مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، گفت: این کسوف که از نوع حلقوی است در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس آغاز خواهد شد و تا جنوب شرق آسیا ادامه خواهد داشت. این گرفت در بخش هایی از اروپا، آسیا و همچنین شمال و غرب استرالیا به صورت جزئی دیده خواهد شد. این گرفت به ساروس (دوره) ۱۳۲ تعلق دارد و چهل و ششمین گرفت از ۷۱ خورگرفت این ساروس است.
عتیقی ادامه داد: این گرفت از ساعت ۲:۲۹ دقیقه و ۵۳ ثانیه به وقت جهانی روز پنجشنبه پنجم دی ماه ۹۸ برابر با ۲۶ دسامبر ۲۰۱۹ ، در اولین نقطه از کره زمین آغاز و تا ساعت ۸:۰۵ دقیقه و ۴۰ ثانیه به وقت جهانی که سایه ماه زمین را ترک می کند، ادامه خواهد داشت. این خورشید گرفتگی سومین کسوف در سال میلادی جاری و دومین و البته تنها خور گرفت قابل مشاهده در ایران در سال ۱۳۹۸ است.
بیشترین درصد خورشید گرفتگی در کیش و قشم صورت می‌گیرد
وی خاطر نشان کرد: گرفت قبلی امسال که یک کسوف کامل و غیر قابل رویت در ایران بود، روز سه شنبه ۱۱ تیر ۹۸ رخ داد. گرفت ۵ دی ماه در تهران با حدود ۶۱ درصد پوشش سطح خورشید توسط ماه و در جنوبی‌ترین نقاط کشور همچون کیش و قشم با ۸۶ درصد پوشش، بیشترین درصد گرفت در کشور است. این در حالی است که در برخی نقاط کشور درصد پوشش خورشید به ۴۵ درصد می‌رسد. این خورشید گرفتگی در تهران حدود ساعت ۷:۱۳ دقیقه صبح روز پنجشنبه پنجم دی ماه و همزمان با طلوع خورشید قابل مشاهده خواهد بود و تا ساعت ۸:۲۳ دقیقه صبح این روز ادامه خواهد داشت.
زمان گرفت خورشید در شهرهای مختلف ایران
- استان کرمان: ساعت شروع گرفت ۶:۳۶ دقیقه و تا ساعت ۸:۲۷ دقیقه ادامه خواهد داشت ؛ در این استان ۷۳ درصد خورشید پوشیده می‌شود.
- استان یزد: ساعت ۶:۵۰ دقیقه گرفت آغاز و تا ۸:۲۵ دقیقه صبح ادامه دارد؛ در این استان ۶۸ درصد خورشید می‌گیرد.
- استان فارس: ساعت ۶:۵۲ دقیقه خورشید گرفتگی آغاز و ساعت ۸:۲۳ دقیقه پایان می‌یابد؛ در این استان ۷۷ درصد خورشید پوشیده می‌شود.
- استان سیستان و بلوچستان: ساعت ۶:۵۷ دقیقه خورگرفتگی آغاز و ۸:۲۴ دقیقه پایان می‌یابد؛ در این استان ۶۷ درصد خورشید می‌گیرد.
- استان آذربایجان شرقی: ساعت ۶:۵۷ دقیقه خورشیدگرفتگی آغاز می‌شود و تا ساعت ۸:۲۴ دقیقه ادامه دارد؛ در این گرفت ۶۷ درصد خورشید پوشیده می‌شود.
- استان اصفهان: ساعت ۷:۰۲ دقیقه گرفت آغاز و ساعت ۸:۲۳ دقیقه پایان می‌یابد؛ در این استان ۶۸ درصد می‌گیرد.
- استان مازندران: ساعت ۷:۱۳ دقیقه خورشید گرفتگی آغاز و تا ساعت ۸:۲۴ دقیقه ادامه دارد؛ در این استان ۵۸ درصد خورشید پوشیده می‌شود.
- استان مرکزی: ساعت ۷:۱۷ دقیقه گرفت آغاز می‌شود و ساعت ۸:۲۲ دقیقه پایان می‌یابد؛ در این استان ۶۴ درصد خورشید گرفته می‌شود.
- استان همدان: ساعت ۷:۲۴ خورشید گرفتگی آغاز می‌شود و ساعت ۸:۲۱ دقیقه پایان می‌یابد؛ ۵۹ درصد خورشید در این استان می‌گیرد.
- استان کردستان: ساعت ۷:۳۲ خورشید گرفتگی آغاز می‌شود و تا ساعت ۸:۲۰ دقیقه ادامه دارد؛ در این استان ۵۶ درصد خورشید می‌گیرد.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران گفت: امکان رصد خورشید گرفتگی جزئی در سراسر ایران همزمان با طلوع آفتاب خواهد بود.
گرفت حلقوی خورشید از کشور عربستان سعودی آغاز می‌شود
عتیقی خاطر نشان کرد: در گرفت حلقوی پنجم دی، سایه ماه بیش از سه ساعت بر روی کره زمین، ۱۲ هزار و ۹۰۰ کیلومتر را طی می‌کند. گرفت حلقوی خورشید از کشور عربستان سعودی آغاز می‌شود و سپس کشورهای قطر، امات و عمان را طی خواهد کرد و پس از عبور از اقیانوس هند وارد خاک کشور هند می‌شود و از آنجا کشورهای سریلانکا، مالزی، اندونزی و سنگاپور را پشت سر گذاشته و از شمال جزایر ماریانا و گوام عبور خواهد کرد. هر چند در کشورهای جنوبی خلیج فارس مدت زمان گرفت حلقوی یک دقیقه است اما در کشور هند زمان گرفت حلقوی به بیش از سه دقیقه می‌رسد. بیشترین زمان گرفت حلقوی در روز پنج دی ماه ۳ دقیقه و ۴۰ ثانیه خواهد بود.
گرفت خورشید در ایران به صورت جزئی است و استفاده از عینک های مخصوص رصد خورشید برای رصد این گرفت ضروری است
مدیر انجمن نجوم با اشاره به اینکه کسوف ۵ دی ماه به صورت جزئی در ایران مشاهده می‌شود، به هموطنان توصیه کرد که حتما از عینک‌های مخصوص رصد خورشید برای مشاهده این واقعه استفاده کرده و به هیچ وجه با چشم غیر مسلح این خورشید گرفتگی را رصد نکنند.
عتیقی افزود: همچنین در صورت رصد با تلسکوپ و یا دوربین دو چشمی و حتی برای عکاسی نجومی از این رویداد حتما از قبل باید تجهیزات خود را مجهز به فیلتر استاندارد از جمله فیلتر «مایلار» کرد؛ وی بار دیگر تاکید کرد که نگاه مستقیم به خورشید حتی برای یک مدت کوتاه، بسیار خطرناک است و عواقب جبران ناپذیری خواهد داشت.
امارات متحده عربی و عمان دو مقصد نزدیک به ایران برای رصد خورشیدگرفتگی حلقوی
وی امارات متحده عربی را یکی از مقاصد نزدیک به ایران برای رصد این خورشید گرفتگی حلقوی عنوان کرد و گفت: با توجه به اینکه در هنگام وقوع کسوف ارتفاع خورشید از افق کم است، در تلفیق با مناظر طبیعی و ساختمانها تصاویر جذابی را از این خورشید گرفتگی می‌توان ثبت کرد. کشور عمان یکی دیگر از کشورهایی است که در مسیر کسوف حلقوی قرار دارد و شانس ثبت تصاویر این کسوف برای علاقمندان بر روی اقیانوس هند در این کشور فراهم است.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران خاطر نشان کرد: البته این دو کشور تنها گزینه‌ها برای مشاهده خورگرفت حلقوی نیستند و کشورهای اندونزی و هند با طول زمان بیشتر برای مشاهده گرفت حلقوی گزینه‌های مطرحی هستند اما طبیعتا هزینه بالاتری نسبت به کشورهای جنوبی خلیج فارس برای سفر به آنجا وجود دارد.
کسوف حلقوی چیست؟
در مورد حلقوی شدن کسوف این گونه می‌توان توضیح داد که با وجود عبور قرص کامل ماه از مقابل دیسک (صفحه ) خورشید، گاهی اوقات تمام قرص خورشید پوشیده نشده و گرفت کامل رخ نمی‌دهد. دلیل این موضوع عموما آن است که ماه اگر در کمترین فاصله با زمین نباشد( مثلا در اوج زمینی و یا نزدیک به آن باشد) قطر ظاهری آن کوچکتر از قرص خورشید بوده و حلقه‌ای از آتش در اطراف دیسک سیاه ماه دیده خواهد شد.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران گفت: در گرفت پنجم دی ماه امسال با وجود اینکه ماه ۱۶ هزار کیلومتر نسبت به گرفت تیرماه ۹۸ (که یک گرفت کامل خورشید بود) به زمین نزدیک تر است اما باز شاهد گرفت حلقوی هستیم و علت این امر در گرفت ۵ دی ماه نه بر قطر ظاهری ماه بلکه بر قطر ظاهری خورشید نهفته است.
عتیقی ادامه داد: به این صورت که در گرفت ۱۱ تیر امسال خورشید ۵ میلیون کیلومتر از زمین نسبت به گرفت پنجم دی ماه دورتر بود و در نتیجه همین مسئله باعث می‌شود که در گرفت دی ماه امسال قطر ظاهری خورشید با توجه به اینکه ۵ میلیون کیلومتر به زمین نزدیک‌تر است، بزرگتر باشد و قرص ماه نتواند آن را کاملا بپوشاند و گرفت حلقوی رخ خواهد داد.
طولانی‌ترین گرفت کامل چه زمانی رخ می‌دهد؟
طولانی‌ترین گرفت کامل زمانی رخ می‌دهد که ماه در حضیض زمینی (کمترین فاصله با زمین) و زمین در اوج خورشیدی (بیشترین فاصله با خورشید ) باشد که در قرن ۲۱ این اتفاق در روز چهارشنبه ۳۱ تیر ۱۳۸۸ خورشیدی رخ داد و ساکنان زمین شاهد طولانی‌ترین کسوف قرن ۲۱ بودند.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در این رابطه اظهار داشت: بدیهی است طولانی‌ترین کسوف حلقوی زمانی رخ می‌دهد که ماه در اوج زمینی و زمین در کمترین فاصله با خورشید باشد که شش ماه بعد از طولانی ترین کسوف قرن ۲۱ در تابستان ۸۸، طولانی‌ترین گرفت حلقوی خوشید در قرن جاری رخ داد و در ۱۵ ژانویه ۲۰۱۰ میلادی مصادف با روز جمعه ۲۸ دی ۸۸، به مدت زمان ۱۱ دقیقه و ۸ ثانیه کسوف حلقوی به درازا انجامید؛ اما این رویداد در ایران به صورت کسوف جزئی قابل مشاهده بود.
خورشیدگرفتگی های سال ۹۹
عتیقی افزود: خورشید گرفتگی‌های بعدی در سال ۱۳۹۹ یکشنبه اول تیر و دوشنبه ۲۴ آذر رخ می‌دهد که به ترتیب اولی حلقوی و دومی کلی خواهد بود. در اکثر نقاط ایران کسوف اول تیر به صورت جزئی قابل مشاهده است و این خورشید گرفتگی جزئی به جز در شمال و شمال غرب کشور در بقیه نقاط ایران قابل مشاهده خواهد بود.
وی ادامه داد: اما خورشید گرفتگی ۲۴ آذر ۹۹ در آمریکای جنوبی رخ خواهد داد و در ایران قابل مشاهده نیست.