از ششم آذر ماه جاری با افزایش حجم آلاینده‌ها در کنار شرایط جوی و عدم جا به جایی هوا آلودگی، میهمان ناخوانده هوای مشهد شد و تا به امروز ۱۳ آذر ماه همچنان مردم مشهد از این میهمان نفس‌گیر میزبانی میکنند و تجربه تنفس چندین روز هوای آلوده، ریه های شهروندان مشهد را تنگ کرده است.
از روز شنبه نهم آذر ماه با توجه به تداوم ماندگاری آلودگی هوا، کارگروه کاهش آلودگی هوای استان خراسان رضوی تصمیم به تعطیلی مدارس مقطع ابتدایی گرفت که در روزهای بعد، تعطیلیِ تمامی مقاطع تحصیلی و دانشگاه‌ها نیز به آن افزوده شد اما این تدبیر، اثری برای کاهش حجم آلاینده ها و بهبود هوا نداشت و در این میان، شرایط جوّی و وقوع پدیده وارونگی دما نیز دست به دست هم دادند تا همچنان ریه‌های مردم مشهد با هوای آلوده پر شود.
اگر چه در این میان نمی‌توان از رفت و آمد روزانه یک میلیون و ۳۰۰ هزار خودرو و سهم زیاد وسایل نقلیه در آلودگی هوای این کلانشهر به سادگی عبور کرد اما باید وقوع پدیده وارونگی دما (اینورژن) و عدم جا به جایی هوا بر اثر شرایط جوّی پایدار را نیز در نظر داشت.
تصمیمات سازنده برای کاهش آلودگی هوا
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان خراسان رضوی در این خصوص گفت: طی هفت روز گذشته با برگزاری کارگروه کاهش آلودگی هوا اقدامات خوبی در این زمینه انجام شده‌است مثلا در زمینه تردد خودرو با هماهنگی انجام شده با پلیس راهور و شهرداری، شدت برخورد قانونی با خودروهای فاقد معاینه فنی، دارای نقص فنی و دودزا افزایش یافت.
تورج همتی افزود: همچنین ممنوعیت تردد کامیون‌ها در سطح شهر تا زمان بهبود هوا، استفاده از سوخت مایع در کارخانه های تولید سیمان و نیروگاه‌های مشهد از دیگر مصوبات و تصمیمات مهم در این زمینه است.
وی با اشاره به اینکه جایگزینی استفاده از گاز در نیروگاه توس مشهد به جای مازوت از مهمترین اقدامات انجام شده در راستای بهبود کیفیت هوای مشهد است ادامه داد: هم اکنون این نیروگاه روزانه ۱.۵ میلیون متر مکعب گاز مصرف می‌کند که دستاورد خوبی است.
او اضافه کرد: کاهش زمان حضور قطار شهری در هر ایستگاه از پنج به چهار دقیقه از جمله اقدامات موثر انجام شده در این مدت توسط شهرداری مشهد است.
نارضایتی از عدم تحقق برنامه‌های کاهش آلودگی هوا
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان خراسان رضوی با بیان اینکه در جلسات کارگروه کاهش آلودگی هوا برنامه‌های کوتاه، میان و بلند مدت برای کلانشهر مشهد در راستای کاهش ۵۰ درصدی آلودگی هوای مشهد تعیین و به ۱۳ دستگاه عضو کارگروه ابلاغ شده است افزود: نمودار مسوولیت برای تمامی دستگاه‌ها و مجموعه هایی مانند شهرداری، پلیس راهور و دانشگاه علوم پزشکی تعیین شده اما موجب تاسف است که گزارش انجام این اقدامات راضی کننده نیست.
همتی افزود: پیش‌بینی‌ها و مصوبات کارگروه کاهش آلودگی هوا تصمیماتی به جا و با هدف تامین سلامت دانش آموزان، دانشجویان و در نهایت مردم بوده است.
تعطیلی مدارس باید آخرین راه حل برای مدیریت آلودگی هوا باشد
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی نیز گفت: وقتی صحبت از هزینه‌های ریالی و خسارت مالی ناشی از تعطیلی مدارس مطرح می شود عده‌ای می‌گویند سلامت دانش آموزان از مسایل مالی اهمیت بیشتری دارد که البته همین طور است.
قاسمعلی خدابنده افزود: تعطیلی مدارس روند آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت را مختل می‌کند در حالی که تعطیلی مدارس باید آخرین راه حل برای مدیریت آلودگی هوا باشد اما به نظر می رسد که به عنوان اولین و ساده‌ترین راه حل در نظر گرفته می‌شود.
وی ادامه داد: هرچند به صورت فشرده عقب ماندگی ایجاد شده در تدریس درس‌ها جبران می‌شود اما خسارتهای فرهنگی، تربیتی و آموزشی ایجاد شده برای دانش آموزان جبران پذیر نیست.
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی گفت: سرویس مدارس را با پنج سرنشین به واسطه تعطیلی مدارس از چرخه تردد خودروهای سطح شهر حذف می‌کنیم اما عدم مدیریت خودروهای تک سرنشین، ادامه فعالیت کارخانه ها و صنایع و اصناف آلاینده سوال برانگیز است.
خدابنده افزود: متاسفانه به نظر می‌رسد تعطیلی مدارس آسان‌ترین راه برای مدیریت آلودگی هواست.
تعطیلی مدارس راهکار اضطراری مدیریت آلودگی هواست
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی اما تاکید کرد: تعطیلی مدارس به عنوان اقدامی اضطراری برای کاهش آلودگی و مدیریت تخلیه آلاینده‌ها در دستور کار کارگروه کاهش آلودگی هوا قرار می‌گیرد.
همتی افزود: تعطیلی مدارس اقدامی ساده نیست و بنا به ضرورت و اهمیت به عنوان راهکاری اضطراری انجام می‌شود.
وی تاکید کرد: زوج و فرد شدن تردد خودروها اقدامی است که می‌تواند برای کاهش موثر آلودگی در هوای مشهد مفید باشد اما به گفته و اعلام پلیس راهور زیر ساخت‌های مورد نیاز اجرای این طرح هنوز وجود ندارد و باید در ابتدا این زیرساخت‌ها ایجاد شود.
او ادامه داد: تعطیلی مدارس با هدف سلامت مردم و دانش‌آموزان انجام می‌شود و امیدواریم اهمیت و ضرورت این مساله هویدا باشد.
تداوم آلودگی هوا موجب تشدید اثرات سوء می شود
مدیر مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی شهرداری مشهد گفت: متاسفانه آلودگی هوا طی یک هفته اخیر در کلانشهر مشهد موجب شده است که شاهد تشدید اثرات سوء آلودگی هوا در این کلانشهر باشیم.
رضا اسماعیلی افزود: علت بروز این وضعیت و تداوم آلودگی، شرایط جوی و هواشناسی است که باعث محبوس شدن و عدم جا به جایی آلاینده‌ها شده است.
وی اضافه کرد: این وضعیت جوی موجب شده آلاینده های ایجاد شده از منابع انتشار آلودگی هوا از جمله خودروها، صنایع، فرودگاه، راه آهن، گرد و غبار زمین‌های کشارزی، آلاینده‌های ناشی از ماشین آلات شهری و سایر فعالیت‌ها در مشهد امکان تخلیه به لایه های بیرون جو را نداشته باشند و آلاینده‌ها در ارتفاعی بین ۵۰۰ تا هزار متر از سطح زمین ماندگار شوند.
مدیر مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی شهرداری مشهد گفت: این امر موجب افزایش غلظت آلاینده‌ها در سطح هوای مشهد شده است.
اسماعیلی افزود: دیروز ۱۲ آذر ماه با توجه به کم بودن سرعت وزش باد، نبود هیچ گونه جا به جایی افقی و عمودی در جریان هوا و نیز وقوع پدیده وارونگی دما تا ۱۳۵۰ متری سطح زمین و ایجاد لایه وارونگی به ضخامت حدود ۳۵۰ متر شاهد تشدید آلودگی هوای در این کلانشهر بودیم.
وی ادامه داد: متاسفانه دیروز شدت و فراگیری آلودگی در تمام سطح شهر مشهد گسترده شد به طوری که هم اکنون تمامی ۲۳ ایستگاه سنجش آلودگی هوای مستقر در سطح شهر مشهد نشان دهنده وضعیت هشدار برای هوای این شهر هستند.
وضعیت نگران کننده مه‌دود شیمیایی و اُزُن
مدیر مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی شهرداری مشهد گفت: نکته قابل توجه در زمان وارونگی دما، افزایش سایر آلاینده‌ها در سطح شهر است که از آن جمله می‌توان به افزایش آلاینده‌های منواکسید کربن و اکسیدهای نیتروژن اشاره کرد.
اسماعیلی افزود: افزایش آلاینده‌ای مانند اکسید نیتروژن پیش نیاز تولید آلاینده‌های خطرناکی مانند مه‌دود فوتو شیمیایی و اُزُن است که برای سلامتی افراد تهدیدی جد محسوب می‌شود.
وی تاکید کرد: در چنین شرایطی تنها راه تعدیل و برون رفت از وضعیت موجود، کاهش انتشار آلاینده ها، از محل انتشار یا همان سطح شهر است.
اسماعیلی گفت: با توجه به اینکه برای بهبود وضعیت جوی و هواشناسی نمی‌توان کار مشخصی کرد بنابر این باید به صورت جدی به راهکارهای کاهش تخلیه آلاینده‌های هوا فکر کرد.