روش ها و شیوه های سنتی عرضه و فروش محصولات کشاورزی در مازندران آنهم در قالب دستفروشی در بازارهای هفتگی، روزانه و یا فروش سر باغی سالهاست که در این استان رواج دارد و کشاورزان همواره از این شیوه عرضه محصولات خود گلایه داشتند و دارند .
دلال بازی از جمله مسائلی است که کشاورزان آن را به عنوان ریخته شدن سود در جیب آنهایی که فعالیت نکرده اند می نامند چرا که یک کشاورز در طول مدت فعالیت کشت ، داشت و برداشت محصول با صرف هزینه های از قبیل کود ، سم و آب نظاره گر به بار نشستن محصولات خود است.
اما برغم صرف هزینه ، امید به کسب درآمد در پایان فصل برداشت نصیب دلالان می شود چرا که کشاورزان بخاطر نا آشنایی با بازاریابی ، عدم ارتباط مستقیم با مشتریان و نیز در مسیر نقل و انتقال محصولات به بازارهای محلی و منطقه ای ، متحمل هزینه حمل و نقل و اسیب گریزناپذیر محصول می شوند و لذا براحتی در برابر دلالان سر فرود می آورند.
ذبیح الله باغداری از اهالی منطقه بالاتجن قائمشهر به خبرنگار ایرنا گفت که تنها منبع درآمد من و کشاورزانی امثال من مرکبات باغ هایمان است .
او افزود : همه ساله در فصل برداشت برای اینکه محصولات روی دستم نماند و همچنین برای کم کردن هزینه های تولید مجبور بودم که محصولاتم را به واسطه ها بفروشم.
این باغدار ادامه داد: به طوریکه قیمت فروش محصولاتم به دلالان با قیمتی که در بازار ارائه می شد تفاوت چند برابری داشت و دلالان با قیمت خیلی بالاتر از خرید، این محصول را بفروش می رساندند و در حقیقت سود اصلی به جیب این افراد می رفت تا تولیدکنندگان .
وی که خود نیز از تحصیلکرده های دانشگاهی رشته آی تی است ، گفت: اما امروزه و با توجه به ورود اینترنت نسل های سه و چهار در روستاها، این ظرفیت و فضا برایمان ایجاد شده است که کشاورزانی همچون من که از این بخش آگاهی دارند بتوانند استفاده مورد نیاز برای عرضه و فروش محصولات خود بکنند.
وی ادامه داد: با فعالیت در فضای مجازی و استفاده از ظرفیت اینستاگرام توانستم محصولات خود را به افراد زیادی در این گروه ها عرضه و خوشبختانه مشتریان خوبی نیز پیدا بکنم.
این باغدار با ابراز خرسندی از این نوع عرضه و فروش محصولاتش عنوان کرد: دیگر هیچیک از محصولات روی درخت از بین نمی رود و یا اینکه بخاطر ارزان فروشی و فروش به واسطه ها غصه دار نیستم .
وی به دیگر کشاورزان مازندران نیز تاکید کرد که از این فضا و زیرساخت فراهم شده در حوزه اینترنت در روستاهای خود استفاده کنند تا مشکلات چندین ساله شان در خصوص بازاریابی و فروش محصولات را رفع بکنند .
رضا که یک برنجکار اهل شهر سوادکوه است گفت: در زمان فروش محصول برنج مجبورم که با چانه زنی های متعدد و بردن و آوردن برنج به این مغازه و آن مغازه آن را بفروشم .
وی افزود: همین رفت و آمدهای مکرر به شهر و مغازه ها برای من که تنها منبع درآمدم فروش برنج است هزینه بر است و هر ساله در زمان به ثمر رسیدن محصولاتم با این مشکل دست و پنجه نرم می کردم.
او که یکی از فرزندانش دانش آموخته رشته کامپیوتر است، گفت: با ورود اینترنت پرسرعت به روستایمان ، از طریق فرزندم که آشنا به این مسائل روز بود توانستم محصولاتم را با این شیوه در سایت ها عرضه کرده و به فروش برسانم.
به گفته این کشاورز مازندران، با این کار ضمن حذف هزینه های تردد، دغدغه و دل مشغولی ام برای پیدا کردن مشتری رفع شده است .
مازندران بیش از ۴۶۰ هزار هکتار زمین زراعی و باغی دارد که سالانه هفت میلیون تُن محصول در این اراضی کشت و تولید می شود .
علاوه بر این مازندران بیش از سه هزار روستا دارد که حدود نیمی از جمعیت سه میلیون و ۳۰۰ هزار نفری آندر روستاها ساکن هستند و بنا به اعلام اداره کل ارتباطات و فناوری اطلاعات مازندران ۲ هزار و ۴۷۴ روستای بالای ۲۰ خانوار این استان برخوردار از اینترنت هستند.
مدیر کل ارتباطات و فناوری اطلاعات استان مازندران با اشاره به فراهم بودن زیرساخت های لازم در خصوص کسب و کارهای اینترنتی در روستاهای مازندران گفت : این فضا و بستر با برخورداری از این ویژگی که می تواند وسیله ای برای معرفی کالاها باشد زمینه ساز درآمدزایی شده است .
یدالله طهماسبی افزود : در حال حاضر برای آگاهی روستاییان از این ظرفیت و بهره مندی از آن برگزاری دوره های آموزشی ارتقای سواد دیجیتالی در این مناطق آغاز شده است .
وی ادامه داد : کارشناسان و متخصصان این اداره کل با حضور در روستاها مبانی مورد نیاز برای این نوع کسب و کار از جمله نحوه تجاری سازی، چگونگی ایجاد سایت، چگونگی معرفی محصولات و نحوه عرضه آن در این فضا را به روستاییان و کشاورزان آموزش می دهند.
طهماسبی با اشاره به اینکه در مرحله نخست اهالی ۲ روستا در شهرستان های سوادکوه و سوادکوه شمالی از این آموزش ها برخوردار شدند، ادامه داد : در مراحل بعدی و اکنون اهالی چهار روستای دیگر مازندران در حال فراگیری کسب و کار اینترنتی هستند.
مدیر کل ارتباطات مازندران اضافه کرد : با گسترش و ارتقای خدمات تلفن همراه و زیر پوشش قرار گرفتن اکثر نقاط از جمله روستاها از این خدمات، این زمینه و بستر فراهم شده است تا روستاییان نیز بتوانند از این خدمات استفاده بکنند.
وی یکی از خدمات ارتقا یافته تلفن همراه در روستاهای مازندران را راه اندازی نسل سوم و چهارم تلفن همراه در بیش از ۲ هزار روستای این استان عنوان کرد و گفت : با راه اندازی این ۲ نسل از تلفن همراه زمینه برخورداری مشترکان ساکن در روستاهای استان از اینترنت پرسرعت فراهم شده است.
به گفته طهماسبی در حالی این زیرساخت تلفن همراه در روستاهای مازندران وجود دارد که به دلیل عدم آگاهی روستاییان این ظرفیت مغفول و بدون استفاده مانده است.
فعالیت یک هزار و ۳۶۶ کسب و کار اینترنتی در مازندران
وی تبلیغ و فروش محصولات کشاورزی در فضای مجازی و سایت ها را یکی از این ظرفیت های قابل استفاده در روستاهای مازندران برشمرد و ادامه داد : از یک هزار و ۳۶۶ کسب و کار اینترنتی موجود در استان تنها تعداد انگشت شماری به معرفی و فروش محصولات کشاورزی اختصاص دارد.
مدیر کل ارتباطات مازندران از کسب و کار اینترنتی فروش برنج فریدونکنار و آمل، فروش گل و گیاه رامسر و فروش گردو در بهشهر به عنوان نمونه هایِ استفاده روستاییان از فضای اینترنت برای معرفی محصولاتشان نام برد.
وی ادامه داد : در بررسی کسب و کارهای اینترنتی در حوزه روستایی و کشاورزی مازندران مشخص شد که غالب این کسب و کارها از سوی روستاییانی که به شهر نزدیک بودند ایجاد شد یعنی افرادی که بدلیل ارتباط بیشتر با شهرها توانسته بودند با این فضای اشتغال و معرفی محصولات آشنا شوند.
طهماسبی اضافه کرد : بر این اساس و با توجه به وجود شاخصه عدم آشنایی روستاییان از زیر ساخت ارتباطی موجود و بهره گیری از آن در ارائه و معرفی محصولات کشاورزی، این دوره های آموزش سواد دیجیتالی آغاز شده است.
وی تاکید کرد : کسب و کار اینترنتی را می توان تنها حوزه ای دانست که ضمن ایجاد اشتغال می تواند باعث رونق کسب و کار هم شود.
کسب و کار اینترنتی معامله بُرد- بُرد کشاورزان
معاون سازمان جهاد کشاورزی مازندران با اشاره به نواقص و خسارت هایی که از قِبل شیوه سنتی عرضه و فروش محصولات کشاورزی بر تولیدکنندگان وارد می شود ، گفت : روستایی بدلیل دسترسی نداشتن به بازارها برای فروش محصولات خود به واسطه ها متوسل می شود .
مجید بهادری افزود : این حالت باعث می شود که باغدار با قیمت پایین فروش محصول خود کنار بیاید و سود بسیار کمتری به نسبت واسطه کسب بکند و به نوعی معامله ای سر به سر را انجام می دهد یعنی میزان هزینه ها با میزان درآمدها یکی می شود .
وی با اشاره به اینکه اقدامات خوب زیر ساختی در حوزه اینترنت در روستاهای مازندران فراهم شده است ، ادامه داد : با توجه به ورود کسب و کارهای نوظهور یا همان اینترنتی ، روستاییان می توانند از این ظرفیت برای عرضه و فروش محصولات خود استفاده بکنند .
معاون جهاد کشاورزی مازندران گفت : برای این منظور دوره های آموزشی ایجاد سایت و بازاریابی در محیط های اینترنتی برای روستاییان استان برگزار می کنیم تا آنها در این خصوص آشنا شوند .
وی اضافه کرد : هم اکنون تعدادی از روستاییان توانستند با ورود به این فضا کسب و کار بستر خوبی برای عرضه و فروش محصولات خود ایجاد بکنند که از آن جمله می توانیم به سایت هایی نظیر دهقان کالا و بینج کالا اشاره کرد که محصولات خود را از این طریق بفروش می رسانند .