براساس مصوبه هیات دولت معلمان در پنج رتبه، طبقه‌بندی می‌شوند و عوامل امتیاز آور برای ارتقای رتبه بر مبنای تحصیلات - مهارت و توانایی ها، دوره های آموزشی، سنوات خدمت و تجربه مربوط محاسبه می‌شود.
این تصمیم دولتمردان روزنه امیدی برای فرهنگیان باز کرد، آنان که سال ها در انتظار به بار نشستن طرح رتبه بندی بودند و اینک زمان آن رسیده است تا از مزایای آن بهره مند شوند، البته در این میان عزم دولتمردان برای اجرایی کردن آن در اولین فرصت و بنا به گفته وزیر آموزش پرورش از هفته آینده، جدی است، طرحی که در گام اول با ۲۰ هزار میلیارد ریال وارد مرحله اجرا خواهد شد.
محسن حاجی میرزایی پس از جلسه هیات دولت در صفحه شخصی خود خبر از تصویب طرح رتبه بندی معلمان در هیات دولت داده و این خبر خوش را برای فرهنگیان داشت که عملیات اجرایی آن از هفته آینده آغاز می شود و امتیازهای جدید از ابتدای مهرماه برای همه معلمان محاسبه، اعمال و پرداخت خواهد شد.
اعتبار این طرح پیش از این و در بودجه سال ۹۸ در نظر گرفته شده بود و تمامی تلاش دولتمردان بر این است تا در سال جاری به مرحله اجرا درآید، مطلبی که مسوولان وزارت آموزش و پرورش نیز بارها بر آن تاکید کرده و به فرهنگیان اطمینان خاطر داده اند که هر زمان طرح مذکور به تصویب برسد، اجرای آن از اول مهرماه سال ۹۸ خواهد بود.
علی ربیعی سخنگوی دولت نیز پیش از این و خردادماه اعلام کرده بود که در بودجه امسال تصمیم گرفته شد بودجه را از نفت جدا کنیم که نوسانات قیمت نفت روی بودجه تاثیر نگذارد. با وجود این مسئله، رئیس‌جمهور دستور دادند که در این ۲ هزار میلیارد تومان، هیچ‌گونه کاهشی صورت نگیرد؛ بنابراین این رقم برای قانون رتبه‌بندی اعمال خواهد شد.
صدر تا ذیل نظام رتبه بندی معلمان
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که تدوین آن مدت ها زمان برده بود آذر سال ۱۳۹۰ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و توسط رییس جمهوری وقت ابلاغ شد.
در مقدمه این سند آمده است: در تهیه سند ملی تحول بنیادین آموزش و پرورش کوشش شده با الهام گیری از اسناد بالادستی و بهره گیری از ارزش های بنیادین آنها و توجه به اهداف راهبردی نظام جمهوری اسلامی ایران، چشم انداز و اهداف تعلیم و تربیت در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی تبیین شود. این سند مشتمل بر ۷ فصل و ۱۳۱ راهکار ذیل چشم انداز سال ۱۴۰۴ تنظیم شده و در زمان تنظیم مدل سه گام برای اجرای آن تصور شد؛ گام نخست تدوین سند و نقشه راه، گام دوم زمینه سازی برای اجرای سند و گام سوم اجرای احکام سند است. فصل ششم از این سند به ارتقای منزلت اجتماعی و جایگاه حرفه ای منابع انسانی با تأکید بر نقش الگویی و جایگاه معلم می پردازد و به طور مشخص هدف ۱۰ و راهکار عملیاتی ۱۰/۲ مقرر می دارد: استقرار نظام سنجش صلاحیت های عمومی، تخصصی و حرفه ای، تعیین ملاک های ارزیابی و ارتقای مرتبه (نظام رتبه‌بندی) علمی و تربیتی معلمان و تقویت انگیزه ارتقای شغلی در آنان براساس نظام معیار اسلامی است. بنابراین آموزش و پرورش از همان سال به تدوین طرح رتبه بندی معلمان همت گذاشت و لایحه ای اوایل تابستان سال ۹۲ توسط دولت به مجلس ارائه شد که بر اساس آن معلمان با در نظر گرفتن معیارهایی در چهار گروه طبقه بندی و دستمزد آنها بر همین اساس تعیین می شد. این طرح پس از بررسی به دلیل برخی اشکالات توسط مجلس به دولت بازگردانده شد و نمایندگان مشخص شدن منابع مالی برای اجرای آن را خواستار شدند.
در ادامه بررسی طرح، مسئولان آموزش و پرورش اعلام کردند طرح رتبه بندی معلمان نیاز به مصوبه مجلس شورای اسلامی ندارد؛ از این رو پس از تلاش های بسیار، با هدف افزایش انگیزه همکاران فرهنگی و ارتقای شایستگی های حرفه ای معلمان در آخرین جلسه هیات دولت ۲۷ اسفند ۹۳ در قالب قانون مدیریت خدمات کشوری به تصویب رسید.
بر این اساس مرحله اول طرح رتبه بندی معلمان در نیمه ابتدایی سال ۹۴ با بار مالی ۱۳۰۰ میلیارد تومان اجرا شد و طی آن حقوق فرهنگیان میانگین تا ۴۰۰ هزار تومان افزایش یافت. با وجود این برای اعتباربخشی بیشتر و قانونی بودن اجرا و تامین اعتبار این طرح در قانون برنامه ششم توسعه (۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰)، دولت مکلف شد طرح رتبه‌بندی را در مرحله نهایی در قالب یک لایحه تهیه کرده و به مجلس ارائه دهد.
لایحه نظام رتبه بندی معلمان پس از ۲ ماه بررسی اواخر آبان ماه سال گذشته در آخرین نشست تخصصی کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک دفتر هیات دولت به تصویب رسید.
این لایحه به منظور ایجاد ساز و کارهای لازم برای ارتقای شایستگی های حرفه ای، منزلت و مرجعیت علمی و اجتماعی معلمان و افزایش انگیزه در راستای ارتقای فعالیت‌های آموزشی و پرورشی آنان تهیه شد.
با این نظام، رتبه های حرفه ای برای طبقه بندی معلمان در نظر گرفته و بر اساس هر رتبه، ضرایبی در امتیازات شغل و شاغل و در نتیجه حقوق و مزایا برای آنان لحاظ می شود.
رتبه‌بندی بر اساس اعلام مسوولان وزارت آموزش و پرورش فرآیندی است که منجر به ارتقای کیفیت در آموزش و پرورش می‌شود و هدف مستقیم آن افزایش حقوق نیست اما منجر به افزایش حقوق هم می‌شود، صلاحیت های عمومی شامل شخصیت افراد، تخصصی شامل دانش و توانمندی های آموزشی و پرورشی و حرفه‌ای شامل مجموعه ای از شایستگی ها، توانمندی ها و مهارت هایی است که معلم حین کار به دست آورده و خود را ارتقا می‌دهد و کاملا مرتبط با شغل معلمی است.
پس از ارزیابی معلمان در نظام سنجش صلاحیت، برای آنها گواهینامه صادر می شود و البته هر چند سال یک بار به روز خواهد شد، این گواهینامه معلمان را در امتیازهای رتبه‌بندی طبقه‌بندی می‌کند و در ادامه مزایایی همچون کسب پست‌های مدیریتی، شرکت در آزمون‌هایی مانند خارج از کشور یا حضور در گروه‌های آموزشی را برای آنها به همراه دارد.
اما جای گرفتن در رتبه های یک تا پنج شرایطی دارد از جمله اینکه برای کسب رتبه یک داشتن حداقل ۲ سال سابقه کار، ۱۲۰ ساعت دوره آموزشی ضمن خدمت، کسب حداقل ۷۵ درصد امتیازات حاصل از محاسبه میانگین ارزیابی در ۲ سال گذشته و ۶۰ درصد شاخص صلاحیت‌های معلمی؛ کسب رتبه ۲ حداقل ۶ سال سابقه کار، ۴ سال توقف در رتبه یک، ۱۸۰ ساعت دوره آموزشی ضمن‌خدمت، ۸۰ درصد امتیاز حاصل از محاسبه میانگین ارزیابی عملکرد و ۶۵ درصد امتیاز شاخص صلاحیت‌های عمومی، کسب رتبه سه، ۱۲ سال سابقه کار، ۳ سال توقف در رتبه ۲، گذراندن ۱۵۰ ساعت دوره آموزشی و ۷۰ درصد امتیاز شاخص صلاحیت‌های معلمی، کسب رتبه چهار، ۱۸ سال سابقه کار، ۴ سال توقف در رتبه سه، ۱۲۰ ساعت دوره آموزشی ضمن‌خدمت و ۷۵ درصد امتیاز شاخص صلاحیت‌های معلمی و کسب رتبه پنج، حداقل ۲۴ سال سابقه، ۴ سال توقف در رتبه ۴، ۱۰۰ ساعت دوره آموزشی و ۸۵ درصد امتیاز شاخص صلاحیت‌های عمومی و حرفه‌ای مورد نیاز است.
اما برای سنجش صلاحیت های معلمان هیئت‌های ممیزه مرکزی، هیئت‌های ممیزه استانی و کارگروه شهرستانی و مناطق پیش‌بینی شده است که ترکیب اعضای آنها در قالب آیین نامه ای توسط وزارت آموزش و پرورش اعلام خواهد شد و ارزیابی به این نحو است که ابتدا فرد در سطح شهرستان و منطقه خود مورد ارزیابی اولیه قرار می گیرد و در ادامه پس از تایید در سطح استان برای بررسی به سطح کشوری ارجاع داده خواهد شد.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش نیز درباره طرح رتبه بندی معلمان پیش از این اعلام کرده بود که هدف اصلی این طرح صرفا افزایش حقوق نیست بلکه ارتقای انگیزه معلمان در دستیابی به صلاحیت‌های بالاتر و ارتقای آموزش مدنظر است.
علی الهیار ترکمن اضافه کرد: ۱۱ هزار میلیارد تومان برای اجرای رتبه بندی پیش بینی شده است، اما باید توجه داشت که رتبه بندی یک بار در سال ۹۴ و برای معلمان دارای ۵ سال سابقه خدمت به بالا با ۷ هزار میلیارد تومان اجرایی شد و هر سال این مبلغ در بودجه گنجانده می‌شود و موجود است.
وی ادامه داد: اگر بر مبنای مصوبه سال ۹۴ طرح رتبه بندی را دنبال کنیم ۴ هزار میلیارد تومان مورد نیاز است و اکنون ۲ هزار میلیارد تومان در لایحه بودجه پیش بینی شده و از آنجا که این مبلغ در جدول ۲۱ لایحه بودجه آمده بر اساس ساز و کارهای قانونی بودجه قابل افزایش است.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش همچنین درباره اینکه در طرح رتبه‌بندی، مدیران مدارس در بحث ارزیابی معلمان دخیل هستند، گفت: مدیران مدارس در امتیازات ارزشیابی سالانه‌ای که به معلمان می‌دهند نقش دارند و یکی از مواردی که در رتبه‌بندی تأثیر دارد بحث ارزشیابی سالانه است اما ما به دنبال رگه‌هایی از صلاحیت‌های عمومی، تخصصی و حرفه‌ای معلمان هستیم که در عملکرد آنها و انجام دقیق وظایف کمک کند.
الهیار ترکمن افزود: معلمان به این نکته توجه داشته باشند ما درحال تدوین نظامی هستیم که قرار است در سال‌های آینده کار رتبه‌بندی حرفه‌ای معلمان را انجام دهد و اثرات مثبتی را برای جامعه فرهنگیان داشته باشد، تأخیر در طراحی و اجرای آن به دلیل کم کاری نیست بلکه به خاطر دقت و وسواس است تا تمام جوانب کار رعایت شود و با یک چارچوب کاملاً منسجم مانع تضییع حق برخی یا ایجاد حق کاذب و نادرست برای برخی دیگر از افراد شویم.
با تصویب هیات دولت، اولین گام برای اجرای طرح رتبه بندی معلمان برداشته شده و متولیان امر بنا دارند با سرعت وارد گام دوم شده و با تقسیم بندی فرهنگیان متناسب با صلاحیت، شایستگی و تجربه، آنها را از مزایای طرح بهره مند سازند.
به نظر می رسد با اجرای این طرح، شایستگی های حرفه ای و فردی معلمان در امر آموزش بیشتر نمایان شود و با درنظر گرفتن این مسئله که تلاش و زحمات آنها در قالب این طرح دیده خواهد شد، برای ارائه خلاقیت و توانمندی های خود بیش از گذشته وارد عرصه شوند و این گام بزرگ در نهایت به سود نظام آموزشی و دانش آموزان است.
گزارش از: مریم جلوداران