اگرچه معلولیت‌شان شدید و نسبتا شدید است اما از زمانی که پا به سرای دختران خورشید گذاشته‌اند، زندگی را جور دیگر می‌بینند.
آنان باور کرده‌اند که می‌توانند سلول‌های کم‌توان مغزشان را به خدمت گرفته و از لابه لای ورق‌های ذهنی که در تصور همه مردم عقب مانده است استعدادهای شگفت‌آور را بیرون کشیده و در کالبد هنرهایی به نمایش گذارند.
مرکز توانبخشی و حرفه‌آموزی دختران خورشید یکی از مراکز غیردولتی روزانه‌ای است که زیر نظر سازمان بهزیستی از سال ۸۱ در شهرستان بیرجند آغاز به کار کرد تا خدمتی نوین به جامعه معلولان ذهنی ارایه دهد.
این مرکز چیزی شبیه یک خانه است با اتاق‌های متعدد که هر کدام یک کاربرد دارد. روز جهانی افراد دارای معلولیت بهانه‌ای می‌شود تا به این مرکز سری بزنیم و از نزدیک جریان زندگی را در آن مشاهده کنیم.
یکی از اتاق‌ها که ۹ دختر کم‌توان ذهنی در سنین مختلف دور تا دور یک میز نشسته‌اند اولین جایی است که در مرکز دختران خورشید میهمان آن می‌شویم.
مریم، فاطمه، صدیقه و سایر دوستانشان توانایی صحبت کردن ندارند اما با خنده‌های ریز از ورودمان ابراز خوشحالی می‌کنند.
این دختران پایین‌ترین سطح هوشی را بین توانخواهان سرای دختران خورشید دارند که در این اتاق کوچک به کمک مربی از وسایل دورریختنی چیزهای متفاوت و زیبا خلق می‌کنند.
شاید اگر کسی همین دختران را در خیابان یا جایی غیر از این مرکز ببیند گمان ببرد که هیچ کاری از آنها برنمی‌آید و از اینکه باید یک مراقب همیشگی داشته باشند برایشان دل بسوزاند اما دیدن آنان دور میزی که می‌توانند آنچه در ذهنشان خفته است را بیدار کنند به انسان دیدی متفاوت می‌دهد.
نمونه‌ای از کارهای زیبایی که هنر دستان این دختران معلول است روی میزی چییده شده که انسان می‌تواند از تماشای آن لذت ببرد و باور کند که اینها هم استعدادهایی دارند اما باید شکوفا شود.
هنر درمانی سرگرمی دیگر این دختران است که هفته‌ای ۲ روز در اتاقی با موسیقی و نقاشی سرگرم می‌شوند. مربی که اثرات این هنر درمانی را در آنها به وضوح دیده به تابلوهایی اشاره می‌کند که هنر دستان همین معلولان ذهنی است و سعی دارد تا باور کنیم توانخواهان این نقاشی‌ها را بعد از یادگرفتن چند تکنیک ساده از ذهنی کم توانشان بیرون آورده و به تصویر کشانده‌اند.
اتاق دیگر دخترانی نشسته‌اند که در استعدادیابی برگ برنده کوک زدن روی پارچه را ربوده و اکنون هر کدام مشغول دوخت و دوز روی یک نوع پارچه هستند.
یک نفر گلدوزی می‌کند، دیگری پته دوزی و آن دخترکی که مهارتش از بقیه بیشتر بوده مشغول سرمه‌دوزی است. زینب از ۲ سال پیش به هنر سرمه‌دوزی روی آورده و اکنون با انگشتان حنابسته مهارت خاصش را در نقش بستن دانه‌های منجوق روی پارچه ترمه نشان می‌دهد.
اتاق دیگر جمعی از دختران کم توان ذهنی مشغول ساختن زیورآلات هستند همین که می‌خواهیم وارد شویم هم صدا شده ، خوش آمد می‌گویند و اشتیاق فراوان دارند که هر چه زودتر دست ساخته‌هایشان را نشان دهند انگار هر روز منتظر چنین میهمانان ناخوانده‌ای هستند که تا مُهر تحسین بر این دست ساخته‌های زیبا بخورد و آنها با ذوق فراوان به کارشان ادامه دهند.
حمیده مشغول ساختن یک گل سر است، او دانه‌های ریز کریستالی را در سیم مفتولی می‌کشد و با یک تاب کوچک آن را به شکل گل در می‌آورد.
فاطمه و زهرا خواهران دوقلویی هستند که حتی نامشان را هم نمی‌توانند به ذهن بسپارند برای همین اگر اسمشان را کسی سوال کند هر ۲ نفر یک نام مشابه را می‌گویند اما با این وضعیت ماهرانه دانه‌های کریستال را به نخ می‌کشند. دست‌بند، گل سر و چندین نوع آویز زینتی دیگر تولید همان ذهنی است که حتی نامش را نمی‌تواند به خاطر بسپرد.
سرای دختران خورشید گلخانه کوچکی هم دارد که انواع گل در آن پرورش داده و به فروش هم می‌رسد اما برای توسعه این گلخانه نیازمند اعتباراتی بیشتر است تا هر روز دامن توانمندی دخترانش گسترده‌تر شود.
مسوول فنی مرکز دختران خورشید دست ساخته‌های این دختران را بسیار ارزشمند عنوان کرد و گفت: مواردی بوده که برخی خانواده‌ها به خاطر اینکه حوصله نداشتند فرزند معلول خود را به سرویس ایاب و ذهاب برسانند مانع حضور فرزند در این مرکز شده‌اند و اکنون خبر رسیده که روز به روز مغز آن دختر معلول کوچک‌تر شده و ضریب عقب‌ماندگی او بیشتر می‌شود.
هاتف فرد با اشاره به اینکه دختران کم‌توان ذهنی از هشت صبح تا ساعت ۱۳ در این مرکز نگهداری می‌شوند افزود: از زمانی که حرفه‌آموزی را در این مرکز راه اندازی کرده‌ایم اشتیاق حضور این دختران بیشتر شده است.
وی با تاکید بر اینکه برای نگهداران فرزندان معلول هیچ هزینه‌ای از خانواده‌ها دریافت نمی‌شود ادامه داد: تمام هزینه‌های مرکز از سوی بهزیستی تامین شده و این فرصت بسیار خوبی است که خانواده‌های دارای معلول از آن برای توانمند کردن فرزندان خود بهره‌مند شوند.
مسوول فنی مرکز دختران خورشید اضافه کرد: صنایع دستی تولید شده توسط توانخواهان مرکز دختران خورشید معمولا در نمایشگاه‌ها به نمایش گذاشته و حتی به فروش هم می‌رسد که سود حاصل از آن را به خود تولید کننده می‌دهیم.
وی با بیان اینکه توانخواهان هر روز برای میان وعده و نهار میهمان مرکز دختران خورشید هستند عنوان کرد: در حال حاضر ۳۶ دختر کم‌توان ذهنی بالای ۱۵ سال از خدمات این مرکز بهره‌مند می‌شوند این در حالی است که ظرفیت مرکز ۴۰ نفر است.
معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی خراسان جنوبی نیز با اشاره به وجود ۱۲ مرکز نگهداری معلولان کم توان ذهنی بالای ۱۴ سال در استان گفت: هدف از حرفه‌آموزی در این مراکز ارتقای معلولان و توانمند شدن آنها است که بعد از چهار سال ترخیص شده و به کارگاه‌های تولیدی حمایتی می‌روند.
جمیله رضازاده افزود: برای نگهداری هر فرد معلول در مراکز روزانه درجه یک ۵۲۰ هزار تومان و درجه ۲ به ازای هر فرد ۴۶۶ هزار تومان در ماه یارانه پرداخت می‌شود.
وی با اشاره به نگهداری و آموزش ۲۶۰ نفر معلول در مراکز حرفه آموزی روزانه استان اظهار داشت: فعالیت این مراکز در زمینه حرفه آموزی گلیم بافی، تابلوفرش، سوخت نگار چوب، رودوزی سنتی، عروسک بافی، جواهردوزی، نمددوزی، هویه کاری، معرق کاری، چرم‌دوزی، روبان‌دوزی، نواردوزی، کاموابافی است.
۲۳ هزار و ۶۰۹ معلول در استان خراسان جنوبی از بهزیستی خدمات دریافت می‌کنند که از این تعداد ۶ هزار و ۶۲۹ نفر معلول ذهنی هستند.
سوم دسامبر (۱۲ آذر امسال) روز جهانی معلولان نامگذاری شده است و هفته افراد دارای معلولیت از ۹ آذر با شعار «ارتقای مشارکت افراد دارای معلولیت برای دستیابی به توسعه فراگیر، عادلانه و پایدار» آغاز شد که تا ۱۵ آذرماه ادامه دارد.