رتبه‌بندی بر اساس اعلام مسوولان وزارت آموزش و پرورش فرآیندی است که منجر به ارتقای کیفیت در آموزش و پرورش می‌شود و هدف مستقیم آن افزایش حقوق نیست اما منجر به افزایش حقوق هم می‌شود، صلاحیت های عمومی شامل شخصیت افراد، تخصصی شامل دانش و توانمندی های آموزشی و پرورشی و حرفه‌ای شامل مجموعه ای از شایستگی ها، توانمندی ها و مهارت هایی است که معلم حین کار به دست آورده و خود را ارتقا می‌دهد و کاملا مرتبط با شغل معلمی است.
پس از ارزیابی معلمان در نظام سنجش صلاحیت، برای آنها گواهینامه صادر می شود و البته هر چند سال یک بار به روز خواهد شد، این گواهینامه معلمان را در امتیازهای رتبه‌بندی طبقه‌بندی می‌کند و در ادامه مزایایی همچون کسب پست‌های مدیریتی، شرکت در آزمون‌هایی مانند خارج از کشور یا حضور در گروه‌های آموزشی را برای آنها به همراه دارد.
قرار گرفتن در رتبه های یک تا پنج شرایطی دارد از جمله اینکه برای کسب رتبه یک داشتن حداقل ۲ سال سابقه کار، ۱۲۰ ساعت دوره آموزشی ضمن خدمت، کسب حداقل ۷۵ درصد امتیازات حاصل از محاسبه میانگین ارزیابی در ۲ سال گذشته و ۶۰ درصد شاخص صلاحیت‌های معلمی؛ کسب رتبه ۲ حداقل ۶ سال سابقه کار، ۴ سال توقف در رتبه یک، ۱۸۰ ساعت دوره آموزشی ضمن‌خدمت، ۸۰ درصد امتیاز حاصل از محاسبه میانگین ارزیابی عملکرد و ۶۵ درصد امتیاز شاخص صلاحیت‌های عمومی، کسب رتبه سه، ۱۲ سال سابقه کار، ۳ سال توقف در رتبه ۲، گذراندن ۱۵۰ ساعت دوره آموزشی و ۷۰ درصد امتیاز شاخص صلاحیت‌های معلمی، کسب رتبه چهار، ۱۸ سال سابقه کار، ۴ سال توقف در رتبه سه، ۱۲۰ ساعت دوره آموزشی ضمن‌خدمت و ۷۵ درصد امتیاز شاخص صلاحیت‌های معلمی و کسب رتبه پنج، حداقل ۲۴ سال سابقه، ۴ سال توقف در رتبه ۴، ۱۰۰ ساعت دوره آموزشی و ۸۵ درصد امتیاز شاخص صلاحیت‌های عمومی و حرفه‌ای مورد نیاز است.
برای سنجش صلاحیت های معلمان هیئت‌های ممیزه مرکزی، هیئت‌های ممیزه استانی و کارگروه شهرستانی و مناطق پیش‌بینی شده است که ترکیب اعضای آنها در قالب آیین نامه ای توسط وزارت آموزش و پرورش اعلام خواهد شد و ارزیابی به این نحو است که ابتدا فرد در سطح شهرستان و منطقه خود مورد ارزیابی اولیه قرار می گیرد و در ادامه پس از تایید در سطح استان برای بررسی به سطح کشوری ارجاع داده خواهد شد.
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که تدوین آن مدت ها زمان برده بود آذر سال ۱۳۹۰ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و توسط رییس جمهوری وقت ابلاغ شد.
در مقدمه این سند آمده است: در تهیه سند ملی تحول بنیادین آموزش و پرورش کوشش شده با الهام گیری از اسناد بالادستی و بهره گیری از ارزش های بنیادین آنها و توجه به اهداف راهبردی نظام جمهوری اسلامی ایران، چشم انداز و اهداف تعلیم و تربیت در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی تبیین شود. این سند مشتمل بر ۷ فصل و ۱۳۱ راهکار ذیل چشم انداز سال ۱۴۰۴ تنظیم شده و در زمان تنظیم مدل سه گام برای اجرای آن تصور شد؛ گام نخست تدوین سند و نقشه راه، گام دوم زمینه سازی برای اجرای سند و گام سوم اجرای احکام سند است. فصل ششم از این سند به ارتقای منزلت اجتماعی و جایگاه حرفه ای منابع انسانی با تأکید بر نقش الگویی و جایگاه معلم می پردازد و به طور مشخص هدف ۱۰ و راهکار عملیاتی ۱۰/۲ مقرر می دارد: استقرار نظام سنجش صلاحیت های عمومی، تخصصی و حرفه ای، تعیین ملاک های ارزیابی و ارتقای مرتبه (نظام رتبه‌بندی) علمی و تربیتی معلمان و تقویت انگیزه ارتقای شغلی در آنان براساس نظام معیار اسلامی است. بنابراین آموزش و پرورش از همان سال به تدوین طرح رتبه بندی معلمان همت گذاشت و لایحه ای اوایل تابستان سال ۹۲ توسط دولت به مجلس ارائه شد که بر اساس آن معلمان با در نظر گرفتن معیارهایی در چهار گروه طبقه بندی و دستمزد آنها بر همین اساس تعیین می شد. این طرح پس از بررسی به دلیل برخی اشکالات توسط مجلس به دولت بازگردانده شد و نمایندگان مشخص شدن منابع مالی برای اجرای آن را خواستار شدند. وزیر آموزش‌وپرورش نیز ضمن اعلام جزییات طرح رتبه‌بندی معلمان از افزایش میانگین حقوقی ۴۲۰ هزار تومانی معلمان و ۱۰ درصد افزایش حقوقی بیشتر معلمان ابتدایی در این طرح خبر داده و گفته است: با شیوه‌نامه‌ای که ارسال خواهد شد، نحوه تخصیص معلمان به رتبه‌های مختلف تعیین می‌شود که این شیو نامه آماده شده است و با ابلاغ آن به استان‌ها عملیات اجرایی آن آغاز خواهد شد.
حاجی میرزایی با اشاره به کسانی که مشمول این طرح می‌شوند، اظهار کرد: این طرح شامل آموزگاران، دبیران، هنرآموزان، مربیان پرورشی، مراقبان سلامت، مشاوران، معاونان و مدیران واحدهای آموزشی است که حدود ۷۲۰ هزار نفر در سراسر کشور از امتیاز این طرح بهره‌مند خواهند شد و افراد با اختصاص به رتبه‌های مختلف این انگیزه را پیدا می‌کنند تا دانش تخصصی و صلاحیت‌های حرفه‌ای خود را افزایش دهند تا به رتبه‌های بالاتر ارتقا پیدا کنند و از امتیازات بهتری برخوردار شوند.
وی با اشاره به ملاک‌های رتبه‌بندی، تصریح کرد: تمام معلمانی که از طبقه‌بندی مشاغل آموزشی برخوردار هستند، مشمول این طرح می‌شوند.
وزیرآموزش‌وپرورش با اشاره به صلاحیت‌هایی که مورد سنجش قرار می‌گیرد، گفت: ۳ صلاحیت مدنظر است که افراد به تناسب هر کدام از این سه صلاحیت در رتبه‌های مختلف قرار می‌گیرند. صلاحیت اول صلاحیت عمومی است که صلاحیت‌های استخدام اولیه و دارا بودن شرایط کار در آموزش‌وپرورش و همچنین دوم صلاحیت‌های حرفه‌ای و سوم صلاحیت‌های تخصصی است.
وی اضافه کرد: دانش، تجربه، مهارت، نتایج حاصل از ارزیابی عملکرد، توانمندی‌های معلمان برای ایفای مسوولیت و تلاشی که برای ارتقای دانش و صلاحیت‌های خود به عمل می‌آورند، جزء معیارهایی است که معلمان را در گروه‌های مختلف قرار می‌دهد.
وزیر آموزش‌وپرورش با بیان اینکه این طرح شامل افرادی می‌شود که حداقل ۲ سال سابقه معلمی داشته باشند، گفت: رتبه اول بعد از ۲ سال، رتبه دوم پس از ۶ سال، رتبه سوم بعد از ۱۲ سال، رتبه چهارم بعد از ۱۸ سال و رتبه پنجم پس از ۲۴ سال خدمت خواهد بود.
حاجی میرزایی خاطرنشان کرد: برای کسانی که همچنان پس از ۲۴ سال به همکاری خود ادامه خواهند داد امتیاز ویژه‌ای در نظر گرفته خواهد شد که معادل با میانگین افزایش رتبه‌بندی هر سال بین ۳ تا ۵ درصد به حقوق آنها اضافه خواهد شد.
وی با اشاره به افزایش حقوق معلمان مدارس ابتدایی که در طرح رتبه‌بندی در نظر گرفته‌شده است، گفت: معلمان مدارس ابتدایی به لحاظ سختی کار و حضور تمام‌وقت در مدرسه تا ۱۰ درصد از سایر معلمان امتیاز بیشتر و برخورداری مادی بیشتری خواهند داشت.
وزیر آموزش‌وپرورش با اشاره به اعتبار پیش‌بینی‌شده در بودجه ۹۸، اظهار کرد: در قانون بودجه سال ۱۳۹۸ دو هزار میلیارد تومان برای رتبه‌بندی معلمان پیش‌بینی شده است که از سوی سازمان برنامه‌وبودجه ابلاغ اعتبار شده است و زمانی که رتبه‌ها اختصاص پیدا کنند عملیات اجرایی آغاز خواهد شد و اعتبار آن را دریافت خواهیم کرد.
حاجی میرزایی با اشاره به متوسط دریافتی فرهنگیان، بیان کرد: کسانی که در رتبه اول هستند بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان افزایش حقوق خواهند داشت و این نسبت به‌تناسب سابقه و تجربه افزایش پیدا خواهد کرد و متوسط دریافتی معلمان بر اثر اجرای رتبه‌بندی بر اساس آنچه محاسبه شده است ۴۲۰ هزار تومان خواهد بود که تعدادی کمتر از ۴۲۰ هزار تومان و تعدادی بیشتر از ۴۲۰ هزار تومان دریافت خواهند کرد.
وی تاکید کرد: بر اساس مصوبه هیات وزیران زمان اعمال افزایش حقوق از اول مهرماه ۹۸ خواهد بود بنابراین تمامی همکارانی که از مهرماه ۹۸ با ما همکاری کردند جزو طرح رتبه‌بندی محسوب خواهند شد.
وزیرآموزش‌وپرورش خاطرنشان کرد: پس از اینکه هیات‌های ممیزه افراد را به رتبه‌های مختلف اختصاص دادند افزایش حقوق محاسبه و مطالبات همکاران پرداخت خواهد شد و ممکن است چندهفته‌ای طول بکشد تا رتبه‌ها مشخص شود چراکه باید مدارک و مستندات بررسی و تعیین شود که هر فردی در چه رتبه‌ای قرار بگیرد و پس از آن هر زمانی که این مراحل آماده شود پرداخت‌ها از ابتدای مهرماه اعمال خواهد شد و معوقات همکاران پرداخت خواهد شد.
مرحله اول طرح رتبه بندی معلمان در نیمه ابتدایی سال ۹۴ با بار مالی ۱۳۰۰ میلیارد تومان اجرا شد و طی آن حقوق فرهنگیان میانگین تا ۴۰۰ هزار تومان افزایش یافت.
با تصویب هیات دولت در جلسه روز سوم آذرماه و تخصیص 2 هزار میلیارد تومان اجرای رتبه بندی معلمان وارد مرحله جدیدی خواهد شد که بر اساس آن فرهنگیان شاهد افزایش حقوق و بهره مندی از مزایای مختلف این طرح خواهند بود.