خالق واژه هوش مصنوعی جان مکارتی John McCarthy است و از او به‌عنوان پدر علم و دانش تولید ماشین‌های هوشمند یاد می‌شود. اما ظهور این رشته علمی را دهه ۵۰ میلادی و زمانی عنوان می‌کنند که آلن تورینگ Alan Turing این سوال را مطرح کرد که آیا ماشین می‌تواند فکر کند؟ تورینگ در مقاله‌ای که در سال ۱۹۵۰ در نشریه ذهن Mind، موضوعی را طرح کرد که امروز آن را آزمون تورینگ می‌خوانند. پس از آن که تورینگ مساله اندیشیدن و آگاهی را برای ماشین مطرح کرد، این نظر در بسیاری از حلقه‌ها و مراکز علمی مطرح و به آن توجه شد.
زمانی از هوش مصنوعی به‌عنوان هویت رفتارهای هوشمندانه یک ابزار مصنوعی یاد می شد اما امروز به یک اصطلاح عمومی‌تر پذیرفته شده که محاسبات هوشمندانه و ترکیبی (مرکب از مواد مصنوعی) را شامل می‌شود.
مهندسی دانش، یادگیری ماشین دو بخش اصلی هوش مصنوعی را تشکیل می‌دهند؛ مهندسی دانش بخش بزرگی از پژوهش‌های مورد نیاز هوش مصنوعی را تشکیل می‌دهد. ماشین‌ها در صورتی می‌توانند مانند انسان‌ها رفتار کنند که اطلاعات فراوانی از جهان اطراف خود داشته باشند. یادگیری ماشین نیز یکی دیگر از بخش‌های اصلی هوش مصنوعی است. آموزش به ماشین به شکل‌های گوناگونی دسته بندی شده است که ساده‌ترین راه برای یادگیری ماشین روش «آزمون و خطا» است.
گسترش علم سال‌هاست پای فناوری را به عرصه‌هایی باز کرده که پیشتر نمی‌شد سنخیت قابل توجهی با علم برای آنها قائل شد؛ هوش مصنوعی یکی از همین فناوری هاست که ورودش به هنر کم شگفتی نیافریده است. هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) یا AI فناوری و شاخه‌ای در علوم رایانه است که به مطالعه و توسعه نرم‌افزار و دستگاه‌های هوشمند می‌پردازد. در مجموعه مطالبی می‌کوشیم تنها گوشه‌ای از تاثیر فناوری هوش مصنوعی را در دنیای هنر کشف کنیم و بدانیم چگونه از قابلیت‌های عظیم الگوریتم‌های آموزش ماشین در هنر بهره گرفته می‌شود، تاکنون سه شماره از این مطالب منتشر شده و شماره چهارم را در مورد بکارگیری عینی هوش مصنوعی در خلق اثر هنری و برگزاری نمایشگاه نقاشی با بکارگیری این علم می‌خوانیم.
هفته نامه فرهنگی آتلانتیک آمریکا، چندی پیش گزارشی را به این نمایشگاه که در گالری چلسی در نیویورک برگزار شد، اختصاص داد و نوشت: این نمایشگاه تصاویری آزاردهنده، بزرگ و مربعی شکل را به نمایش گذاشت که یادآور چهره احاطه شده در میان شعله های زرد و قرمز است. در این تابلوها یک سر انسان گونه از شنلی که از پرهای زرق و برق دار پوشانده شده بود، بیرون زده و تصویری را ارائه می دهد که به نظر همچون دست انسان است که از بدنش خارج شده است. این ها بخشی از نمایشگاه پرتره های بدون صورت در دوران فراتر از زمان است که توسط رایانه خلق شده است.
در کاتالوگ این نمایشگاه اعلام شد که آثار به نمایش درآمده نتیجه همکاری بین هوش مصنوعی موسوم به ایکان/AICAN (کان هوش مصنوعی) و خالق آن احمد الجمال است و یک الگوریتم یادگیری ماشینی بیشتر آثار را خلق کرده است.
این اولین نمایشگاه اختصاصی هنرمند هوش مصنوعی بوده است. این گالری یک گردهمایی جدید برای استارت آپ اقتصادسنجی هنرهای تجسمی الجمال بود. او و همکارانش، «ایکان» را به عنوان راه حلی برای هنر ارائه دادند که می تواند مسیر آینده را پیش بینی کرده و آثار بیشتری را در سبک و سیاق ارائه شده در این گالری خلق کند.
اولین بار در یک حراجی در نیویورک «پرتره ادموند بلامی» که یک نقاشی با استفاده از الگوریتم بود و به سبک وسیاق پرتره های قرن نوزدهم خلق شده بود به قیمت ۴۳۲ هزار و ۵۰۰ دلار آمریکا فروخته شد که بسیاری را در جهان شوکه کرد.
قبل از این که این اثر در حراجی فروخته شود هرگز درگالری ها و نمایشگاه های دیگری به نمایش گذاشته نشده بود.
این اثر را یک برنامه رایانه ای خلق کرده بود که تصاویر جدیدی را بر اساس الگوها بر روی بدنه یک اثر موجود ابداع کرد. هنرمندانی که آموزش دیدند و این اثر را خلق کردند، گروهی فرانسوی موسوم به «Obvious» بودند که حتی الگوریتم ها و برنامه آموزشی آن را ننوشته بودند و فقط آنها را دانلود کرده و با ایجاد تغییراتی آن را روانه بازار کرده بودند.
امروزه استفاده از رایانه دیگر کافی نیست. دستگاه های کنونی راه های را برای تولید تصاویری از عکس های دیجیتالی گرفته تا هوش مصنوعی ایجادمی کنند که می توان آنها را تولید کرد، به نمایش گذاشت و فروخت.
به تازگی از فناوری موسوم به «کان» (CAN) (شبکه‌های تولیدکننده رقابتی) برای ایجاد نقاشی هایی همچون پرتره ادموند بلامی استفاده می شود. کان ها هم مانند متدهای یادگیری ماشینی از هنر و تصاویر هنری استفاده می کنند تا با استفاده از تحلیل اطلاعات آنها آثار جدیدی را خلق کنند.
به گفته الجمال، ناظران معمولی نمی توانند تفاوت یک تصویر خلق شده توسط هوش مصنوعی و یک تصویر «عادی» را در یک گالری یا نمایشگاه هنری بیان کنند. این یک دستاورد است که تصاویر تولید شده توسط ایکان انسجام بصری را دارند. آنچه که در رابطه با هنر در قرن بیستم پیش بینی شده است این است که هر چیزی که در موزه یا گالری قرار می گیرد آن را به هنر تبدیل می کند.
با این حال برخی وعده‌ها در مورد آینده هنر هوش مصنوعی را تهدید قلمداد می کنند. کاربری در واکنش به نمایشگاه هوش مصنوعی شکایت از آن داشت که در این نمایشگاه آثاری به نمایش گذاشته شده که همگی را ماشین خلق کرده است. او می نویسد چقدر برای یک گالری هنری شرم آور است.. به جای حمایت از انسان که دیدگاه های خود را درباره جهان ارائه می دهد این نمایشگاه آثار ماشینی را به نمایش گذاشته است.
با توجه به نگرانی ها از این که ربات ها روزی جای مشاغل انسانی را بگیرند این موضوع قابل درک است که برخی از بازدیدکنندگان ازنمایشگاه های هنرهوش مصنوعی هنرمندان واقعی و کل انسان ها را قربانی قلمداد کنند.
الجمال در واکنش به انتقادها می گویند ماشین ها آثاری را با نتایج غیرمنتظره خلق می کنند. او می گوید: دوربین یک ابزار است و یک ابزار ماشینی است اما خلاق نیست. استفاده از یک ابزار اصطلاح مناسبی برای ایکان نیست. این اولین باردر طول تاریخ است که یک ابزار دست به یک نوآوری زده که شما را حیرت زده می کند.
بازار هنر یک بازار است و برخی از افرادی که نامشان در این بازار ثبت شده است از دیمین هرست هنرمند معروف بریتانیایی که مشهورترین آثارش شامل مجموعه‌ای از حیوانات مرده (شامل کوسه، گوسفند و گاو) که درون مادهٔ شیمیایی فرمالدهید نگهداری می شود تا «بنکسی» هنرمند گرافیکی ناشناس در تولید آثار، اشیا و زیباشناسی در این بازار تجارت می کنند.
مهم ترین اثر هنری الجمال ممکن است استارت آپ آرترندکس/Artrendex - هوش مصنوعی برای بازار هنر- باشد، نه پرتره های نقاشی شده که فناوری ابداعی او خلق می کند. او چنین استدلال می کند که تصاویر ساخته شده با استفاده از هوش مصنوعی نوعی هنری مفهومی را تشکیل می دهد اما مفهوم گراها گرایش دارند به جای محصول به فرایندها اولویت دهند یا این که فرایند را به اندازه محصول قابل رویت نشان دهند.
در بدترین سناریو، ماشین ها ممکن است آثار هنری را به طور کامل جذب کنند. ایکان می تواند به سیستم بسته ای گسترش یابد که در آن هوش مصنوعی فضای اطلاعاتی را برای اعمال نفوذ جستجو می کند و روایت جدیدی از هنر را پدید می آورد و سپس به تجزیه وتحلیل چگونگی دریافت آن در جهان انسان می پردازد.