شورای عالی انقلاب فرهنگی اجازه جذب سلیقه‌ای هیات علمی نمی‌دهد

روز ۱۹ آذرماه سال ۱۳۶۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی به فرمان امام راحل تشکیل شد و فردا سه شنبه نیز پا به ۳۵ سالگی می گذارد.
شورای عالی انقلاب فرهنگی در این سال ها پنج دبیر داشته است که سومین دبیر آن محمدعلی کی نژاد عضو حقیقی فعلی این شورا و رییس هیأت عالی جذب است.
کی نژاد از دوم بهمن ۱۳۷۵ به مدت ۱۰ سال دبیری این شورا را بر عهده داشت.

خبرنگار دانشگاه و آموزش ایرنا با این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره فعالیت های هیأت عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی به گفت و گو نشست.

وی در این گفت و گو تاکید کرد که در پرونده بورسیه ها برخی اعضای هیأت عالی جذب شخصاً به دانشگاه ها سرکشی کردند و مورد به مورد پرونده های بورسیه ها را مورد بررسی قرار دادند. بر اساس بررسی‌های به عمل آمده از هیأت های اجرایی دانشگاه ها فقط ۳۲ نفر از این بورسیه ها شرایط متفاوت داشتند و از سازمان های دیگری بورسیه دریافت کرده بودند یا شرایط سنی نداشتند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: هیأت عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی وظیفه اجرایی ندارد بلکه صرفاً وظیفه سیاست‌گذاری دارد، اما در برخی مواقع و به دلیل شرایط خاص مثل تغییر شیوه گزینش استاد یا همین مسئله سه هزار بورسیه به امور اجرایی هم وارد می شود.

کی نژاد همچنین درمورد ساختار هیات مرکزی جذب در این گفت و گو اظهارداشت: ساختار هیأت های اجرایی و مرکزی جذب در دانشگاه ها چیزی نیست که از خارج وارد کرده باشیم حتی ساختار شورای عالی انقلاب فرهنگی اجازه نمی دهد جذب سلیقه ای هیأت علمی در دانشگاه ها اتفاق افتد چرا که دانشگاه در مورد جذب هیأت علمی تصمیم می گیرد تایید نهایی در اختیار دانشگاه نیست و این مسأله در اختیار هیأت مرکزی جذب وزارتخانه ها قرار دارد.

مشروح این گفت و گو را در ادامه می خوانیم.

*ایرنا: آقای دکتر کی نژاد! همانطور که از عنوان شورای عالی انقلاب فرهنگی مشخص است، مقوله "فرهنگ" برای این شورا اهمیت زیادی دارد. در این سال ها هم اسناد بالادستی بسیاری که مرتبط با فرهنگ کشور است در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید اما به نظر جنابعالی این شورا در طول بیش از سه دهه چه اثرگذاری فرهنگی بر کشور داشت؟

**کی نژاد: بنده ۱۰ سال دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بودم و باید بگویم شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای بی نظیری در سطح جهان است. گاهی عده ای  این شورا را با مجلس شورای اسلامی یا بدنه سایر دستگاه های اجرایی کشور مقایسه می کنند، در حالی که شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجلس نیست چرا که مجلس قانون گذار کشور است.
شورای عالی انقلاب فرهنگی کار اجرایی هم انجام نمی دهد و نمی توان بدنه آن را با بدنه وزارتخانه ای مثل فرهنگ و ارشاد اسلامی که کارمندهای بیشتر و بودجه های کلان دارد، مقایسه کرد. سالی که من شورای عالی انقلاب فرهنگی را به دبیر بعدی (محمدرضا مخبردزفولی) تحویل دادم تنها ۵۲ نفر کارمند پیمانی، رسمی و کار معین داشت.
در شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجموعه ای از کشور دور هم جمع شده اند که فرهیختگان ایران محسوب می شوند و تا امروز هم با معماری امام راحل پیش رفته است و رهبر معظم انقلاب هم به جد پیگیر این شورا هستند.
اینکه شورای عالی انقلاب فرهنگی در این چند سال چه کارهایی برای فرهنگ کشور انجام داده است را باید اینطور پاسخ داد که اگر این شورا نبود، الان وضعیت ما چه می شد؟ این مسأله را در ابعاد سیاسی مقایسه می کنیم؛ همین حوادث هفته های گذشته اهمیت فضای مجازی را نشان داد و متوجه شدیم این فضا چه کارهایی انجام می‌دهد.
در این زمینه ما سند فضای مجازی داریم که قبل از تشکیل شورای عالی فضای مجازی، شورای عالی انقلاب فرهنگی این سند را در دهه ۷۰ تصویب کرد.
عده ای بر این باور هستند تمام اسنادی که شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب می رساند باید همین امروز در کشور اجرا شود، در حالی که یک درصد آن الان اجرا می‌شود؛ مسائل فرهنگی اینطور نیست که الان اجرا و یک ساعت دیگر بازخورد داشته باشد. دریافت پاسخ از اجرای اسناد فرهنگی در کشور زمان زیادی می طلبد و حتی بعد از ۱۰ سال ممکن است ارزیابی شود.

*ایرنا: با وجود اینکه جذب هیأت علمی در دانشگاه ها و وزارت علوم، هیأت های مرکزی و اجرایی ویژه ای دارد اما ۱۰ سال پیش شورای عالی انقلاب فرهنگی دستور تشکیل هیأت عالی جذب را داد. چه دلیلی برای ورود این شورا به مسأله جذب هیأت علمی وجود داشت؟

** کی نژاد: شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۸۷ مصوبه‌ای با ساختار جدید تصویب کرد که بر اساس این ساختار، هیأت های اجرایی جذب در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور متشکل از هفت تا ۱۱ نفر تشکیل شد. بررسی صلاحیت های علمی و عمومی استادان دانشگاه برعهده این هیأت ها است، بنابراین کارهای اجرایی به صورت تام در اختیار این هیأت ها قرار دارد. همچنین هیأت های مرکزی جذب در وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی همچنین دانشگاه آزاد اسلامی تشکیل شد.
روسای هیأت های مرکزی را وزرا و در دانشگاه آزاد رییس این دانشگاه تشکیل می دهند، البته دکتر ولایتی نیز در این ترکیب هستند و هیأت های مرکزی وظایف نظارتی دارند.
اعضای هیأت عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی را سه عضو حقیقی و سه حقوقی این شورا تشکیل می دهند؛ در این هیأت، رییس دانشگاه آزاد اسلامی به نمایندگی از تمام دانشگاه های غیردولتی حضور دارد. پیشنهاد سیاست گذاری به شورای عالی انقلاب فرهنگی، تدوین و تصویب سیاست‌های اجرایی است که در هیأت های اجرایی دانشگاه ها و هیأت های مرکزی صورت می گیرد.
هیأت عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی وظیفه اجرایی ندارد بلکه صرفاً وظیفه سیاست‌گذاری دارد، اما در برخی مواقع و به دلیل شرایط خاص مثل تغییر شیوه گزینش استاد یا همین مسئله سه هزار بورسیه به امور اجرایی هم وارد می شود.
در همین مسأله پرونده بورسیه ها برخی از اعضای هیأت عالی جذب شخصاً به دانشگاه ها سرکشی کردند و مورد به مورد پرونده های بورسیه ها را مورد بررسی قرار دادند. بر اساس بررسی‌های به عمل آمده از هیأت های اجرایی دانشگاه ها فقط ۳۲ نفر از این بورسیه ها شرایط متفاوت داشتند.
اما در فرآیند بررسی پرونده بورسیه ها، مشکلات دیگری مثل کاهش تعداد دانشجو مطرح شد یا در برخی موارد وزارت علوم تعهد ارائه رشته برای بورسیه ها را داده بود اما نتوانست به این تعهد عمل کند؛ در نتیجه تعدادی از بورسیه ها با عدم جواب مواجه شدند.
در این میان هیأت عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی ناچار بود تک تک به پرونده بورسیه ها ورود کند و تکلیف بورسیه ها تا بهمن ماه امسال به طور کامل مشخص می شود البته در صورتی که اعلام جذب شان کامل شود و فعلاً در قالب حق التدریس شروع به کار می کنند.

*ایرنا: هیأت عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال ۹۲ که ماجرای بورسیه ها مطرح شد تاکنون چه اقداماتی انجام داده است؟

** کی نژاد: از همان سال که مشکلات بورسیه ها رسانه ای شد، هیأت عالی جذب به چند نکته در مورد بورسیه ها از جمله بورسیه های داخل و خارج توجه داشت. در حال حاضر تعداد بورسیه های خارج جمهوری اسلامی به ۱۰۰ نفر هم نمی رسد.

اما عده ای دیگر که تعدادشان به دو تا چهار هزار نفر می رسد از دانشگاه های خارج از کشور یا اتحادیه اروپا و سازمان های سایر کشورها به دانشجویان ما بورسیه اعطا کرده اند. هیأت عالی جذب نگران ماندگاری این افراد در خارج از کشور به علت مطرح شدن مسأله بورسیه ها در داخل کشور بود.
به همین دلیل از سال ۹۶ فراخوانی برای تعیین تکلیف بورسیه های داخل توسط هیأت عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی فعال شد.
در فراخوان سال ۹۶ تعداد ۵۵ نفر بلاتکلیف بودند که در همان سال ۳۵ نفر از این تعداد جذب دانشگاه های دولتی جذب، هشت نفر جذب به دانشگاه های آزاد و فرهنگیان معرفی شدند و ۱۲ هم انصراف دادند.
در فراخوان آذرماه سال ۹۷ تعداد ۷۵ نفر ثبت نام کردند که از این تعداد بیش از ۶۰ نفر جذب و ۹ نفر به دانشگاه های فرهنگیان و آزاد معرفی شدند؛ همچنین ۶ نفر هم پیگیری نکردند.
در فراخوان سال ۹۸ نیز ۴۲ نفر ثبت نام کردند که باید تاییدیه بورسیه از وزارت علوم دریافت کنند تا روند جذب شان در دانشگاه ها پیگیری شود. تعدادی از این بورسیه ها هم به دیوان عدالت اداری شکایت کرده بودند و تعدادی از دانشگاه ها زیر بار جذب این افراد نمی رفتند و مقاومت می کردند.
اگر دانشگاهی از جذب بورسیه دانش آموخته خود به عنوان هیأت علمی سر باز بزند تا پنج سال حق شرکت در فراخوان های جذب ندارد. در حال حاضر تنها ۴۲ نفر از این بورسیه ها مشکل جذب دارند.

*ایرنا: با وجود فعال شدن هیأت عالی جذب که به نظر می رسد مسأله تسهیل جذب هیأت علمی را در دانشگاه ها دنبال می کند، چند هزار عضو هیأت علمی در دانشگاه ها جذب شده اند؟

**کی نژاد: در فاصله سال های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۸ تعداد ۶۶ هزار و ۷۵۶ نفر در تمام دانشگاه ها و مراکز پژوهشی به عنوان هیأت علمی جذب شدند. در این سال ها، ۱۵ فراخوان جذب هیأت علمی وزارت بهداشت و ۲۰ فراخوان وزارت علوم برگزار کرده است.
از این تعداد، ۲۴ هزار و ۸۴۲ نفر پیمانی، ۱۱ هزار و ۹۹۴ نفر پیمانی به رسمی آزمایشی، هفت هزار و ۷۶۹ نفر رسمی آزمایشی به رسمی قطعی و ۸۹۷ نفر هم در قالب ایثارگران، فرزندان شهدا و جانبازان جذب دانشگاه ها شدند.
در این زمینه باید اشاره ای به جذب هیأت علمی، بورسیه و تبدیل وضعیت اعضای هیأت علمی سایر ادیان از جمله کاتولیک، ارتودوکس، زرتشتی در دانشگاه های کشور داشته باشم که تعداد آنها به حدود ۷۸۰ نفر می رسد.
همچنین در این فاصله ۱۰ ساله، در دانشگاه آزاد اسلامی هم ۹ هزار و ۸ نفر جذب شدند.

*ایرنا: آقای دکتر کی نژاد! با وجود ورود هیأت عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی به جذب در دانشگاه ها، اما شاهد پرونده های نورچشمی ها و سفارشی ها برای جذب در دانشگاه ها هستیم؛ گاه استادان دانشگاه فقط افرادی را از فیلترهای جذب عبور می دهند که روابط به جای ضوابط در این زمینه حکمفرما است یا برخی از متقاضیان را به صورت سفارشی از کانال جذب عبور می دهند؛ هیأت عالی جذب در این باره چه اقدامی انجام می دهد؟

**کی نژاد: ساختار هیأت های اجرایی و مرکزی جذب در دانشگاه ها چیزی نیست که از خارج وارد کرده باشیم حتی ساختار شورای عالی انقلاب فرهنگی اجازه نمی دهد جذب سلیقه ای هیأت علمی در دانشگاه ها اتفاق افتد چرا که دانشگاه در مورد جذب هیأت علمی تصمیم می گیرد تایید نهایی در اختیار دانشگاه نیست و این مسأله در اختیار هیأت مرکزی جذب وزارتخانه ها قرار دارد.
هیأت های مرکزی جذب از افراد شناخته شده کشور هستند که البته عضو دانشگاه ها نیستند؛ اگر یک عضو هیأت علمی در گذشته با مشکلی در جذب مواجه می شد قانون حتی اجازه اعتراض هم نمی داد اما الان راه اعتراض برای آنها کاملاً باز است. در صورتی که فردی شکایت داشته باشد ابتدا با هیأت اجرایی جذب در دانشگاه مطرح می کنند.

در هیأت اجرایی جذب دانشگاه، رییس تنها یک حق رأی دارد و سایر اعضای هیأت اجرایی جذب دانشگاه ها از شورای عالی انقلاب فرهنگی برای حضور در این هیأت حکم دریافت می کنند. این افراد در واقع منتخب رییس دانشگاه نیستند که نگاه سلیقه ای داشته باشند. پرونده متقاضیان جذب در دانشگاه ها در صورت اعتراض از فیلتر ۳۳ نفر در هیأت های مربوط به جذب دانشگاه ها می گذرد و اگر فرد از پاسخ ها و پیگیری ها قانع نشد می تواند به هیأت مرکزی جذب شکایت کند که در صورت قانع نشدن به هیأت عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی شکایت خود را انتقال می دهد.
باید بگویم حکم هیأت عالی جذب در دانشگاه ها نافذ است اما اگر باز هم فرد قانع نشد می تواند به دیوان عدالت اداری کشور مراجعه کند.

گفت و گو از فاطمه زارعی