حضور و نفوذ اقتصادی چین در آفریقا به حدی است که می توان گفت تمامی آفریقا به گونه ای زیر چتر این کشور قرار گرفته است و پکن در این مسیر گوی سبقت را از آمریکا ، انگلیس و فرانسه ربوده است.
حضور چین در آفریقا در دوره معاصر به دهه های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی بازمی گردد. دراین دوره مقامات پکن نگاهی ایدئولوژیک به آفریقا داشتند و تلاش می کردند از جنبش های آزادیبخش با گرایش های کمونیستی حمایت کنند.
چین در این دوره قراردادهای تجاری دوجانبه ای با الجزایر ، مصر ، کنیا، سومالی، مراکش و سودان به امضا رساند. با این وجود روابط کشورهای آفریقایی با پکن در طول دوران جنگ سرد بشدت تحت تاثیر اتحاد شوروی بود و به همین دلیل حجم مبادلات تجاری و اقتصادی چین با آفریقا در این دوره حتی به یک میلیارد دلار هم نمی رسید.
حضور پررنگ اتحاد شوروی در برخی کشورهای آفریقا موجب شده بود که چین مجال توسعه مناسبات سیاسی، نظامی، و اقتصادی دلخواه با کشورهای آفریقایی را نداشته باشد.
فروپاشی اتحاد شوروی ازیک سو و گام نهادن پکن در مسیر اقتصاد آزاد از سوی دیگر موجب شد تا روابط چین و آفریقا در مسیر جدیدی قرار گیرد.
مقامات پکن فروپاشی اتحاد شوروری را ناشی از ضعف اقتصادی این ابرقدرت ارزیابی می کردند و به همین جهت طی سه دهه گذشته تلاش کردند مولفه های اقتصادی را بیش از دیگر عوامل در روابط با خود با کشورهای خارجی از جمله آفریقا مد نظر قرار دهند.
اینک ذخایر ارزی چین به بیش از یکهزار میلیارد دلار بالغ می شود ؛ در حالی که ذخایر ارزی این کشور در سال ۱۹۷۹ کمتر از یک میلیارد دلار بود.
پکن اکنون بزرگترین ذخایر ارزی جهان را در اختیار دارد و در این زمینه از ژاپن پیشی گرفته و اقتصاد انگلیس و فرانسه را نیز پشت سرگذاشته است. براساس برآوردهای بعمل آمده ، انتظار می رود چنین در سال ۲۰۲۵ به مقام اول اقتصاد جهان دست یابد.
حجم مبادلات اقتصادی و تجاری چین و آفریقا در سال ۱۹۸۰ در حدود یک میلیارد دلار بود در حالی که در سال ۱۹۹۹ به ۶.۵ میلیارد دلار رسید. این در شرایطی است که در سال ۲۰۰۰ میلادی مبادلات اقتصادی پکن با آفریقا مرز ۱۰ میلیارد دلار را پشت سر گذاشت و در سال ۲۰۰۵ میلادی به ۴۰ میلیارد دلار رسید.
در حالی که حجم مبادلات اقتصادی آمریکا با آفریقا در سال ۲۰۰۶ میلادی ۹۱ میلیارد دلار بود ، چین به حجم اقتصادی ۵۵ میلیارد دلار با آفریقا دست یافت.
مبادلات تجاری چین با آفریقا در سال ۲۰۱۰ میلادی به ۱۱۴ میلیارد دلار رسید و به این ترتیب از آمریکا پیشی گرفت و در سال ۲۰۱۱ به بیش از۱۶۶ میلیارد دلار رسید.
اینک بیش از ۸۰۰ کمپانی بزرگ چینی درسراسر آفریقا فعال هستند که بخش عظیمی از زیرساخت های اقتصادی و مالی ، بخش های انرژی مانند نفت و گاز و حتی بانکداری این قاره را در اختیار گرفته اند و بیش از یک میلیون چینی در آفریقا زندگی می کنند که عمدتا در بخش های اقتصادی فعال هستند.
چین یک سوم نفت مورد نیاز خود را از آفریقا و عمدتا از آنگولا وارد می کند . پکن سرمایه گذاری های عظیمی در بخش انرژی آنگولا دارد و چندی است که متوجه صنایع نفت و گاز نیجریه شده است .
در زمینه کشاورزی ، بنین ، بورکینافاسو و مالی ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین می کنند؛ ساحل عاج بخش عظیمی از کاکائو مورد نیاز چین را تامین می کند و کنیا کانون صادرات قهوه به چین محسوب می شود. نامیبیا نیز بخش اعظم محصولات دریایی خود را به چین صادر می کند.
براین اساس به نظر می رسد چین طی دو دهه گذشته، آفریقا را بتدریج به یکی از کانون های تولید ثروت برای خود تبدیل کرده است و گویی با اهرم های اقتصادی در حال تصرف این قاره است.