آنها براین اساس خریداری می شود.
به گفته وی، براساس سیاست مزبور، توجه بیشتر به نقش مردمی است و براین اساس نرخ خرید برق از تولید کنندگان خورشیدی پشت بامی از بالاترین سطح برخوردار شده تا مردم بیشتر به نصب این نوع نیروگاه ها جذب شوند.
سخنگوی ساتبا تصریح کرد: قراردادهای خرید تضمینی برق از تولید کنندگان تجدیدپذیر که پیشترپنج ساله بود با هدف تشویق بیشتر مردم به نصب این نوع نیروگاه، اکنون ۲۰ ساله شده و علاوه بر آن مجوزهای لازم کمتر از یک هفته اختصاص داده می شود.
بیست و دوم مهرماه امسال «همایون حائری» معاون برق و انرژی وزیر نیرو ظرفیت فعلی نیروگاه‌های تجدیدپذیر را ۸۴۱ مگاوات اعلام کرد و گفت: این میزان نسبت به سال گذشته دو برابر شده است.
این مقام مسئول افزود: تا پایان امسال ظرفیت انرژیهای تجدیدپذیر کشور به یکهزارمگاوات خواهد رسید.
معاون برق و انرژی وزیر نیرو گفت: وزارت نیرو مصمم است تاپایان دولت دوازدهم ظرفیت تولید انرژیهای تجدیدپذیر در کشور را به چهار هزار مگاوات برساند.
انرژی‌نو یا انرژی جایگزین به آن دسته از انرژی‌ها گفته می‌شود که برای تولیدشان از منابع بدون کربن مانند انرژی خورشیدی، انرژی بادی، انرژی دریایی، زمین گرمایی، نیروگاه‌های آبی و کربن خنثی مانند زیست توده استفاده می‌شود، از هیدروژن نیز که در پیل‌های هیدروژنی قادر به ذخیره انرژی است، به عنوان انرژی نو نام برده می‌شود.
این نوع انرژی‌ها معایب سوخت‌های فسیلی مانند افزایش غلظت دی‌اکسیدکربن و در نتیجه افزایش دمای کره زمین و تغییرات آب و هوایی و آلودگی زیست‌محیطی را ندارد علاوه بر این منابع تولید آنها تمام ناشدنی و نامحدود است.
براساس آخرین آمار سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری برق ایران تا آخر مهرماه امسال از منابع تجدیدپذیر حدود چهار میلیارد و ۳۲۹ میلیون کیلووات ساعت، انرژی تولید شده که این میزان تولید برق توانسته از انتشار حدود دو میلیون و ۹۷۴ هزار تن گاز گلخانه‌ای در کشور بکاهد.
اکنون ۳۷۷ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر درون کشور در حال احداث است و ظرفیت نصب شده انرژیهای نو به ۸۳۴ مگاوات رسیده، همچنین تاکنون ۱۱۵ نیروگاه تجدیدپذیر مگاواتی در کشور نصب شده و ۳۷ نیروگاه مگاواتی دیگر نیز در حال احداث است.
شمار نیروگاه های کوچک مقیاس خورشیدی اکنون به سه هزار و ۵۵۸ نیروگاه رسیده و دو هزار و ۳۵۰ نیروگاه دیگر نیز در حال نصب است. همچنین حجم سرمایه‌گذاری غیردولتی در این بخش از مرز ۱۲۴ هزار میلیارد ریال گذشت.
بررسی اعداد و ارقام موجود در این بخش نشان می دهد که ۴۱ درصد نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور از نوع خورشیدی، ۳۶ درصد از نوع بادی، ۱۰ درصد از نوع برق‌آبی کوچک، دو درصد از نوع بازیافت حرارتی و توربین‌های انبساطی و یک درصد نیز از نوع زیست توده است.